معلول آزاری؛ از قوانین جامانده بر کاغذها تا شهرهای نامهربان

سیدحسن موسوی‌چلک، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران، به مناسبت هفته گرامی‌داشت افراد دارای معلولیت در گفت‌وگو با ایکنا، ضمن تبریک این هفته، تأکید کرد: این نام‌گذاری‌‌ فرصتی برای بیان مباحث‌جدی‌تر در خصوص افراد دارای معلولیت است.

وی به قوانین مرتبط با حقوق معلولان اشاره و اظهار کرد: فردی که دارای معلولیت است علاوه بر برخورداری از حقوق عامه‌ای که در فصل سوم قانون اساسی به عنوان حقوق ملت مطرح شده، به دلیل ویژگی‌هایی که دارد از قانون و حقوق خاص‌تری یعنی قانون حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت برخوردار است. این قانون در سال 83 تصویب شده بود اما در سال 96 بازنگری و مجدداً تصویب شد اما بخش عمده‌ای از این قوانین را نتوانسته‌ایم اجرا کنیم.

قانون می‌گوید 3 میلیون اما 300 هزار تومان مستمری پرداخت می‌شود

موسوی‌چلک در ادامه به بخش کوچکی از قوانین متعددی که نتوانسته‌ایم برای معلولان اجرا کنیم اشاره و اظهار کرد: در قانون برای افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید پایه حقوق قانون کار به عنوان حداقل مستمری تعیین شده است؛ یعنی هر کدام از افراد دارای معلولیت شدید و خیلی شدید حداقل سه میلیون تومان در ماه باید دریافت کتتد اما اکنون برای یک فرد معلول مستمری 300 تا 350 هزار تومانی پرداخت می‌شود.

وی ادامه داد: اصل 30 قانون اساسی به لزوم آموزش رایگان همه مردم اختصاص دارد. همچنین قانون حمایت از افراد دارای معلولیت نیز بر رایگان بودن تحصیل این افراد در دانشگاه‌ها تأکید دارد اما آیا این مهم محقق شده است؟ هیچ بانک اطلاعاتی دقیقی در خصوص افراد دارای معلولیت در کشور نداریم، پس چطور می‌خواهیم امکان آموزش آنها را فراهم کنیم.

شهرهایی که دوست‌دار افراد دارای معلولیت نیست

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران مشکل اشتغال و نابرابری فرصت‌های شغلی بین افراد دارای معلولیت و افرادی که معلولیت ندارند، مشکل مسکن و مناسب‌سازی اماکن عمومی را نیز یادآوری کرد و گفت: حتی سازمان‌هایی که عضو دبیرخانه مناسب‌سازی کشور هستند هم ساختمان‌های خودشان را مناسب‌سازی نکرده‌اند و در کل شهرهای ما دوست‌دار افراد دارای معلولیت نیست.

وی تصریح کرد: احترام و نه ترحم به افراد دارای معلولیت با دانستن و ادای حقوق آنها محقق می‌شود پس اول باید همه مردم حقوق افراد دارای معلولیت را بشناسند تا بتوانند این حقوق را رعایت کنند. تنها با این روش است که معلولیت افراد زمینه‌ای برای محرومیت آنها از حقوقشان را فراهم نمی‌کند.

مراقبان افراد دارای معلولیت؛ نیازمند حمایت روانی و اجتماعی

موسوی‌چلک مسئله مهم دیگر را مراقبت و آموزش خانواده‌هایی دانست که فرد معلول در خانواده دارند و گفت: افرادی که از فرد دارای معلولیت مراقبت می‌کنند هم نیازمند حمایت‌های روانی و اجتماعی هستند. برای مثال روابط اجتماعی مادری که فرزند معلول دارد با سایر افراد متفاوت می‌شود و معلولیت فرزند بر روی نقش‌های اجتماعی مادر در جامعه تأثیر می‌گذارد.

وی ادامه داد: در دهه‌های قبل هم محله‌ای‌ها در نگهداری، حمایت، پذیرش و مسئولیت‌پذیری در قبال افراد دارای معلولیت نقش مهمی داشته و به خانواده‌های آنها کمک می‌کردند اما اکنون دیگر محلات چندان وجود ندارد و خانواده‌های دارای معلول تنها هستند.

این مددکار اجتماعی اضافه کرد: حمایت اجتماعی از افراد با هر نوع و میزان از معلولیت توسط هم محله‌ای‌ها به خانواده‌ها کمک زیادی در رفع فشارهای روانی می‌کرد اما اکنون این مراقبت‌ها کم شده و فشار بیشتری به خانواده وارد می‌شود به نحوی که حتی زمینه بروز رفتارهایی که آزار افراد دارای معلولیت را به دنبال دارد، فراهم کرده است.

وی اضافه کرد: البته آزار معلولان به داخل خانه محدود نیست و در محیط کار، محیط‌های عمومی، حمل و نقل عمومی و ... همه کسانی که این با این قشر از جامعه سر و کار دارند باید حقوق این افراد را بشناسند و رعایت کنند چراکه عدم رعایت حقوق آنها در اصل معلول آزاری است.

پیرمردهای داخل حوض نقاشی باید بیشتر شوند

موسوی‌چلک این مسئله را نیز تذکر داد که آزار فقط آزار جسمی و کتک زدن نیست بلکه معلولان در معرض آزارهای عاطفی قرار دارند و گفت: فیلم حوض نقاشی و حمایت‌هایی که پیرمرد مغازه‌دار سر کوچه از فرد معلول برای ماندن در جامعه و کار کردن انجام می‌داد را به خاطر بیاورید. جامعه کنونی ما نیاز دارد چنین افرادی در جامعه بیشتر شوند.

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران به این مسئله نیز اشاره کرد که در دو دهه اخیر توجه به افراد دارای معلولیت بیشتر شده اما گفت: هنوز با تأمین نیازها و پرداخت حقوق این افراد فاصله زیادی داریم و مطالبات بر حق این افراد به عنوان شهروندان جامعه و مطالبات برحق‌تر به عنوان اشخاصی که دارای شرایط خاصی هستند و برای آنها قانون حمایتی ویژه تصویب شده است، هنوز اجرایی نمی‌شود.

وی در پایان گفت: باید بپذیریم ندادن حق معلولان آزار افراد دارای معلولیت است. ما به واسطه اصل 29 قانون اساسی مکلف هستیم زمینه رفاه اجتماعی را برای این افراد فراهم کنیم اما به راستی چه قدر به این قانون عمل شده است و امروز در کدامیک از شاخص‌های رفاه افراد دارای معلولیت با افرادی که معلولیت نداریم برابر هستند؟ دسترسی به فرصت‌ها چه قدر برابر است؟ افراد دارای معلولیت چه قدر به تکنولوژی‌های جدید دسترسی دارند و می‌توانند مستقل باشند؟