عرفان اهل بیتی(ع) شریعت را خارج از عرفان نمی‌داند

به گزارش ایکنا، آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه تهران و رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، شامگاه 10 اسفندماه در همایش عرفان اهل بیتی که در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، گفت: عرفان در طول تاریخ موضوعی پر چالش بوده و درباره آن افراط و تفریط شده است و اگر تعابیر و عناوینی جدید مانند عرفان اهل بیتی برای آن قرار دهیم باز به این چالش دامن می‌زند، لذا موضوع حساسی است.

وی با بیان اینکه برخی اعاظم از شروع این کار و رفع برخی ابهام‌ها در این زمینه استقبال کرده‌اند، افزود: در فعالیت‌های ما در عرصه عرفان در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، عرفان اهل بیتی بُعد سلبی ندارد و بعد ایجابی آن به شدت لازم است و قطعاً با عرفان‌های مرسوم تفاوت‌هایی دارد. عرفان اهل بیتی یکسری ویژگی‌هایی دارد و اگر عرفان رایج هم این خصوصیات را دارد، همان عرفان اهل بیتی خواهد بود و اگر خیر، باید نواقص آن برطرف شود. 

رشاد بیان کرد: عرفان اهل بیتی(ع) قطعاً شریعتمدار است و شریعت را خارج از عرفان نمی‌داند؛ شریعت اساس و رکن در عرفان اهل بیتی است و هیچ تعارض و تزاحمی میان شریعت و ابعاد دیگر وجود ندارد و شبهه تعارض و تضادی که گاهی میان عرفان و فقه و ... مطرح است، مورد قبول ما نیست.

استاد حوزه علمیه با بیان اینکه در مورد نسبت اخلاق و احکام هم برخی فضلا معتقدند که این دو با هم یکسان هستند، تصریح کرد: عرفان اهل بیتی(ع) عرفان تک منبع نیست و تنها مجرای دریافت معرفتی، شهود نیست، بلکه انسان از مجاری مختلف از سپهر الهی بهره می‌گیرد و این دو به موازات یکدیگر تعیین‌کننده هستند.

رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه تهران بیان کرد: انسان عادی قادر نیست تنها و با اتکاء به یکی از این منابع حقیقت را دریافت کند، ولی انسان معصوم با فطرت و عقل خود همه حقایق را می‌تواند دریافت کند، ولی انسان عادی برای دریافت همه حقایق باید از همه مجاری از جمله شهود استفاده کند. 

عرفان اهل بیتی گوشه‌گیری نیست

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه عرفان و وجه معنوی دین هم مانند سایر ابعاد است، تصریح کرد: دین اضلاع چندگانه دارد که هم معنویت و هم احکام و فقه و شریعت و اخلاق را در خود دارد. عرفان اهل بیتی عرفان اجتماعی است نه عرفان انزوا و گوشه‌گیری و در کنج خانه نشستن بلکه جامعه‌گراست و با مردم و در متن و کف جامعه است؛ عارف بنا نیست گوشه گیر باشد و عرفان اهل بیتی، عرفان رهبانیت نیست.

وی افزود: عرفان اهل بیتی، نظام‌ساز و تمدن‌ساز و جامعه‌پرداز است و عرفان اسلامی را در وجود مردان بزرگی چون امام خمینی(ره) تجربه کرده‌ایم؛ ما ایشان را به معنای تمام عارف اهل بیتی می‌دانیم زیرا عارف و فقیه و فیلسوف و اهل جهاد و اهل مدیریت و سیاست و اجتماع است. 

رشاد بیان کرد: عرفان اهل بیتی عرفان زندگی است؛ سبک زندگی تولید می‌کند و این سبک زندگی در پیوند با سایر قلمروها تلقی می‌شود. عرفان اهل بیتی موازی با دین نیست، بلکه در متن دین است و جدا از دین نیست. 

عرفان اهل بیتی عرفان عقلانی است

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد: عرفان اهل بیتی عرفان عقل‌ستیز و عقل‌گریز نیست گرچه ممکن است عارف دریافت‌هایی فراتر از عقل داشته باشد؛ معتقدیم عالم شهود و عقل در کنار و همراه هستند.

استاد حوزه علمیه بیان کرد: ما الان منطق منسجم و مدون شناخته و مقبولی برای عرفان اهل بیتی در دسترس نداریم و این از بزرگترین مشکلات فراروی ما است. دستگاه اجتهادی ما هم ناظر به این حوزه نیست و به کار بسته نشده است و با حوزه استنباط عرفانی بیگانه است.

وی اضافه کرد: اصول فقه هم که مهمترین دانش برای استنباط است برای عرفان طراحی نشده است زیرا اصول فقه، اصول فقه است نه اصول عرفان. البته از بخشی از قواعد اصول می‌توان برای عرفان هم استفاده کرد.

دستگاه منطقی برای عرفان نیاز است

رشاد گفت: نیازمند تاسیس دستگاه روشی و منطقی برای استنباط عرفان اهل بیتی و معنویت شیعی و الهی هستیم و اگر بناست دستگاهی طراحی کنیم باید مبتنی بر جهان اندیشگی دین باشد و به تعبیر رایج باید در پارادایم دین تولید شود همچنین باید کل‌نگر باشد و بتواند سطوح و ساحات را شامل شود.

رئیس شورای سیاستگذاری حوزه‌های علمیه تهران اظهار کرد: ما قصد داریم عرفانی استخراج کنیم که در کنار آن اخلاق هم باشد؛ نه قصد داریم در زمره قرآنیون و نه در زمره  اهل حدیث باشیم و باید مجموعه منابع را به خدمت بگیریم تا عرفان کامل استنباط شود.

رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان کرد: از طرف دیگر باید دستگاه ما پخته و منقح باشد و بپذیریم ممکن است در فهم و فعل مرتکب خطا شویم. پویایی و زایایی داشته باشد همچنین بتواند معرفت تولیدشده خودش را تکامل ببخشد.