آیین‌های عید فطر در خراسان‌جنوبی
در خراسان‌جنوبی، مردم در شب اول ماه شوال (شب عید فطر) تنها یک بار مناجات و شب‌خوانی در مناطق مختلف انجام داده و با گفتن سخنان موزون و خواندن اشعار مناسب با ماه مبارک رمضان وداع می‌کردند.
به گزارش ایکنا از خراسان‌جنوبی، آیین اصلی عید فطر در ایران مانند سایر کشورهای مسلمان برپایی نماز باشکوه عید است. اما در شهرهای خراسان‌جنوبی، آداب و رسوم جمعی دیگری هم وجود دارد که به روز عید فطر اختصاص دارد؛ رسومی سنتی و جالب که از گذشته‌های دور می‌آید.
آداب مخصوص روز عید فطر در ایران معمولاً رسومی قومی و مذهبی هستند و با باورها و خلق‌وخوی مردمان یک شهر یا استان پیوند خورده‌اند. بسیاری از این رسوم نیز به‌مرور زمان و با غلبه زندگی شهرنشینی کمرنگ شده‌اند، اما در برخی شهرها و روستاها هنوز سنت‌های عید فطر با استقبال مواجه می‌شوند و گاه جشنی بزرگ در روز عید رقم می‌زنند.
در خراسان‌جنوبی، در شب اول ماه شوال (شب عید فطر) تنها یک بار مناجات و شب خوانی در مناطق مختلف انجام داده و با گفتن سخنان موزون و خواندن اشعار مناسب با ماه مبارک رمضان وداع می‌کردند و بدین جهت این شب خوانی را الوداع می‌نامیدند.
در روز عید روزه‌داران پس از یک ماه عبادت، روی به مساجد جامع و مساجد محل خود می‌آورند و به اقامه نماز عید فطر می‌پردازند و توفیق یک ماه عبادت و بندگی خداوند را عید می‌گیرند و با پرداخت فطریه، زکات تن خود را نیز به افراد نیازمند ادا می‌کنند.
در شهرستان نهبندان خراسان‌جنوبی، آداب خاصی در روز عید فطر وجود دارد. پیش از فراگیر شدن آلات نجوم برای رویت هلال ماه، مردم نهبندان برای رویت ماه به پشت بام‌ها می‌رفتند و استناد مردم نیز بیشتر به سخن بزرگان و عالمان دین بود که پس از رویت ماه اذان می‌گفتند و پایان ماه رمضان را به روزه داران اعلام می‌کردند.
در سالیان اخیر، در نهبندان هم پایان ماه مبارک رمضان توسط هیئت‌های استهلال و رویت ماه شوال نیز به وسیله دستگاه‌ها و ابزارهای نجوم مشخص و به مردم اعلام می‌شود.
در حال حاضر نخستین کار مردم نهبندان خراسان‌جنوبی در روز عید فطر، همانند سایر مسلمانان پرداختن زکات فطریه است و از زمان‌های قدیم رسم بر این بوده که روز عید فطر، زکات فطریه را قبل از برآمدن خورشید به متولیان تقسیم و توزیع آن یا به خانواده‌های نیازمند می‌رساندند.
تکبیر گفتن پس از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان در مساجد و پشت بام‌ها یکی از آداب مردم این مناطق است. نهبندانی‌ها رسم دارند که بامداد روز عید پس از جمع شدن درب مسجد جامع به صورت دسته جمعی پیاده به عیدگاه یا محل بر گزاری نماز عید بروند و از یک راه رفته و از راه دیگر برگردند، چرا که معتقدند رسول خدا(ص) نیز همین گونه رفتار می‌کردند.
تحلیل آن‌ها نیز از رفتن از راهی و بازگشتن از راهی دگر این است که شعائر دین اسلام را در هردو راه اظهار و نمایان کنند، ذکر الله جل جلاله را در هر دو راه آشکار سازند و مردم را به آن یادآور سازند. اعتقاد دارند که دیگر فایده پیاده رفتن، آن است که برای آن‌ها در مقابل هر گامی که بر می‌دارند و هر گامی که می‌گذارند یک حسنه داده و یک گناه از آن‌ها برداشته می‌شود.
مردم در این روز به مناسبت عید فطر در قبل و بعد از بجا آوردن نماز عید فطر به یکدیگر تهنیت و تبریک و شادباش می‌گویند و به هر مسلمان یا هر فردی که می‌رسند چند جمله‌ای می‌گویند مانند: طاعات و عباداتتان را خداوند قبول فرماید، عیدتان مبارک، و از این دست جملات.
برخی از مردم نهبندان پس از برپایی نماز عید فطر به صورت جماعت برای عرض تسلیت و دید و بازدید به سراغ بازماندگان تازه در گذشته که به این حرکت دید و بازدید عید اول هم می‌گویند می‌روند و برای آنان طلب مغفرت می‌کنند.
مردم روستاهای نهبندان هم در روز عید فطر در محیطی باز، هموار و خوش منظر به نام خرمنگاه دور هم جمع می‌شوند و پس از جمع آوری فطره، نماز عید فطر را به جا می‌آورند.
غالب مردم پس از پرداخت زکات فطریه و اقامه نماز عید فطر این روز را در دامان طبیعت و بیرون از منزل سپری می‌کنند. بعضی از خانواده‌ها هم پس از استراحت، به دیدار اقوام و بزرگان می‌روند و بدین گونه هم دیداری تازه می‌کنند و هم صله رحم بر جای می‌آورند.
به طور کلی در نهبندان در روز عید فطر کمک به فقیران و بی‌نوایان، سرکشی و مساعدت یتیمان، هدیه به دوستان و خردسالان، آشتی با دل گرفتگان، تبریک گفتن عید به همسایگان از جمله آدابی است که مردم این خطه از ایران اسلامی بر جای می‌آورند و پایان یک ماه روزه داری و توفیق و لذت عبادت در بارگاه احدیت را با یکدیگر تقسیم می‌کنند.
هر چند گذشت زمان تغییراتی در سنت‌ها و آداب و رسوم می‌دهد که گاه چاره‌ای از پذیرش این تغییرات نیست ولی چه زیباست که روح سنت‌های کهن و دیرین را که همان حفظ معنویت و صمیمیت و گره گشایی از کار یکدیگر است حفظ کنیم.
انتهای پیام
