مسابقات را هدف بدانیم، باخته‌ایم

چهل و پنجمین دوره مسابقات سراسری قرآن، از ۲۲ دی در شهر اهواز آغاز شده و تا ۲۸ دی نیز این رویداد بزرگ و مهم قرآنی ادامه دارد. در محل برگزای مسابقات از حسن اخوان‌اقدم داور بخش وقف و ابتدای این دوره از مسابقات دعوت کردیم تا با حضور در غرفه ایکنا به برخی پرسش‌ها در زمینه فرصت‌ها و تهدیدهای مسابقات قرآن بپردازد.

اخوان اقدم در این زمینه بیان کرد: مسابقه بخشی از پازل فعالیت‌های قرآنی را تشکیل می‌دهد و اصولاً مسابقات در هر رشته‌ای اعم از فرهنگی، ورزشی و ... ، همینطور است. از طرفی مسابقات معمولاً به سمت قله حرکت می‌کند و نخبه‌گزینی است. در بحث قرآن، گام‌های اولیه برای افرادی که وارد فعالیت قرآنی می‌شوند بحث روخوانی، روانخوانی و ساده‌خوانی قرآن است که باید به آن اهمیت داد و روی آن پافشاری کرد و باید در راستای تعمیق آن تلاش کرد. نهضت قرآن‌آموزی را هم باید بر همین اساس تبدیل به نهضت قرآن‌خوانی کنیم که عموم مردم بتوانند قرآن بخوانند.

وی در ادامه با اشاره به خاطره‌ای از سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تصریح کرد: در سنین نونهالی و خردسالی، هنگامی که در برخی هیئت‌‌های مذهبی شرکت می‌کردم که به طور مفصل در این هیئت‌ها به قرآن می‌پرداختند، به خاطر دارم که عموم میان‌سال‌ها و پیرمردها خیلی خوب قرآن می‌خواندند و استاد نیز اشکال آن‌ها را می‌گرفت. بر این اساس، می‌دیدم که با یک سرعت خوبی قرآن را می‌خوانند اما غلط ندارند و این نشان می‌دهد که نهضت قرآن خواندن در میان نسل قبل از ما، در بین متدینین رواج خوبی داشته و این یک حلقه مفقوده در جامعه فعلی است.

مسابقات هدف نیست

اخوان اقدم افزود: پس از اینکه افراد روان‌خوانی را شروع می‌کنند، برخی از افرادی که از یک استعداد خوبی در زمینه صوت و لحن برخوردارند، وارد وادی قرائت قرآن می‌شوند و تصمیم می‌گیرند که به عرصه مسابقات نیز ورود کنند. البته قرائت قرآن دیربازده است؛ مانند درختی که دیر ثمر می‌دهد. اگر قرائت فنی قرآن را به درخت تشبیه کنیم، باید بدانیم که دیر بار می‌دهد و بر همین اساس خیلی از افرادی که در مرحله نهایی مسابقات شرکت می‌کنند، شاید بیش از 10 سال است که در زمینه قرائت قرآن فعالیت دارند. البته برخی از افراد گوش موسیقیایی قوی‌تری دارند و از صدای منعطف‌تری برخوردارند که زودتر به نتیجه می‌رسند. با این حال مسابقه هدف نیست، اما وسیله خوبی است تا قله‌ها را برای تشویق و ترغیب دیگران به قرآن شناسایی کند.

این قاری و مدرس پیشکسوت قرآن بیان کرد: وقتی که قاری قرآن بخواهد به قله برسد، باید زحمت بکشد و ممارست کند و به طور منظم تمرین داشته باشد. همچنین باید این تمرین‌ها با یک نظم خاصی باشد؛ یعنی نمی‌توان تصور کرد که یک نفر در شب مسابقه خودش را آماده کند بلکه قاری قرآن باید برنامه هفتگی، ماهیانه و سالیانه داشته باشد و هر روز باید صدایش را با ترتیل‌خوانی گرم کند و بعد به قرائت تحقیق بپردازد و به طور کلی یک نظم خاصی در تمرین‌هایش داشته باشد. همچنین باید این کارها زیر نظر استاد مجرب انجام پذیرد تا در نهایت به نتیجه برسد.

قاریان همه عرصه‌ها را تجربه کنند

اخوان‌اقدم تصریح کرد: مسابقات یک محرک است تا قاری تمرین‌های خود را داشته باشد. البته قاری باید عرصه‌های مختلفی را ببیند که از جمله آنها جلسات قرآنی و کرسی‌های تلاوت است. به بیان دیگر قاری باید خودش را در راستای رسیدن به مسابقات مجهز کند و اگر قرار باشد تمرین‌های شخصی داشته باشد و عرصه حضور در جمع مخاطب را تجربه نکند، موجب می‌شود که درگیر اضطراب مسابقات شود و امکان دارد در جریان مسابقه اضطراب‌ها و هیجان‌ها باعث شود که نتواند به توفیق برسد.

داور بخش وقف و ابتدای این دوره از مسابقات سراسری قرآن با اشاره به آسیب‌هایی که مسابقات می‌تواند در پی داشته باشد گفت: چون داریم قرآن می‌خوانیم و قرآن کتاب اخلاق و تقوا و سازنده انسان تراز اسلام است، باید خیلی از مسائل را رعایت کنیم. شاید اگر در یک مسابقه ورزشی و در هنگام دویدن، یک فرد پایش آسیب ببیند رقبای او خوشحال شوند که یک رقیب از مدار خارج شده است، اما اگر در مسابقات قرآنی برای یک متسابق مشکلی پیش آید و برای رقیبش این اتفاق بیفتد که خوشحال شود، مشخص می‌شود که قرآن خواندن او آواز خواندن بوده است. قاری و مأنوس با قرآن به قدری باید تعالی روحی و معنوی داشته باشد که به این امور فکر نکند و یک رقابت کاملاً در سایه‌سار اخلاق قرآنی شکل گیرد.

وی افزود: یکی دیگر از آسیب‌هایی که مسابقات می‌تواند داشته باشد این است که قاریان به طور کاذب مغرور شوند که این نیز با آموزه‌های قرآن کریم تنافی دارد. در این زمینه آیات قرآن متعددی هم وجود دارد که نشان می‌دهد نباید مغرور باشیم.

این مدرس پیشکسوت قرآن بیان کرد: از جمله دیگر مباحث نیز احترام به نظرات هیئت داوران است که بزرگترهای مسابقات محسوب می‌شوند. قاری باید در مقابل اساتید سر تعظیم فرود آورد و اگر غیر از این باشد می‌توان آن را  در ردیف آسیب‌ها صورت‌بندی کرد. افزون بر همه این‌ها، اگر قاریان و حافظان و مرتلان قرآن مسابقات را هدف بدانند، باخته‌اند. مسابقه وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف عالیه قرآنی است. عمده بحث در همه پازل‌های فعالیت قرآنی نیز رسیدن به این است که با قرآن مأنوس باشیم و فهم بهتری نسبت به قرآن بیابیم و در نهایت عامل به احکام نورانی قرآن باشیم.

وی در پایان گفت: اگر قرار باشد مسابقات قرآن برای یک فرد مانعی برای رسیدن به این اهداف ایجاد کند، این یک آسیب بزرگ است و در این راستا، نباید صورت مسئله را پاک کرد و اقدام به حذف مسابقات کرد، بلکه باید قاریان به قدری از حیث روحی و معنوی روی خودشان کار کرده باشند که آسیب‌ها را به حداقل کاهش دهند.

گفت‌وگو از مرتضی اوحدی