طرحواره استعاره‌های مفهومی انفاق در قرآن کریم در فصلنامه «ذهن»
نود و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «ذهن» به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد منتشر شد.
به گزارش ایکنا، نود و ششمین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «ذهن» به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «علم یا علمگرایی؟ بررسی انتقادی علم‌باوری انحصار‌گرایانه»، «ضدرئالیسم و رئالیسم عرفی: رورتی در مقابل پاتنم»، «تأملی دوباره در «حکایت ذاتی» و «حکایت شأنی»»، «ویتگنشتاینِ جان مک‌داول در برابر ویتگنشتاینِ سول کریپکی»، «طرحواره استعاره‌های مفهومی انفاق در قرآن کریم»، «پژوهشی معرفت‌شناسانه درباره «فکر» و «نظر» در مراتب صدور در اثولوجیا».
در چکیده مقاله «علم یا علمگرایی؟! بررسی انتقادی علم‌باوری انحصار‌گرایانه» آمده است: «نقش دانش تجربی در ساخت تمدن جدید و تحولات زندگی بشر از جهات مختلفی قابل بررسی بوده و رویکردهای مختلفی را سبب شده است. از جمله جریان‌هایی که همپای خیزش علمی جدید پا به عرصه ظهور گذاشته و تاثیرات درخور توجهی در عرصه فکر، فرهنگ و معرفت بشری، بویژه در جهان غرب گذاشته علمگرایی است. جریان یاد شده لوازم و اقتضائاتی در حوزه هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی در پی دارد که همه اندیشمندان حوزه معرفت، از جمله فیلسوفان علم و فیلسوفان دین را به تامل و ژرفنگری در آن فرامی‌خواند. این به ویژه از آن رو است که رویکرد یاد شده به طور ضمنی دلالت‌های حایز اهمیتی نیز در حوزه دین‌شناسی و رابطه علم و دین داشته و کم‌ترین تاثیر آن چیرگی مطلق علم بر ساحت دین و معرفت دینی است. بدین‌روی مقاله حاضر بر آن است تا رویکرد فوق و دلایل حامیان آن را به روش توصیفی بیان و سپس آن را به روش عقلی_ تحلیلی در معرض داوری قرار دهد. ماحصل تحقیق این است که حساب علم از علمگرایی جدا است، علمگرایی نه از پایگاه منطقی و معرفتی استواری برخوردار است، نه کارکرد مثبتی در حوزه علم و معرفت خواهد داشت.»
در طلیعه مقاله «طرحواره استعاره‌های مفهومی انفاق در قرآن کریم» آمده است: «طرحواره استعاره‌های مفهومی انفاق در قرآن برآنست با استفاده از استعاره‌های مفهومی زبانشناسی شناختی دیدگاه قرآن را در موضوع انفاق کشف کند. از روش‌های خداوند در قرآن جهت رساندن مقصود، استفاده از زبان تمثیل و استعاره است. بر اساس نظریه زبانشناسی معاصر؛ در استعاره مفهومی همواره یک امر انتزاعی یا کمترشناخته شده، بر اساس یک امر انضمامی یا شناخته شده‌‌تر فهمیده می‌شود. از جمله موضوعات قرآنی که در قالب استعاره معقول به محسوس بیان شده است، انفاق است. با توجه به جایگاه انفاق در قرآن، مسئله اصلی این مقاله تبیین طرح واره استعاره‌های مفهومی انفاق در قرآن است. با تأمل در آیات مربوطه، نتایج حاصل از انطباق حوزههای مقصد بر مبدأ عبارتند از: انفاق در راه خدا؛ تجارت با خدا و سرمایه‌گذاری پر سود و عاقلانه و سبب رشد معنوی انسان؛ انفاق ریایی؛ عملی نامعقول با اثری معکوس، همراه خسران و سرمایه گذاری در حباب اقتصادی و مانع رشد معنوی؛ انفاق خالصانه؛ زمینه‌ساز بهره‌مندی دائمی فرد و اجتماع از ثمرات انفاق و سبب رشد معنوی و تثبیت نفس و امنیت روحی انفاق ریایی با منت و اذیت ؛ موجب حبط عمل و حسرت فراوان و محرومیت قلب ریاکار از رشد معنوی».
در چکیده مقاله «پژوهشی معرفت‌شناسانه دربارۀ «فکر» و «نظر» در مراتب صدور در اثولوجیا» آمده است: «در کتاب اثولوجیا «فکر» و «نظر» در مباحث مختلفی مطرح می‌شود. هر فکری به فاعل تفکر و نیز متعلق فکر نیاز دارد و «نظر» نیز معمولا در مقابل «عمل» معنا می‌یابد. مسئله این است «فکر» و «نظر» در اثولوجیا چگونه بررسی می‌شود و آیا «فکر» و «نظر» یکی هستند و برهم منطبقند یا دو امر جدای از هم و مربوط به حوزههای مختلف هستند؟ فکر در اثولوجیا در نسبت با نفس و عقل در دو عالم عقل و عالم محسوسات، و در نسبت با خدا مطرح می‌شود. در این نوشتار باتوجه به نسبت نخست آن، دو تعریف از «فکر» و وظایف نفس مطرح می‌شود. یکی «دریافت تعقلی نفس» و دیگری «فکر» به‌معنای «تدبیر بدن» است؛ اما در نسبت دوم یعنی فکر در نسبت با خدا، فکر به‌معنای «حرکات از مقدمات به نتایج» است، و با دلایلی فکر از خدا سلب می‌شود. اما بحث «نظر»نیز در خدا و عقل و نفس به یک معناست و متفاوت از اندیشۀ پیشینیان که در مقابل «عمل» بود، به حوزه وجودشناسی مربوط می‌شود. لذا در این نوشتار با نگاهی معرفت‌شناسانه روش توصیفی_ تحلیلی «فکر» و «نظر» را در اثولوجیا بازخوانی می‌کنیم و به پرسش‌های مطرح شده در قالب تحلیل پاسخ می‌دهیم.»
انتهای پیام
