اجرای طرح ملی حفظ قرآن در ساعات پرورشی مدارس

مصطفی اصفهانیان، متولد سال ١٣۶٣ در کاشان، قاری و حافظ بین‌المللی قرآن کریم و کارشناس و مدرس دارالقرآن‌الکریم آموزش و پرورش این شهرستان است. در ادامه، گفت‌وگوی خبرنگار ایکنا از اصفهان را درباره جایگاه علم با این چهره قرآنی می‌خوانیم.

ایکنا ـ اهمیت پرداختن به تعلیم و تعلم یا آموزش و پرورش را با توجه به آیات قرآن تبیین کنید.

خداوند در آیه ١١ سوره مجادله می‌فرماید: «...يَرْفَعِ اللَه الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجاتٍ؛ خدا رتبه كسانى از شما را كه گرويده و كسانى را كه دانشمندند، بر حسب درجات بلند گرداند و خدا به آنچه مى‌كنيد، آگاه است.» همچنین در آیه ٩ سوره زمر می‌خوانیم: «...قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ...؛ بگو: آیا آنان که اهل علم و دانش هستند، با مردم جاهل نادان یکسانند؟» این آیات، نشان‌دهنده جایگاه اهل علم در دین اسلام است. البته علم حقیقی از علمی که ما در پی آموزش و انتقال آن به عموم جامعه هستیم، مستثناست و به نظرم تعلیم منش و اخلاقیات شایسته، بالاترین علم محسوب شود.

ما تلاش کردیم تا با بهره‌گیری از خصیصه‌های اخلاقی نیکو، ضمن تعلیم علوم و فنون قرآنی، ارتباط صمیمانه‌ای با دانش‌آموزان برقرار و در راستای جذب این گروه حرکت کنیم تا در وهله بعد، آنها خود در جایگاه مربی و مبلغ قرآنی نقش‌شان را ایفا کنند و می‌توان گفت که این مهم‌ترین کارکرد و رسالت دارالقرآن‌الکریم آموزش و پرورش کاشان به‌شمار می‌رود.

در آیه دوم سوره جمعه می‌خوانیم: «هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولًا مِّنْهُمْ يَتْلُو عَلَيْهِمْ آيَاتِهِ وَيُزَكِّيهِمْ وَيُعَلِّمُهُمُ الْكِتَابَ وَالْحِكْمَةَ...؛ اوست خدایی که میان عرب امی، پیغمبری بزرگوار از همان مردم برانگیخت که بر آنان آیات وحی تلاوت می‌کند و آنها را تزکیه می‌کند و شریعت و احکام کتاب سماوی و حکمت الهی می‌آموزد...» بر این اساس، خداوند در میان مردم رسولی برانگیخت که سه ویژگی داشت؛ آیات وحی را بر آنان می‌خواند، مردم را تزکیه می‌کرد، یعنی از لحاظ روحی پرورش می‌داد و به آنها علم می‌آموخت.

آیات قرآن، امر تزکیه یا پرورش را بر علم‌آموزی مقدم می‌داند. عبارت «پرورش و آموزش» مناسب‌تر از «آموزش و پرورش» است و ما اگر بتوانیم دانش‌آموزان را از لحاظ روحی و نفسانی رشد دهیم، در مقایسه با زمانی که بر تعلیم علوم تأکید کنیم، کار مهم‌تری انجام داده‌ایم.

ایکنا ـ آیا تعلیم و تعلم تعریف‌شده در وزارت آموزش و پرورش کشور ما توانسته است آنچه را که مدنظر خدا و اهل بیت(ع) بوده، محقق کند؟

تلاش‌هایی انجام شده، اما آن‌طور که باید ثمربخش نبوده است. فقط تعدادی مدارس خاص در منطقه ما هستند که از لحاظ فرهنگی، تربیتی، پرورش روح و تزکیه نفس، خوب کار می‌کنند. متأسفانه قاطبه مدارس، تعلیم را در اولویت قرار می‌دهند. من هم معلم هستم و هم در دارالقرآن کار می‌کنم و می‌بینم که مسئولان مدارس بر موضوع تعلیم تأکید بسیاری دارند، اما کار تربیتی چندان مورد توجه آنان نیست.

