ویژگی‌های حاکم بر تفکر اقتصادی حضرت امام خمینی(ره)
گروه اقتصاد: عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: توجه به توده‌های مردم و تکیه بر توان داخلی در زمینه پیشرفت اقتصادی، توجه توأمان به معنویت و اقتصاد و تأکید بر استقلال و عزت اقتصادی، از مهمترین ویژگی‌های اندیشه اقتصادی حضرت امام خمینی(ره) هستند.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بیان ابعاد مختلف تفکر اقتصادی حضرت امام خمینی(ره) پرداخت و اظهار کرد: اولین ویژگی تفکر اقتصادی امام خمینی(ره) این است که برخلاف کسانی‌که معتقد هستند اسلام اصول اقتصادی ندارد. ایشان معتقد هستند اسلام یک مکتب اقتصادی جامع دارد که همه ابعاد زندگی بشر را در بر می‌گیرد.
ویژگی‌های نظام اقتصادی اسلام
وی افزود: حضرت امام(ره) در سال 57 فرمودند که «باید نظام اقتصادی اسلام را در مجموعه قوانین و مقررات اسلامی در کلیه زمینه‌ها و شئون فردی و اجتماعی ملاحظه کرد. این مسلم است که از نظر اسلامی حل تمامی مشکلات و پیچیدگی‌ها در روابط انسان‌ها تنها با تنظیم روابط اقتصادی به شکل خاص حل نمی‌شود، بلکه مشکلات را در درون یک نظام اسلامی باید حل کرد و از معنویت نباید غافل بود که کلید دردهاست.»
معصومی‌نیا ادامه داد: براساس نظرات حضرت امام(ره) نظام اقتصادی اسلام، تنها نظامی است که می‌تواند بشریت را نجات دهد، ایشان فرموده‌اند «این برعهده علمای اسلام، محققین و کارشناسان اسلامی است که برای جایگزین کردن سیستم ناصحیح اقتصاد حاکم بر جهان اسلام طرح‌ها و برنامه‌های سازنده و در برگیرنده منافع محرومین و پابرهنه‌ها را ارائه دهند» و این اولین ویژگی تفکر اقتصادی حضرت امام(ره) است.
توجه به توده‌های مردم در راه توسعه اقتصادی
وی افزود: مسئله دیگر این است که اجزای تفکر اقتصادی حضرت امام(ره) را که نگاه کنیم دارای چند قسمت است؛ از جمله اینکه ایشان معتقد هستند اقتصاد اسلامی طرفدار مردم ضعیف و فقیر است و در این زمینه بیانات زیادی دارند؛ چراکه معتقد هستند اگر نظام اقتصادی اسلام پیاده شود فقیری باقی نمی‌ماند و مسئله دوم این است که حضرت امام خمینی(ره) معتقد هستند که در عرصه اقتصاد باید به مردم بیشترین بها را داد و اقتصاد را به مردم واگذار کرد.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: از منظر حضرت امام(ره) وظیفه ما این است که مکانیزمی ایجاد کنیم تا اگر رشدی توسط توده مردم ایجاد می‌شود، مواهب این رشد به همه برسد، تصدی دولت کم شده، قطب‌های قدرت شکل نگیرد و رفاه و راحتی برای همگان برقرار شود و این امر در بسیاری از بیانات ایشان مشاهده می‌شود.
تأکید بر تکیه بر توان داخلی در زمینه پیشرفت اقتصادی
معصومی‌نیا عنوان کرد: مسئله مهم دیگر در تفکر اقتصادی حضرت امام(ره) تکیه بر توان داخلی است که امروزه مقام معظم رهبری تحت عنوان اقتصاد مقاومتی مطرح می‌کنند تا اقتصاد خود را در مقابل فشارهای خارجی بیمه کنیم. حضرت امام(ره) در اول انقلاب می‌فرمودند: «به قدرت و ظرفیت‌های خود در عرصه‌های مختلف از جمله اقتصاد ایمان داشته و سعی کنید به بیگانگان وابستگی نداشته باشید.»
وی افزود: یکی دیگر از سؤالات جدی که وجود دارد این است که آیا رفاه مورد تأیید اسلام هست یا نه؟ و این امر جای بحث طولانی دارد، اما حضرت امام(ره) در این باره معتقد هستند باید برای رفاه عمومی ارزش قائل بود و فرمودند رفاه عمومی مورد تأیید خداوند و یکی از اهداف نظام اقتصادی اسلام است، باید مشکلات قاطبه مردم برطرف شود و به همین دلیل بر مبارزه با زراندوزها تأکید می‌کنند و این موارد ثابت می‌کند که ایشان به همه اجزای نظام اقتصادی اسلام توجه داشتند.
توجه توأمان به معنویت و اقتصاد
وی اظهار کرد: یکی دیگر از اجزای تفکر اقتصادی حضرت امام(ره) توجه به معنویت در کنار توجه به امور مادی و اقتصادی است و در این باره فرمودند «اقتصادی که پویا می‌شود و رشد پیدا کند حتماً باید همراه با معنویت باشد و در غیر این صورت به انحراف می‌رود و اگر در اقتصادی بهره‌مندی وجود داشته و معنویت وجود نداشته باشد انسان از جنبه انسانی خود دور شده و به حیوانیت نزدیک می‌شود.»
عضو هیئت‌علمی دانشگاه خوارزمی افزود: یکی دیگر از نکات مهم در اندیشه اقتصادی حضرت امام(ره) تأکید ویژه بر عدالت اجتماعی و اقتصادی است و در این باره فرمودند «اسلام آنقدر بر رفاه مردم توجه دارد که بین هیچ قشری فرق نمی‌گذارد؛ البته منظور این است که همه افراد به حقوق خود برسند.»
تأکید بر استقلال و عزت اقتصادی
معصومی‌نیا ادامه داد: نکته دیگر در تفکرات اقتصادی حضرت امام(ره) تأکید بر استقلال و عزت اقتصادی است و ایشان در این باره فرمودند «مردم باید تصمیم خود را بگیرند که یا رفاه و یا تحمل سختی و استقلال را انتخاب کنند و این مسئله ممکن است چندین سال طول بکشد، ولی مردم ما یقیناً دومین راه را که استقلال، شرافت و کرامت است انتخاب خواهند کرد.»
وی در پایان گفت: اگر همه حرف‌های اقتصادی حضرت امام(ره) را کنار هم بگذاریم متوجه خواهیم شد که ایشان دقیقاً به یک نظام اقتصادی منسجم توجه دارند و درباره اهداف نظام اقتصادی اسلام، مطلوبیت رشد، عدالت، معنویت، دخالت دولت در مقوله اقتصاد، رفاه عمومی و مبانی اقتصاد اسلامی دارای تفکرات جامعی هستند که بررسی آن نیازمند فرصت وسیع‌تری است.
