جنبش دانشجویی پتانسیلی خفته است

علی امیدی، عضو هیئت ‌علمی گروه علوم سیاسی و روابط ‌بین‌الملل دانشگاه اصفهان، در گفت‌وگو با ایکنا از اصفهان، اظهار کرد: دانشجویان به اقتضای جوان بودن، به نوعی مخالف وضع موجود هستند، یعنی شوری انقلابی در وجود آنان است. علاوه بر این، دانشجویان در زمره انتکتوئل‌ها یعنی نخبگان فکری جامعه به‌شمار می‌روند، چون اهل تفکر و مطالعه هستند، البته نه روشنفکر به معنای خاص، بلکه روشنفکر به معنای عام آن هستند.

وی افزود: دانشجویان به سبب جوان و پرشور بودن و در زمره نخبگان فکری قرار داشتن، نسبت به وضع موجود معترض‌‌اند، در نتیجه ذاتاً محافظه‌کار نیستند. محافظه‌کاران کسانی هستند که نسبت به وضع موجود تعلق خاطر و منافع دارند و به همین دلیل پاسدار وضع موجودند، ولی دانشجویان آرمان‌گرا بوده و برای رسیدن به آرمان‌های خود به دنبال تغییر در وضع موجود هستند. افراد به مرور زمان که سن‌شان بالاتر می‌رود، متوجه می‌شوند که این آرمان‌ها در کوتاه‌مدت قابل تحقق نیست، بنابراین محافظه‌کار می‌شوند.

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان بیان کرد: دانشجویان به حسب داشتن گرایش‌های مختلف سیاسی، آرمان‌های مختلفی را نیز جستجو می‌کنند. برخی از آنها که گرایش‌های لیبرالی دارند آزادی، دموکراسی و حقوق بشر را مورد توجه قرار می‌دهند و با ایجاد تشکل‌ها و برگزاری گردهمایی به دنبال تحقق این اهداف هستند. برخی دیگر از دانشجویان نیز که گرایش‌های ‌دینی و سیاسی دارند، بین وضع موجود جامعه با آرمان‌های دینی خود فاصله می‌بینند و به همین دلیل  با ایجاد تشکل و گردهمایی تلاش می‌کنند به اهداف مورد نظر خود دست پیدا کنند.

امیدی ادامه داد: اینکه تا چه اندازه این انگاره‌ها و مطالبات دانشجویان در جامعه فعلی دنبال می‌شود، بستگی به سایر شرایط کشور دارد. متأسفانه در یک یا دو دهه گذشته، شاهد بی‌مهری‌ و بی‌توجهی‌های زیادی به جنبش دانشجویی بوده‌ایم. در چنین شرایطی، دانشجویانی که انگاره‌های لیبرالی و دموکراتیک برای رسیدن به آزادی و حقوق بشر دارند و یا انگاره‌هایی که با نظام سیاسی موجود منطبق نباشد، امکان ظهور و بروز کمتری پیدا می‌کنند. بعد از انتخابات سال 88 شاهد سکوت در اکثر دانشگاه‌ها هستیم، چون رؤسای دانشگاه‌ها و معاونان فرهنگی و در مجموع، زعمای دانشگاه‌ها شدیداً محافظه‌کار شده‌اند و بنابراین فعالیت‌های دانشجویی به برنامه‌هایی محدود شده که مسئولان دانشگاه و حتی نظام سیاسی آن را حداقل بی‌خطر تلقی می‌کنند، در نتیجه شور و شوق فعالیت‌های دانشجویی شدیداً محدود شده است و امروز جنبش دانشجویی را یک پتانسیل خفته می‌بینیم.

وی اضافه کرد: براساس تئوری‌های روانشناسی سیاسی در زمینه سرکوب و خشونت، اگر مطالبات دانشجویان به مدت طولانی سرکوب شود و دارندگان آن مطالبات فرصت زمانی پیدا نکنند، مطالبه‌گری با چاشنی خشونت و بی‌نظمی همراه می‌شود. بنابراین امروز محدودیت‌های زیادی را در پیگیری مطالبات دانشجویی شاهد هستیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان تصریح کرد: مطالبات سیاسی دانشجویان که عمدتاً به حق هم هستند، باید از طریق تقویت نهادهای مدنی و تشکل‌های سیاسی، اجتماعی و عمومی مثل تشکل‌های زیست‌محیطی و سمن‌ها یا سازمان‌های مردم‌نهاد پیگیری شود، در واقع تنها راهکار این است که جامعه مدنی دانشجویی تقویت شود تا بتواند با این واسطه، مطالبات خود را به حاکمیت ابراز کند، چون سیاست یعنی تخصیص آمرانه ارزش‌ها و برای رسیدن به آرمان‌ها هم باید تلاش کرد و هم هزینه آن را پرداخت. در دولت‌های اصلاح‌طلب که فضا برای فعالیت‌های دانشجویی فراهم بوده، تعلیق تحصیلی و اخراج بسیار کم است و دانشجویان برای فعالیت‌های خود مورد بازخواست قرار نمی‌گیرند، می‌توانند از این فرصت سیاسی برای نهادسازی، تشکل‌سازی و پیگیری اهداف خود استفاده کنند.