تلفیق نمادهای بومی و اسلامی در معماری بزرگترین مسجد آسیای مرکزی + فیلم و عکس

به گزارش ایکنا، مسجد نورسلطان، بزرگترین مسجد آسیای مرکزی، سال گذشته در پایتخت قزاقستان افتتاح شد. مراسم افتتاحیه با حضور نورسلطان نظربایف، رئیس‌جمهور پیشین قزاقستان، مقامات مذهبی ازبکستان، قرقیزستان، مغولستان، روسیه و مصر، سفرای کشورهای اسلامی و نمایندگان رسانه‌ها برگزار شد.

نظربایف در سخنرانی خود در این مراسم گفت: این مسجد برای رضای خداوند متعال ساخته شده است که به این کشور کمک کرد تا حاکمیت خود را در دوران استقلال تحکیم کند. وی افزود: افتتاح این مسجد، نه تنها برای پایتخت و کشور ما، بلکه برای تمام جهان اسلام رویدادی مهم است.

ساخت این مسجد در سال ۲۰۱۹ آغاز شد و با وجود مشکلات ناشی از شیوع ویروس کرونا، کار ساخت آن بدون توقف ادامه یافت. این مسجد توسط معمارانی از ترکیه و خاورمیانه طراحی شده است. نظربایف که در طول سفرهای خود به خارج از کشور معماری بسیاری از عبادتگاه‌ها را مورد بررسی قرار داده بود، یک روز قبل از ترک منصب ریاست جمهوری، کلنگ این طرح را بر زمین زد. 

ویژگی‌های منحصر به فرد مسجد نورسلطان

 این مسجد که بزرگترین مسجد در منطقه آسیای مرکزی به‌شمار می‌رود در زمینی به مساحت تقریبی ۶۸ هزار متر مربع ساخته شده و یکی از ۱۰ مسجد بزرگ جهان محسوب می‌شود. طراحی این مسجد که ترکیبی از معماری اسلامی با تزئینات سنتی قزاقستان است، بسیار ویژه است.

مسجد نورسلطان دارای ۵ گنبد اصلی لاجوردی است که گنبد اصلی آن به قطر ۶۲ متر بوده و چهار گنبد جانبی آن را احاطه کرده‌اند. این مسجد همچنین دارای چهار مناره به ارتفاع ۱۳۴ متر است.  

 مسجد نورسلطان گنجایش ۳۵۰۰۰ نمازگزار را دارد و به دلیل وجود سیستم گرمایشی خاص، نمازگزاران می‌توانند در زمستان سخت قزاقستان نیز در صحن مسجد به عبادت بپردازند.

دیوار قبله مسجد نورسلطان به 99 اسماء الله الحسنی مزین شده و مرکب از ۲۵ میلیون قطعه شیشه‌ای است که از این نظر در جهان بی‌نظیر است. چهلچراغ این مسجد نیز مرکب از ۱,۵ میلیون قطعه بلوری است که از این نظر در جهان بی‌نظیر است.

علاوه بر این فرش دستباف عظیمی به شکل بیضی نیز این مسجد را مفروش ساخته است. این فرش دستباف در هند و با مشارکت ۵۰۰۰ نفر بافته شده است. همچنین تمام درها و شیشه‌های رنگی مسجد نیز دست‌ساز است.

مسجد جامع نورسلطان که شامل موزه اسلامی، کتابخانه، تالار ضیافت، کلاس‌های قرآن، سالن کنفرانس، سالن عروسی، پارکینگ سرپوشیده، سردخانه و غسالخانه و استودیوی تلویزیونی است به یکی از نمادهای جدید این کشور تبدیل شده و گردشگران زیادی را به خود جلب کرده است.

مسجد نورسلطان؛ نماد وحدت ملی قزاقستان

این پروژه با ابتکار و نظارت ویژه نورسلطان نظربایف ساخته شده و وحدت و دوستی بیش از 130 گروه قومی ساکن در این کشور را نشان می‌دهد. طراحان این بنا، از تاریخ غنی قزاقستان و معماری متنوع آن الهام گرفتند. 

معماری این منطقه در طراحی این مسجد الهام‌بخش بوده است؛ چشمگیرترین سازه تاریخی این کشور آرامگاه خواجه احمد یسوی است که دارای گنبدهای باشکوه متعدد، تزئینات، رنگ‌های درخشان و جزئیات چشم‌نواز است.

صحن مسجد به پنج قسمت تقسیم می‌شود که نماد نمازهای پنج‌گانه است. در مجاورت نمازخانه اصلی، مدرسه علوم اسلامی قرار دارد.

گنبد اصلی این مسجد بزرگترین سازه در نوع خود در کل جهان محسوب می‌شود. قطر آن 62 متر و ارتفاع آن بیش از 83 متر است. در اطراف گنبد یک کتیبه خوشنویسی شده طراحی شده به طول 197.8 متر قرار دارد که طولانی‌ترین کتیبه جهان از این نوع است.

