Kur'an'da hilafet ayeti ve Hz. Muhammed'in yerine geçecek kişiyi tayin etmesi

Hz. Musa yerine Harun’un hilafetinden bahseden Araf suresinden bir ayet Peygamber'e nazil olduğunda, Peygamber meşhur sözüyle yerine geçecek kişiyi tanıttı. Bu tüm İslami grupların hadis kaynaklarında defalarca zikredilmiştir.

Dini yönetim konusunda önemli konulardan biri de hakimin belirlenmesidir. Süleyman Peygamber gibi, hükümet kuran Pergamberlere gelince  İlâhi Peygamber hükümet makamına oturur. Fakat ilahi peygamber vefat ettiğinde, yönetim konusunda onun yerine kim geçmelidir?

Hilafet olarak adlandırılan bu makam, İslam Peygamberi'nin Medine'de bir hükümet kurduğu zaman bir anlam kazandı. Ancak Peygamber, tüm İslami grupların hadis kaynaklarında defalarca zikredilen ünlü bir hadise dayanarak kendisine bir halef tayin etti. Bu hadis, Kur’an'ın Hz. Musa (as) ile ilgili en ünlü ayetlerinden biriyle ilgilidir."Hilafet Ayeti" olarak bilinir: ‘’ Mûsâ’ya otuz gece süre belirledik, buna on (gece) daha kattık. Böylece Rabbinin belirlediği vakit kırk geceye tamamlandı. Mûsâ, kardeşi Hârûn’a, “Kavmim arasında benim yerime geç ve yapıcı ol. Sakın bozguncuların yoluna uyma” dedi.’’ (Â’râf , 142)

Hz.Muhammed (s.a.v) Hilafet ayetine istinaden Ali İbn Ebi Talib'e şöyle dedi: ‘’ Senin bana olan menziletin(konumun) Harun'un Musa'ya olan konumu gibidir. Ancak benden sonra peygamber yoktur.'’ Bu konuşma İslam Peygamberi (s.a.v) tarafından defalarca zikredilmiştir. Ancak bu rivayetlerin en ünlüsü Hicri'nin 9. yılında (Miladi 631) Tebük dönemindeydi. Peygamber bu bölgeye hareket etmeden önce Medine'de halife olarak İmam Ali'yi (a.s) seçmiş ve idari işleri ona emanet etmiştir. Tebük bölgesinin uzaklığı ve İslam Peygamberi'nin (sav) yokluğunda münafıkların hain hareketlerinin olasılığı göz önüne alındığında, İmam Ali'nin (as) halef olarak bulunması özel bir önem taşıyordu. Fakat tercih ne olursa olsun, Hz. Peygamber'in İmam Ali'nin (a.s) fazileti hakkındaki beyanı öyleydi ki, İslam Peygamberinin,  ashabından başka hiç kimse hakkında tekrarlanmayan özel bir tür haleflik göz önüne aldığını  gösteriyordu.

Bu rivayet, İmam Ali'nin (a.s.) velayetine işaret eden Gadir Hum hadisesi ile birlikte çok önemlidir. Çünkü her şeyden önce  bu hadis Peygamber Efendimiz’den (sav) en önemlisi Tebük savaşı olmak üzere çeşitli vesilelerle işitilmiştir. İkincisi, bu hadisin hükümleri, Peygamberlik dışında kalan bütün işlerini açıkça Ali İbn Ebi Talib'e veriyordu vefatına kadar onu asla görevinden almadı ve bu durum İmam Ali (a.s.) için her zaman devam etti.

Merhum ibn Asâkir ‘Târîḫu medîneti Dımaşḳ’ı kitabında bu hadisi 144 şekilde nakletmiş, Nesai isimli bir diğer alim ise çeşitli ravilerle birlikte 33 şekilde rivayet etmiştir. Bu hadisi rivayet eden sahih ve güvenilir kaynaklardan bazıları şunlardır:

1-Sahih Müslim, 12. Cilt

2-Sahih Buhari, 12. cilt, sf 42

3-Sünen-i Tirmizi, 12. cilt, sf 193

4-Sünen İbn Mace, 1. cilt, sf 128

5-Müsned Ahmed, 3. Cilt, sf 418

6-El Müstadrak ali el-Sahiheyn, 3. Cilt, sf 109

7-El-Mucam Kebir, 4. cilt, sf 4