Toplumda servetin dengelenmesi ile ilgili Kur’an öğretileri

Yoksulluk konusu tarih boyunca insan toplumlarında yaygın bir sorun olmuştur. Bu sorunun yaygınlaşması ve azaltılmasında toplumsal çatışmalar ve ekonomik ilişkilerdeki sürekli değişimler oldukça etkilidir. Fakat toplumdaki yoksulluğu ortadan kaldırmanın temel çözümü nedir?

İslami bakış açısına göre, insanlar sürekli olarak çevrelerindeki insanlarla ilgilenmeden ve ihtiyaç sahiplerine yardım etmedikçe, yoksulların ve muhtaçların durumunun iyileştirilmesi için hiçbir umut olamaz. Bu, Kur'an-ı Kerim'in çokça bahsettiği bir konudur.

Çözüm olarak  ‘infak’ diye  bir kavram gelmiştir. Kelime olarak infak bir boşluğu doldurmak anlamına gelir ve burada terim olarak, mali eksikliklerin doldurulması ve giderilmesi anlamına gelir. İnfak zenginlik ve paranın yanısıra kişinin bilgisi, itibarı ve konumuyla da ilişkilendirilebilir.

İslam’da İnfak kelimesi, Allah'ın (cc) hoşnutluğunu kazanma niyeti ile harcamada, yardımlarda (maddi,manevi) bulunma anlamına gelir. Aynı zamanda “İnfak” kelimesinin taşıdığı mânâ iyi tahlil edilirse, bu ibadetin bir hikmetinin de, insanı ruh, şahsiyet ve karakter bakımından maddenin esaretinden kurtararak maneviyatı maddiyata hâkim kılması olduğu görülür. Bu yönüyle ibadetler içinde infakın ruha sağladığı belki de en büyük fayda, “vicdan huzûru”dur. (İslam ve İhsan)

İnfak’ın olumlu sonuçları hiç kimseden gizli değildir. Bunlar arasında sınıf farklılıklarının azaltılması, nezaket ve merhametin teşvik edilmesi, cömertlik ruhunun filizlenmesi ve hepsinden önemlisi Allah’a yaklaşmaya işaret edebiliriz.  Bu öğretiler Kur’an'ın birçok ayetinde tekrarlanmakta ve insanlar bu eyleme davet edilmektedir:

Bakara suresi 274. ayetinde şöyle buyrulmaktadır:  “Mallarını gece gündüz; gizli ve açık Allah yolunda harcayanlar var ya, onların Rableri katında mükâfatları vardır. Onlara korku yoktur. Onlar mahzun da olacak değillerdir. “

Kur’an'da İnfak ayeti olarak bilinir ve her şartta infak edenlere  ilahi müjdeyi verir. Böyle kimseler Yaradana tevekkül ederek ve Allah’ın vaadinin doğruluğuna inandıkları için ne fakirlikten ne de üzülmekten korkarlar. Allah’ın rızasını ve yaptıkları yardımlardan dolayı ahirette alacakları mükafatları önemserler.

Muhsin Kıraati, Nur tefsirinde, bu ayetin İnfaktan bahseden önceki on dört ayetin bir özeti olduğunu belirterek  “Belki de "gece"nin "gündüz"e ya da "gizlinin" "açığa" tercih edilmesinin nedeni, gecenin kalbinde gizli yardımların daha değerli olmasıdır” dedi.

İslam’ın İnfak konusundaki teveccühü, dinin dilenmeyi teşvik ettiği anlamına gelmez. Zira pek çok rivayette, ihtiyaç duymadan başkalarından yardım isteyenler kınanmış, diğer taraftan para vermek yerine iş imkanı sağlama da  en güzel yardım şekli olarak tanıtılmıştır.

Ayetin mesajları:

1- Sadece bazen fakirlere para vermek değil, cömertlik ve infak ruhuna sahip olmak önemlidir. Yunfekun kelimesi İnfak'ın devamı anlamına gelir.

2-  İlâhî mükâfatın belirlenmemesi, onun büyüklüğünün bir göstergesidir.

3- İlâhi vaatler insanoğlunu salih amel  ve en güzel şekilde iyi işler yapmaya teşviktir. (Felehum ecruhum)

4- Huzur ve güven infak ile gelen nimetlerdendir. (ve lâ havfun aleyhim ve lâ hum yahzenûn(yahzenûne))

Birçok Kur'an tefsircisine göre, bu ayetin işaret ettiği infak yapmanın en kesin örneği İmam Ali bin Ebi Talib'dir (a.s) ve bu ayetin onun İnfakından sonra nazil olmasıdır.  Allame Tabatabai El Mizan tefsirinde infak’ın hikayesini anlatan Kur’an tefsirlerinin ve İslami kitapların uzun bir listesini verir: Ali bin Ebi Talib'in dört gümüş dirhemi vardı, birini gece, ikincisini gündüz, üçüncüyü gizli, dördüncüyü de açık sadaka olarak verdi.

El-Burhan tefsiri, İmam Celaladdin Suyuti’inin Al-Dur al-Manthur tefsiri.... İbn Abbas  Sadi, Mücahid Kelbi ve Ebi Salih, Abdullah b. Hüseyin... gibi müfessirlerin hepsi tefsirlerinde bunu ifade etmişlerdir.