ایکنا ـ یکی از انتقادات مطرح‌شده این است که برای ساعات پرورشی، یک مربی مخصوص و آموزش‌دیده تعیین نمی‌شود و برای پر کردن ساعت کاری معلمان سایر رشته‌ها برای مثال ورزش از آنان در ساعت پرورشی استفاده می‌کنند. به نظر شما این اقدام چه آسیب‌هایی متوجه دانش‌آموزان می‌کند؟

ساعات پرورشی در نظام جدید آموزشی ذیل دروسی چون‌ «تفکر و سبک زندگی» در متوسطه اول و «تفکر و سواد رسانه» در متوسطه دوم تعریف شده است. درواقع این دروس تخصصی هستند. در «تفکر و سبک زندگی»، مشاوران و در «تفکر و سواد رسانه»، کسانی که خود کار رسانه انجام داده‌اند، می‌توانند تدریس جامع و کاملی انجام دهند. چون تدریس این دروس برای مربیان پرورشی مشکل است، آنها را به افراد دیگر می‌سپارند و می‌بینیم زمانی که از لحاظ پرورشی می‌تواند برای دانش‌آموزان مفید باشد، بهره‌وری لازم را ندارد و حتی در بعضی از مدارس خاص حذف و دروس دیگری جایگزین تدریس کتاب‌های لحاظ‌شده در این ساعت می‌شود.

خوب به یاد دارم که در کلاس سوم راهنمایی تحصیل می‌کردم و ۴۵ دقیقه، درس پرورشی برای ما لحاظ شده بود. یکی از دبیرهای ما که جانباز جنگ بود، تمام این ساعت را از خاطرات جبهه برایمان می‌گفت و من هیچ وقت جذابیت آن کلاس را فراموش نمی‌کنم. چقدر خوب می‌شد که در نظام جدید آموزشی هم این ساعت را خالی می‌گذاشتند و درسی هم برای آن تعریف نمی‌کردند تا صرفاً در آن ساعت کار پرورشی انجام شود.

ایکنا ـ به نظر شما بهترین راهکار ارتقای آموزش و پرورش تا رسیدن به کمال تعلیم و تعلم چیست؟

یکی از بهترین راهکارها که می‌توان گفت جزو دغدغه‌های مقام معظم رهبری هم بوده، طرح ملی حفظ قرآن است، به این شکل که ساعت پرورشی فقط به حفظ قرآن اختصاص پیدا می‌کرد و درسی برای آن تعریف نمی‌شد و دانش‌آموز از پایه اول تا پایه دوازدهم می‌توانست حداقل پنج جزء از قرآن را حفظ کند؛ به این ترتیب که از کلاس اول تا ششم حفظ سه جزء قرآن، در متوسطه اول حفظ جزء چهارم و در متوسطه دوم هم حفظ جزء پنجم در دستور کار قرار می‌گرفت. در دارالقرآن هم از سال آینده قصد داریم طرح حفظ همراه تحصیل را برگزار کنیم.

ایکنا ـ آیا شما اثرات این حدیث امام صادق(ع) را که می‌فرماید: «هر کس در جوانی قرآن بخواند و مؤمن هم باشد، قرآن با گوشت و خونش بیامیزد...» در زندگی خود احساس کرده‌اید؟

انس با قرآن برای من به برکت جلسات قرآنی بود که در سنین پایین در آنها شرکت می‌کردم. از ۱۴ سالگی هم به حفظ قرآن پرداختم. تنها عبادتی که واجب است و در هیچ حالتی از ما برداشته نمی‌شود، خواندن نماز است، حتی وقتی بیمار و روی تخت بیمارستان هستیم. از سویی تنها عبادتی که واجب نیست، ولی از ما برداشته نمی‌شود، قرائت قرآن است. خداوند در آیه آخر سوره مزمل می‌فرماید: «...عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَىٰ ۙ وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ ۙ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۖ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ...؛ در میان شما بیمارانى خواهند بود و نیز گروهى از شما در طلب روزى خدا مسافرت مى‌کنند و گروهى دیگر در راه خدا به جهاد مى‌پردازند، پس در چنین حالاتى آنچه از قرآن میسر شد، بخوانید.»

در پایان باید اشاره کنم که خداوند می‌فرماید در هیچ حالتی، قرآن خواندن را فراموش نکنید و این تأکید، نشان از اصالت و جایگاه ویژه قرائت قرآن در نزد خداوند دارد. درواقع قرائت قرآن پنجره‌ای‌ است که به سوی تدبر، فهم و عمل به قرآن گشوده می‌شود.

یادآور می‌شود، رتبه اول مسابقات دانشجویان کشور در سال‌های ۸۳ و ۸۵، رتبه سوم مسابقات سراسری قرآن کریم در سال‌های ۸۵، ۸۶، ۸۷، ۹۱ و ۹۴، رتبه سوم مسابقات بین‌المللی کشور تونس در سال ۸۵، رتبه دوم مسابقات بین‌المللی کشور اندونزی در سال ۹۳، رتبه اول مسابقات سراسری قرآن کریم در سال ۹۶ و رتبه اول مسابقات بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران در سال ۹۷ از جمله افتخارات قرآنی مصطفی اصفهانیان محسوب می‌شود.

زهراسادات محمدی