از رستاخیر تا رستگاری + اینفوگرافیک

مستند بر آیات قرآن، تعلیم و تربیت یا همان آموزش و پرورش مقدم به عنوان رسالت اصلی پیامبران معرفی شده است، اما مقدم بر این دو مقوله مهم، تزکیه و پالایش نفس است که زمینه را برای پذیرش هدایت انبیا فراهم می‌کند.

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام و‌المسلمین علی رجبی، حافظ کل و مدرس تدبر در قرآن کریم در اینفوگرافیک جدید خود با نام «از رستاخیر تا رستگاری» ضمن اشاره به تعلیم و تربیت به عنوان رسالت اصلی پیامبران با استناد به ادله‌های قرآنی، تلاش انبیای الهی در تحقق این امر مهم را متذکر می‌شود، هر چند که در مواردی تزکیه بر امر تعلیم و تربیت مقدم دانسته شده است. در ادامه خلاصه‌ای از مطالب عنوان شده در این اینفوگرافیک از نظر می‌گذرد:

در چهار مورد از آیات قرآن، تعلیم(آموزش) و تربیت(پرورش) به عنوان رسالت اصلی پیامبران ذکر شده است؛ در سه مورد تزکیه (تربیت معنوی و اخلاقی) بر تعلیم، مقدم شده است(بقره/151، آل عمران/164و جمعه/2) که خود نشانه اهمیّت فراوان تربیت، نسبت به تعلیم است.

تنها در آیه 129 بقره، از زبان ابراهیم(ع) تعلیم بر تربیت(اخلاق) مقدم شده است، به این دلیل که، تعلیم مقدمه تزکیه در مقام اجراست، زیرا اول باید اعمال نیک و اخلاق حسنه را خوب شناسایی و سپس به آن‎ها عمل کرد. خداوند با استجابت دعای ابراهیم(ع)، به خاندان او کتاب و حکمت داد و حضرت محمد(ص)، از بهترین مصادیق نیایش خلیل‌الله را به رسالت برانگیخت. بعثت ایشان با دو اقدام همراه بود:

1- اقدام‌‌های عِلمی، در بیان احکام و معارف، از مصادیق تعلیم کتاب و حکمت است.

2- اقدام‌های عَملی آن حضرت که سبب تطهیر جامعه اسلامی از آلودگی‎‌ها می‌شود که آن هم از مصادیق تزکیه است. مفسران در راز تقدیم و تأخر تزکیه و تعلیم بر یکدیگر، سه معنی و تفسیر را گفته‌‎اند: اوّل: تزکیه، هدف و تعلیم وسیله است و هدف همواره بر وسیله مقدم است.

دوم: تزکیه، تخلیه از رذایل و زدودن تیرگی‌ها از جان و تطهیر آن از عقاید باطل جاهلی است و تعلیم، دریافت فضایل است. پس تا رذایل نفسانی زدوده نشود، فضایل آن استقرار نمی‌یابد: «وَ اتَّقـُوا اللهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ الله»(بقره/282)«إِن تَتَّقـُوا اللَّهَ يَجْعَـل لَّكُمْ فُرْقَانًا»(انفال/29). علم، نور الهی است و این نور در آیینه شفاف می‌درخشد؛ نه در مرآت زنگار گرفته. [بحارالانوار، ج1،ص،224].

سوم: تزکیه، عمل است و زبان عمل، محدود به دنیاست و حدّی دارد که در آن متوقف می‌شود؛ اما معرفت و شهود، که هدف نهایی و میوه تزکیه است، محدود به دنیا نیست، بلکه پس از مرگ نیز، همچنان ادامه می‌یابد و شکوفاتر می‌شود.[تسنیم،ج7 ،ص102 تا 104] نتیجه تدبّر(تشبیه محسوس به معقول): انسان‌ها به منزله تیری هستند که به سمتِ هدف بعثت (رستگاری، شمس/9)، از سوی تیراندازان(پیامبران هدایت) پرتاب می‌شوند؛ حال برای اینکه تیر رسولان، به هدف اصابت کند، لازم است مؤمنان پیوسته خود را در مسیر حرکت صعودی تیر هدایت، برای رسیدن به فلاح، قرار دهند؛ یعنی از تلاوت مستمر به تعلیم، و از تعلیم مستمر، به تهذیب پیوسته برسند، (اشارت) از همین رو تلاوت و آموزشی که انسان را به دَرْکِ انسانی (اخلاق) نرساند، صرفاً مَدرَکی است که انسان را به دَرَک می‌رساند. [نساء/145].