مساحت مسجد تقریباً 25 هکتار است و اطراف آن را درختان و باغ‌های زیبا و آراسته احاطه کرده است. این مجموعه دارای 72 گنبد کوچکتر آبی و سفید با گلدسته‌های طلایی و خط عربی است. یکی دیگر از رکوردهای جهانی، فرش پشمی 70 متری است که از نقوش گیاهی و هندسی تشکیل شده است. لوستر در بخش حرم مسجد جامع نور سلطان بزرگترین در نوع خود است. این کتیبه شامل آیاتی از قرآن و ادعیه به خط عربی است که توسط استاد قزاق اصیلبک بایزاکولی طراحی شده است.

شرکت ترکیه‌ای Dewan کار طراحی این مسجد را انجام داده است. با توجه به اندازه و مقیاس مسجد، یکی از عناصر کلیدی طراحی، اطمینان از حرکت کارآمد ده‌ها هزار نمازگزار مسجد مطابق با موازین اسلامی بود.

برای مقابله با این چالش، معماران ترک چندین شبیه‌سازی رایانه‌ای را انجام دادند تا حرکت افراد در مسجد را مدل‌سازی و مساحت  مورد نیاز عناصر کلیدی مختلف، مانند حرم، صحن، مدرسه و وضوخانه را تعیین کنند.

در این پروژه از مصالح طبیعی مانند سنگ طبیعی، سنگ مرمر، ورق طلا، کریستال مخصوص، کاشی و شیشه استفاده شده است.

ثبت در گینس

مسجد جامع نور سلطان که از بسیاری نقاط شهر قابل مشاهده است، نامزد رکوردهای جهانی گینس است. این مسجد که در  طراحی آن از نمادهای مختلف استفاده شده است، رکورد جهانی اندازه لوستر اصلی نمازخانه را به خود اختصاص داده است. دیوار قبله مسجد با توجه به تعداد کریستال‌های استفاده شده و اندازه آن بزرگترین در نوع خود است.

مسجد جامع نورسلطان که یکی از بزرگترین درهای مساجد در جهان را دارد، همچنین شامل بزرگترین صحن در مساجد جهان است که متناسب با ویژگی‌های جغرافیای سرد قزاقستان ساخته شده است.

در اطراف بزرگترین گنبد، یک کتیبه خوشنویسی 197.8 متری که با دست طراحی شده است، رکورد جهانی جدیدی را برای طولانی‌ترین نسخه خطی جهان به ثبت خواهد رساند.

در داخل، طرح رنگ روشن آبی، طلایی و سفید فضای داخلی مسجد را روشن نگه می‌دارد. نور طبیعی از راه شیشه‌های رنگی، پنجره‌ها با نقوش گل و هندسی، گوشه‌وکنار مسجد را زینت می‌بخشد. این نور طبیعی در کنار حکاکی‌ها، کنده‌کاری‌ها، گلدوزی‌ها، خطاطی‌ها، مشبک کاری‌ها، هنر کاشی‌کاری، شیشه‌کاری و ... جلوه خاصی به این مسجد بخشیده است. 

از نظر ساختاری، همه این ویژگی‌ها برای مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی شدید در قزاقستان طراحی شده‌اند. نورسلطان تابستان‌های گرم و زمستان‌های طولانی و سرد دارد. دمای سرد در طول سال با وزش بادهای شدید بیشتر می‌شود. در واقع، این شهر دومین پایتخت سرد در جهان است.

قزاقستان کشوری چندقومیتی است و قزاق‌ها حدود ۶۳ درصد ساکنان آن را تشکیل می‌دهند. ۲۳٫۷ درصد مردم این کشور روس و بقیه ازبک، اوکراینی، اویغور و غیره هستند. دین ۷۰ درصد از مردم، اسلام و بقیه شهروندان این کشور مسیحی هستند.

جمهوری قزاقستان یک کشور محصور در خشکی واقع در آسیای مرکزی و اروپای شرقی است. قزاقستان با کشورهای روسیه از شمال و غرب، چین از شرق، قرقیزستان از جنوب شرقی، ازبکستان از جنوب، و ترکمنستان از جنوب غربی مرز مشترک دارد. نورسلطان (آستانه سابق) پایتخت این کشور است. قزاقستان نُهمین کشور پهناور جهان است و بزرگ‌ترین کشور محصور در خشکی محسوب می‌شود. این کشور ۲۰ میلیون نفر جمعیت دارد. قوم قزاق اکثریت جمعیت را تشکیل می‌دهند، در حالی که روس‌ها اقلیت قابل توجهی در این کشور به‌شمار می‌روند. قزاقستان کشوری با اکثریت مسلمان و طبق قانون اساسی این کشور سکولار است؛ اقلیت روس‌ در این کشور پیرو کلیسای ارتدکس شرقی هستند.

گزارش از محسن حدادی