سال 1401 مصادف است با صدمین سال بازتاسیس و احیای حوزه قم توسط آیتالله عبدالکریم حائری یزدی.
حوزه قبل از انقلاب با چالشهایی متفاوت مواجه بود که جنس آن با چالشهای بعد از انقلاب تفاوت بسیاری دارد؛ حوزه قم بعد از احیا و پس از انقلاب وارد عرصه حکومتداری و اجرا شد و بسیاری از طلاب و روحانیون مسئولیتهای اجرایی بر عهده گرفتند، در نتیجه تاثیر، توقع و انتقاد از این نهاد افزایش یافت.
از طرفی نوع شعارهای انقلاب و پرچمداری مبارزه با استکبار نیز سبب شده است که کشور با فشارهای بینالمللی بسیاری مواجه باشد و در این میان نقش حوزه متفاوت از گذشته ترسیم شده است.
به مناسبت صد سالگی حوزه قم، خبرنگار ایکنا با حجتالاسلام والمسلمین محمدحسن نبوی، معاون سابق تبلیغ حوزه و رئیس بسیج اساتید حوزه علمیه، به گفتوگو نشسته که در ادامه میخوانید.
ایکناـ به نظر شما حوزه علمیه چه تأثیری در فضای بینالمللی داشته و آیا شعارهای حوزه پس از انقلاب به مرحله اجرا رسیده است؟
حوزه علمیه قم بزرگترین پایگاه حوزوی شیعه در سراسر جهان است البته ممکن است افراد در داخل خیلی این موضوع را قبول نداشته باشند. مادلین آلبرایت گفته است که من در هر جای دنیا قدم میگذاشتم آثار انقلاب ایران را میدیدم. به نظر میرسد حوزه علمیه فضا و ساختار سیاسی جدیدی را در جهان تعریف کرده است.
قبل از انقلاب، سیاست جهانی در دو مکتب سرمایهداری و کمونیستی تعریف میشد، ولی بعد از انقلاب جریان سومی ایجاد شد و آن این است که انقلاب اسلامی نه قصد دارد به کسی ستم کند و نه ظلم و ستم را میپذیرد. چه کسی جرئت داشت در برابر آمریکا اظهار نظر کند.
ما با وجود همه نواقص و ضعفهایی که در کشور وجود دارد و باید برای رفع آنها تلاش کرد، یک ساختار و نظامی داریم که هیچ طمعی به ثروت دیگران ندارد. همچنین ظلم کشورهای دیگر را نمیپذیرد و فرهنگ انقلاب در عراق، سوریه، یمن، لبنان و غزه بازتاب دارد، حتی اگر نیروهای طرفدار آمریکا هم در عراق روی کار بیایند، نخواهند توانست فرهنگ مقاومت را از بین ببرند.
ایکناـ در دورهای حوزه نجف در جهان اسلام پیشرو بود، ولی با پیدایش حوزه قم این روند تغییر کرد. آیا حوزه قم توانسته است در انجام وظایفش موفق باشد؟
باید بایستهها و آرمانهای بسیاری در حوزه تحقق پیدا کنند اما با وجود کمبودها و نواقص، حوزه قم محور تولید فکر مقاومت و تفکرات نوین اسلامی است. فردی مانند امام خمینی(ره) از حوزه برخاست که اعجوبه قرن و از حوزه جلوتر بود. سیاستمداران دنیا اذعان دارند که ایشان رهبری فوقالعاده بود. البته نه اینکه معتقد باشیم هیچ نقصی وجود ندارد و مهمترین نقص فاصله با سطح مطلوب است.
حوزه در ابعاد مختلف برای رفع نیازها کار کرده است و راه حلهای تدریجی هم ارائه میشود. همچنین نیازها و تحولات بشری روزآمد شده و سرعت تحولات بسیار بالاست و حوزه باید سرعت خود را با این تحولات تنظیم و نیز نظامهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی متناسبی را ایجاد کند. در عرصه اقتصاد همواره مقولههایی مانند بانکداری و تولید مطرح بوده و مسئولیت حوزه در تبیین دینی آنها دشوار است. البته کارهایی در عرصه اقتصاد انجام شده، ولی ارائه تعاریف و توسعه فضای گفتمانی بسیار دشوار است و باید اقتصاد و بانکداری بهروز شود.
ایکناـ برخی بر این اعتقاد هستند که با وقوع انقلاب، جایگاه و اعتبار حوزه تقویت شد، ولی به نظر میرسد این روند اکنون با کندی و حتی توقف روبهروست. دیدگاه شما چیست؟
توقف را قبول ندارم، گرچه به خاطر برخی موانع روند کند شده است و در برخی موارد حرکت لاکپشتی داریم؛ دموکراسی یکسری مؤلفهها و مقتضیاتی دارد که سبب میشود مردم نظر خود را اعمال و مشارکت کنند ولی از سوی دیگر سبب میشود که مردم در انتخابهای خود دچار آزمون و خطا و اشتباه شوند.
سیر ما صعودی بوده، ولی کندی کار به دلیل عواملی است و این کندی را ترجیح میدهیم به اینکه یک نظام تکبعدی روی کار باشد که به آرای مردم بهایی ندهد.
گاهی ممکن است در کشوری دموکراسی نباشد و سیستم حکومت یکدستتر باشد و روند فعالیتها شتاب بگیرد، ولی وقتی ما اقتضائات دموکراسی را میپذیریم باید هزینه آن را پرداخت کنیم. مردم چند دهه است که دموکراسی و انتخابات را تمرین میکنند.
ایکناـ امروزه برخی افراد بنا بر آماری که گاهی ارائه میشود ادعا میکنند که روحانیت قبل از انقلاب و در دو دهه نخست انقلاب، محبوبیت بیشتری نسبت به امروز داشت. تحلیل شما از وضعیت حوزه و روحانیت در دوره معاصر چیست؟
در حوزه علمیه ضعفهایی وجود دارد که باید برطرف شود، ولی فراموش نکنیم که تبلیغات دشمن هم بر ضد روحانیت بسیار زیاد است و تبلیغات ما ضعیف؛ مثلاً برای رفع مشکلاتی مثل کرونا، طلاب به صورت جهادی فعالیت کردند و حتی برخی پرستاران به تبعیت از طلاب روحیه گرفتند. روحانیت بیشترین درصد شهدای کشور را داراست و آمار روحانیون شهید در دفاع از حرم قابل توجه است. با وجود این، مبلغی که به روحانیون طرح هجرت یا بابت شهریه داده میشود بسیار ناچیز است و آنان همراه زن و بچه خود به دورترین نقاط کشور میروند. چقدر این واقعیات به مردم منتقل شده است؟ باید توانمندی و جهاد طلاب را به اطلاع مردم برسانیم.
اگر ماهوارهها و فضای مجازی را دنبال کنید، خواهید دید که عدهای از خداناباوران انواع تهمتها را به روحانیت میزنند؛ مثلاً وقتی یک روحانی مرتکب خطایی میشود، هرچند گناه از یک فرد روحانی بدتر از افراد عادی است، ولی بیش از حد آن را پررنگ جلوه میدهند، وقتی یک روحانی در موضوعی امر به معروف میکند به جای حمایت، شماتت میشود. مشکلات هست، ولی مغرضان و دشمنان به ایجاد فضای نومیدی دامن میزنند، زیرا از روحانیت ضربه خوردهاند.
انتهای پیام