هزینه‌هایی که حضرت علی(ع) برای بازگرداندن اموال غارت‌شده بیت‌المال پرداختند
گروه اقتصاد: عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: امیرالمؤمنین(ع) در دروان حکومت خود کمر همت بستند که اموال غارت شده را به بیت‌المال بازگردانند و به همین دلیل برخی خواص با ایشان درگیر شدند.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره سیره اقتصادی حضرت علی(ع) در زمینه بازگرداندن اموال به غارت‌رفته بیت‌المال در دوران پیش از خلافت خود پرداخت و اظهار کرد: یکی از مسائل مهمی که موقع به حکومت رسیدن حضرت علی(ع) پیش آمد، این بود که در دوران خلیفه سوم، بیت‌المال را غارت کرده و به ناحق در اختیار برخی افراد قرار داده بودند و علت انحراف برخی از خواص هم همین مسئله بود.
علت درگیری برخی از خواص با امیرالمؤمنین(ع)
وی افزود: علت اینکه برخی از خواص همانند طلحه و زبیر بعدها با امیرالمؤمنین(ع) درگیر شدند همین موضوع بود. وقتی حضرت علی(ع) به خلافت رسیدند خطبه‌ای ایراد کردند با این عنوان که به خدا قسم حتی اگر با این اموالی که از بیت‌المال برده‌اید، زن گرفته یا کنیز خریده و به ملک خود افزوده باشید آن را به بیت‌المال بر می‌گردانم.
معصومی‌نیا ادامه داد: امیرالمؤمنین(ع) بعدها در خطبع شقشقیه فرمودند در زمان خلیفه سوم خویشاوندان خود را از اموال مردم سیراب کردند و بیت‌المال را به تاراج دادند. مسعودی می‌گوید: در آن زمان زبیر خانه‌ای در بصره ساخت که تا سال‌ها معروف بود و در مصر و اسکندریه و کوفه نیز خانه‌هایی بنا کرد و موجودی او پس از مرگ 50 هزار دینار و هزار اسب و هزار غلام و کنیز بود.
کاهش سهم خواص از بیت‌المال در زمان حضرت علی(ع)
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: مسعودی می‌گوید: عبدالرحمن ابن‌عوف، خانه بسیار وسیعی ساخت که در خانه او یکصد اسب، هزار شتر و ده هزار گوسفند وجود داشت و ابن ابی‌الحدید هم در شرح خطبه سوم نهج‌البلاغه می‌گوید: خلیفه سوم چراگاه‌های اطراف مدینه را به بنی‌امیه اختصاص داد، فدک را به مروان بخشید و دستور داد از بیت‌المال صد هزار درهم به او بدهند.
وی افزود: بنابراین در آن دوران چنین وضعیتی وجود داشت و حضرت علی(ع) قسم خوردند که من با این پدیده مبارزه می‌کنم. این وضعیت که پیش آمد، امیرالمؤمنین کمر همت بستند که با آن مبارزه کنند و به همین دلیل برخی با وی در افتادند؛ چراکه سهم افردی همانند طلحه و زبیر بسیار کم شد و به همین دلیل جنگ جمل را راه انداختند.
وجود شبکه قدرتمند مفسدین اقتصادی در مقابل حضرت علی(ع)
معصومی‌نیا اضافه کرد: با این اوصاف می‌توان گفت با وجود این که حضرت علی(ع) قسم خوردند همه این اموال را بر می‌گردانند اما به دلیل شبکه قدرتمندی که به تاراج برندگان بیت‌المال ایجاد کرده بودند ایشان نتوانستند موفق شوند همه این اموال را به طور کامل برگردانند و مثلا وقتی طلحه و زبیر که در جنگ جمل کشته شدند اموالشان به بیت‌المال بازنگشت اما در عین حال ایشان بیشترین تلاش را در این زمینه انجام دادند.
وی ادامه داد: نمونه دیگری از برخورد ایشان با مفسدین اقتصادی این است که یکی از افراد در خوزستان دچار تخلف مالی شده بود و ایشان به استاندار آن منطقه دستور دادند روز جمعه این شخصی که اختلاس کرده است را سوار بر الاغ برهنه کن، در کوچه‌ها بچرخان و او را پیش چشم مردم شلاق بزن تا همه بدانند نباید کسی به بیت‌المال دست‌درازی کند.
سیره اقتصادی امیرالمؤمنین(ع) سرمشق فعالیت مسئولان امروزی باشد
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی خاطرنشان کرد: در این راستا حضرت امیرالمؤمنین(ع) بیانی دارند که من روز اول که رهبر حکومت شما شدم همین وضعیت را داشتم و اگر تا روز آخر ذره‌ای به ثروتم اضافه شد از خائنین هستم و به همین دلیل در طول بیست‌و‌پنج سال که خانه‌نشین بودند در یَنبُع به فعالیت اقتصادی مشغول بوند و بیشتر این درآمد را هم وقف می‌کردند و چنین وضعیتی باید امروزه باعث عبرت‌گیری برای مسئولان حکومتی ما باشد.
وی افزود: امیرالمؤمنین(ع) در نامه 53 نهج به مالک اشتر می‌گوید: ای مالک به هیچ یک از اطرافیان و خویشانت زمینی را به اقطاع مده و مبادا به دلیل نزدیکی با تو پیمانی ببندند که صاحبان زمین‌های مجاورشان را زیان برسانند و بار زحمت خود را بر دوش آن بگذارند و ننگ آن در دنیا و آخرت نصیب تو گردد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی در پایان گفت: حضرت علی(ع) روی این موضوع پافشاری کرده و هزینه آن را هم پرداخت کردند و متأسفانه یکی از مواردی که هم اکنون هم با آن مواجهیم همین مسئله مفاسد اقتصادی است و ما باید حواسمان باشد که حکومتمان از این وضعیت پاک شود تا اعتماد مردم به نظام از بین نرود.
