تأکید حضرت فاطمه(س) بر ساده‌زیستی و میانه‌روی در رفتار اقتصادی
گروه اقتصاد: مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد با اشاره به درس‌آموزی حضرت فاطمه(س) نزد حضرت رسول(ص) و امیرالمؤمنین(ع)، اظهار کرد: بر این اساس، میانه‌روی در رفتار اقتصادی و ساده‌زیستی مورد تأکید حضرت زهرا(س) بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی نصیری، مدرس حوزه و دانشگاه و مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به بحث درباره مدیریت جهادی در سیره اقتصادی حضرت فاطمه(س) پرداخت و اظهار کرد: ابتدا ذکر این نکته ضروری است که اسلام، دینی جامع است که به همه جنبه‌های زندگی انسان نظر دارد. هنگام مراجعه به آیات قرآن کریم مشاهده می‌کنیم که قرآن بر آبادانی دنیا در کنار آبادانی آخرت تأکید می‌کند و آیه «وِمِنْهُم مَّن یَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِی الدُّنْیَا حَسَنَةً وَفِی الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ؛ و برخى از آنان می‌گویند پروردگارا در این دنیا به ما نیکى و در آخرت [نیز] نیکى عطا کن و ما را از عذاب آتش [دور] نگه دار» (البقره/201) که در قنوت می‌خوانیم نشانگر این امر است.
ابتنای سیره اقتصادی حضرت زهرا(س) بر قرآن، سیره پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)
وی افزود: سیره حضرت زهرا(س) برگرفته از قرآن، سیره رسول خدا(ص) و سیره اهل بیت(ع) است و در سیره آنان هم مشاهده می‌کنیم که این موضوع مورد تأکید قرار می‌گیرد. پیشوای پنجم شیعیان به این مطلب چنین اشاره فرموده است: «الکمال کلّ الکمال التّفقّه فی الدّین و الصّبر علی النّائبة و تقدیر المعیشة؛ کمال و پیشرفت نهایی آن، عبارت است از: تحقیق و دانایی در دین، بردباری در برابر ناملایمات و تنظیم امور مالی و هزینه زندگی». یکی از این موارد « تقدیر المعیشة» است؛ یعنی انسان باید زندگی دنیایی در حوزه مال، اقتصاد، معیشت و کسب و کار را مهندسی و مدیریت کند. بنابراین از نظر دین مبین اسلام بدون توجه به آبادانی دنیا نباید توقع آبادانی آخرت را داشته باشیم.
مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد ادامه داد: آنچه که ما در سیره اقتصادی حضرت زهرا(س) می‌بینیم در همین راستا است. این تعبیر که از اهل بیت نقل شده است که «المومن قلیل المئونه و کثیر المعونه؛ مؤمن هزینه‌اش اندک است، اما بهره‌اش فراوان است»؛ یعنی انسان مؤمن آنجا که از جامعه در اداره زندگی‌اش تقاضاها و توقعاتی دارد خیلی اندک است، ولی سهمی که به جامعه می‌دهد و خدمتی که به جامعه می‌کند بسیار زیاد است و این رویکرد در سیره اقتصادی فاطمه زهرا(س) قابل مشاهده است.
پاکی حضرت فاطمه(س) در استفاده از بیت‌المال
حجت‌الاسلام نصیری در ادامه به موضوع ازدواج حضرت فاطمه(س) و حضرت علی(ع) اشاره کرد و گفت: هنگام ازدواج ایشان، حضرت علی(ع) سپر خود را فروختند تا جهاز بسیار ساده‌ای را فراهم کنند که لیست آن در منابع روایی آمده است. اکنون سؤال این است که آیا امکان نداشت که خود حضرت زهرا(س) از اموال بیت‌المال استفاده کنند و یک جهاز مفصل تهیه کنند؟ ایشان می‌توانستند این کار را انجام دهند، اما این کار را روا نمی‌دانستند و این امر پاکی ایشان در استفاده از بیت‌المال را نشان می‌دهد. وقتی که پیامبر(ص) تشریف آوردند و این جهاز را دیدند، چشمشان پر از اشک شد و فرمودند: خدا مبارک کند بر خانواده‌ای که جهازشان اکثراً از کاسه گلی و کوزه است.
ساده‌زیستی و دوری از مصرف‌گرایی
وی افزود: وقتی که ایشان وارد زندگی مشترک‌شان شدند آنچه که در زندگی ایشان مشاهده می‌کنیم این است که کارهای داخل منزل، از جمله دوخت‌ودوز و تهیه نان را شخصاً انجام می‌دادند و این یعنی ساده‌زیستی و به دور بودن از تجمل و روحیه مصرف‌گرایی. این یک رویکرد است و می‌توان آن را مدیریتی جهادی نامید. متاسفانه امروزه بسیاری از لوازمی که ما در خانه‌های خود استفاده می‌کنیم، نوعاً خارجی و غیرضروری است، به خاطر اینکه قواعدی که در سیره اقتصادی حضرت فاطمه(س) قابل مشاهده است را رعایت نمی‌کنیم.
حجت‌الاسلام نصیری تصریح کرد: حضرت زهرا(س) این اصول را در لباسی که خودشان می‌پوشیدند و بر بچه‌هایشان می‌پوشاندند رعایت می‌کردند. این بانو در بیرون از منزل در کار تهیه گندم، خرما و پنبه مشارکت داشتند و در خانه هم ریسندگی انجام می‌دادند؛ بنابراین ایشان شخصاً در تولید نقش داشتند، اما امروزه ما به جای تأکید بر تولید داخلی، افتخار می‌کنیم که کالاهای خارجی را در خانه‌هایمان انبار کرده‌ایم و از نظر مصرف در برخی موارد، مصرف‌مان از هندوستان هم بالاتر است.
تأکید حضرت فاطمه(س) بر میانه‌روی در رفتار اقتصادی
این مدرس حوزه و دانشگاه تأکید کرد: حضرت فاطمه(س) نزد پدری درس خواندند که حاضر نبودند یک لیوان آب را ضایع کنند و نزد همسری زندگی کردند که هسته‌های خرما را جمع کرده و نخلستان بسیار وسیع را آباد می‌کردند. بنابراین ایشان با پیروی از این آموزه‌ها در زندگی خود بر اصل میانه‌روی در اقتصاد و ساده‌زیستی که مورد بسیار مهمی در زندگی خانواده‌ها است تأکید می‌کردند.
حضرت زهرا(س) تفکر مدیریتی را تولید کردند
مدیر مؤسسه معارف وحی و خرد در پایان گفت: همه اهل بیت ما معلم بوده‌ا‌ند و همه رفتار و اعمال آنها برای ما درس است. آنان فقط در حوزه فردی به انجام کار ملتزم نبودند، بلکه منش جامعه را جهت می‌دادند. حضرت زهرا (س) تفکر مدیریتی را تولید کردند و هنگامی که زنان مدینه در محضرشان آموزش می‌دیدند، این تفکر را به آنان هم یاد می‌دادند. به طور کلی ما در سیره اهل بیت(ع) نوعی کوشش، تلاش و همت فوق عادی را مشاهده می‌کنیم، به طوری که آنان ساعتی را به بطالت نمی‌گذراندند.
