نکات مهم دوران نوجوانی که والدین باید بدانند

حجت‌الاسلام قاسم فلسفی، روانشناس و مشاور خانواده در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی اظهار کرد: تغییرات جسمانی جزء نخستین تغییرات در دوران نوجوانی است و سپس تغییرات روحی؛ همه این تغییرات با هم در ارتباط هستند و هیچ کدام از آنها را نمی‌توان نادیده گرفت چراکه از هم تأثیر می‌گیرند.

وی افزود: هنگامی که تغییرات جسمانی رخ می‌دهد، فرد از فرم قبلی خود خارج می‌شود که همین سبب ناهمگونی شکل ظاهری شده که تأثیر زیادی بر روی اعتماد به نفس و روان افراد می‌گذارد.

فلسفی ادامه داد: تغییرات روحی هم متأثر از تغییرات جسمانی آغاز می‌شود و علاوه بر ترشحات هورمون‌ها و تحولات جسمی، برخی تغییرات در مغز نیز رخ می‌دهد؛ سلول‌های مغزی و رشته‌های عصبی میلینه می‌شوند که باعث می‌شود انتقال عصبی سریع‌تر صورت گیرد.

این روانشناس و مشاور خانواده بیان کرد: در این سن یکباره نوجوانان قدرت تفکر انتزاعی پیدا کرده و از حالت تفکر عینی خارج می‌شوند و مفاهیم بسیاری چون عدالت درست و غلط هدف از خلقت آنها در ذهن شکل می‌گیرد و نوجوان به تجزیه و تحلیل رفتار اطرافیان خود شروع می‌کند.

وی افزود: در پی رخ دادن این تغییرات آرزو پروری آنها رشد پیدا می‌کند و دنیای جدیدی را در ذهن می‌پرورانند و خواستار تجربه این دنیای ذهنی هستند به سبب اینکه دنیای حقیقی از دنیای تحلیلی نوجوان متفاوت است، همین موضوع زمینه آغاز تعارضات آن‌هاست؛ تعارضاتی که آگه به درستی هدایت شود و به آنها پاسخ منطقی داده شود می‌تواند مسیر زندگی او را به درستی تعيين کند.

وی با اشاره به ضرورت‌های اقدامات والدین در برخورد با نوجوان، ادامه داد: درخواست از نوجوان را به‌صورت سؤال مطرح کنید؛ در برابر کار خوب به آنان پاداش دهید تا فکر نکنند از چشم شما افتاده‌اند؛ عشق خود را به نوجوان ابراز کنید و آنان را به دور از اغراق تشویق و تحسین کنید و در امور اجرایی با آنها مشورت کنید.

در تربیت از قرآن کمک بگیریم 

وی بیان کرد: یادآوری غیرمستقیم خطاها نیز مهم است چراکه نوجوان حساس است و نباید از محیط خانه زده شود و در آموزه‌های قرآن بدان پرداخته شده همچنانکه امام صادق(ع) فرمود: «بسیارى از خطابات قرآن به‌عنوان سرزنش پیامبر اکرم(ص) نازل شده است ولى مقصود دیگران بوده‌‏اند.»

این روانشناس اظهار کرد: می‌توان خطاهاى نوجوانان را در محیطى کاملاً دوستانه و بدور از خشونت و عصبانیت به آنان تذکر داد؛ قرآن برخى از نصایح سودمند را از زبان دیگران بیان کرده است از جمله مواعظ پر بار جناب لقمان حکیم به فرزندش را به‌صورت داستان نقل می‌کند تا اثرگذاری بیشتری داشته باشد؛ از جمله اینکه تذکر خطاها در خلوت باشد؛ با محبت و ملایم و مختصر باشد؛ حضرت على(ع) مى‏‌فرماید: «هر کس برادر دینى خود را مخفیانه موعظه کند او را آراسته ولى اگر آشکارا و در میان جمع عیوبش را متذکر گردد به شخصیت وى اهانت کرده است»؛ این آموزه‌ها هیچ گاه کهنه نمی‌شود و برای تمام زمان‌ها کاربرد دارند.

وی ادامه داد: اگر محیط خانه را محیطی با ایمان کنیم؛ نوجوان و کودک از خطاها بازخواهد ماند؛ همانگونه که تاریخ گویای آن است؛ برای نمونه اگر کمی به‌عنوان پدر و مادر بیشتر به نماز ارزش گذاریم آن زمان فرزندانمان نیز بیشتر بدان توجه می‌کنند؛ هر از چند گاهی به مسجد برویم؛ برای نماز بهترین لباس‌ها را بپوشیم؛ هر از چند گاهی نماز جماعت را در خانه بخوانیم و یا چند آیه از قرآن در طول روز تلاوت کنیم؛ معلوم است وقتی فرزند اینها را ببیند از بهترین کلاس درس دینی برخوردار خواهد شد.

وی یادآور شد: فراموش نکنیم اگر در زمان تغییرات حساس نوجوانی که انسان در بحران عظیم روحی و جسمی قرار دارد، باورهای دینی بیشتر در خانه حکمفرما شود، به همان میزان آسیب‌های این دوران کاهش می‌یابد.