طی سالهای اخیر ما شاهد رشد بیرویه تعداد مؤسسات و خانههای قرآنی در سطح کشور و استان بودیم و تلاش ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامی بر این بود که با صدور مجوز آمار مؤسسات قرآنی را افزایش دهند به نحوی که در طول یک سال ما شاهد رشد چند برابری تعداد مؤسسات قرآنی در سطح شهرهای استان بودیم.
این در حالی بود که متأسفانه در برههای از زمان با کاهش اعتبارات و بودجههای قرآنی و عدم اختصاص بهموقع بودجههای قرآنی، مؤسسات قرآنی به حال خود رها شدند و ما شاهد تعطیلی و رکود فعالیت بسیاری از این مؤسسات تازه تأسیس بودیم و این روند ادامه داشت تا اینکه شیوع کروناویروس و تعطیلی فعالیتهای آموزشی حضوری مشکلات جدیدی بر مشکلات مؤسسات قرآنی اضافه کرد و اغلب این مؤسسات قرآنی با کاهش بیسابقه آمار قرآنآموزان و مخاطبان قرآنی مواجه شدند.
از سوی دیگر کشیده شدن کلاسهای آموزش قرآن از حضوری به بستر فضای مجازی نیز باعث شد مدیران مؤسسات قرآنی برای دریافت شهریه با مشکل مواجه شوند و در مقابل بالا رفتن بیسابقه قیمت کالاهای اساسی و رشد روزافزون مشکلات اقتصادی، خانوادهها را آنچنان درگیر کرد که کمتر خانوادهای قادر به پرداخت شهریه برای حضور فرزند خود در کلاسهای آموزش قرآن بود، در این راستا ایکنای لرستان با برخی از مدیران مؤسسات قرآنی و فعالان قرآنی استان مصاحبههایی ترتیب داده که در زیر میخوانیم.
فاطمه چراغی، مدیر مؤسسه قرآنی ساجدین دورود در گفتوگو با ایکنا، کمبود مربی توانمند و حافظ کل قرآن برای دورههای آموزش حفظ قرآن را یک مشکل اساسی این مؤسسه قرآنی ذکر کرد و ادامه داد: این مؤسسه قرآنی به دلیل مشکلات مالی و پایین بودن شهریه قرآنآموزان توان مساعدت مالی لازم از مربیان را ندارد.
وی پایین آمدن استقبال قرآنآموزان از کلاسهای قرآن را یکی دیگر از مشکلات مؤسسه قرآنی ساجدین برشمرد و افزود: متأسفانه مشکلات مالی باعث شده که دست مؤسسات قرآنی برای اجرای برنامههای اردویی و تشویقی که باعث جذب مخاطب به برنامههای قرآنی میشود، بسته باشد.
چراغی تخصیص بودجهها و اعتبارات کافی به مباحث قرآنی و حمایت مالی از مؤسسات قرآنی را گرهگشای تمام مشکلات مؤسسات قرآنی دانست و با اشاره به کملطفی دولت فعلی به بحث قرآن و عدم حمایت مناسب مالی از مؤسسات قرآنی اظهار امیدواری کرد دولت جدید مشکلات حوزه قرآن را آسیبشناسایی و در راستای حل این مشکلات اقدام کند.
وی خواستار نگاه ویژه رئیس جمهور جدید به فعالیتهای قرآنی شد و گفت: امروزه جذب مخاطب قرآنی بسیار سخت شده، اضافه کرد: از کلاسهای آموزش زبان، ریاضی و تقویتی مؤسسه استقبال میشود اما استقبال برای شرکت در کلاسهای آموزش قرآن بسیار کم است که ضرورت دارد بهدنبال راهکارهای مناسب برای ایجاد احساس نیاز و بالا بردن انگیزه و رغبت در نسل نوجوان و جوان برای شرکت در کلاسهای قرآن باشیم.
عزتالله گوشهای، نماینده شورای عالی قرآن در استان لرستان در گفتوگو با ایکنا، با بیان اینکه مهمترین مشکلاتی که در حوزه قرآن نه تنها در استان لرستان بلکه در سراسر ایران وجود دارد، نبود بودجه است که این موضوع یکی از معضلاتی است که همه مؤسسات قرآن با آن درگیر هستند و بعد از شیوع کرونا متأسفانه این مشکل حادتر شد تا جایی که بیش از یک سال است که مؤسسات قرآن در استان تعطیل شدهاند و تنها برخی از آنها دایر هستند.
این پیشکسوت قرآنی با بیان اینکه مشکل دیگر، بیتوجهی مسئولان به فعالیتهای قرآنی است، ادامه داد: متأسفانه مسئولان ذیربط، بهایی به فعالیتهای قرآنی نمیدهند و مدیریت قرآنی در سطح استان لرستان حقیقتاً مطلوب نیست. حتی مسئولانی که متولی اصلی مباحث قرآنی در استان هستند بههیچ وجه پاسخگوی نیازهای قرآنی استان نیستند و دیگر دستگاهها و نهادها در حوزه فعالیتهای قرآنی حاضر نمیشوند و تلاشی هم در این باره نمیکنند.
گوشهای با بیان اینکه مدیریت قرآنی در سطح استان لرستان بسیار ضعیف است و معضلات و مشکلات در این عرصه به حد بسیار زیادی رشد داشته است، گفت: از سه ارگان فرهنگ و ارشاد اسلامی، تبلیغات اسلامی و اوقاف و امور خیریه که انجام کارهای قرآنی در قلب شرح وظایف آنهاست انتظار دارم که دست به دست هم بدهند و فعالیتهای قرآنی شهر و استان را متحول کنند، چراکه همین فعالیتها جلوی نفوذ فرهنگ بیگانه در کشور را میگیرد.
مدیر مؤسسه قرآن یوسفنبی(ع) خرمآباد در ادامه در رابطه با انتظارات جامعه قرآنی از دولت جدید، اظهار کرد: انتظاری که از رئیسجمهور جدید داریم این است که دستورات و برنامههای وی در راستای تحقق یک جامعه ایدهآل قرآنی باشد.
زینب حسنی، مدیر خانه قرآن نورالهدی روستای گوشه محسن بن علی(ع) شهرستان بروجرد نیز در گفتوگو با ایکنا عدم توانایی برای پرداخت حقالزحمه مربیان را مهمترین مشکل این خانه قرآن ذکر کرد و افزود: با توجه به اینکه در شرایط کرونایی قرار داریم و آمار قرآنآموزان نیز کم شده و اغلب قرآنآموزان ما نیز قادر به پرداخت شهریه نیستند، لذا در پرداخت حقالزحمه مربیان قرآن با مشکل مواجه هستیم.
وی با اشاره به عدم حمایت مالی از خانههای قرآنی و اینکه خانههای قرآنی به حال خود رها شدهاند، گفت: از دولت جدید انتظار دارم برای فعالیتهای قرآنی ارزش قائل باشد و حمایت مالی لازم را از مؤسسات و خانههای قرآنی داشته باشد.
حسنی با بیان اینکه متأسفانه طی سالهای اخیر حمایت مسئولان از فعالیتهای قرآنی فقط در حد یک شعار باقی ماند و انتظاری که از دولت جدید دارم این است که قرآن را در بطن زندگی مردم وارد کند، اضافه کرد: وارد شدن قرآن بهعنوان کتاب قانون و سبک زندگی نیازمند هزینه و اعتبارات لازم است و جا دارد در این زمینه دولت جدید راهکارهای جدیدی داشته باشد.
محمدتقی دریکوندی، رئیس اداره امور قرآنی ادارهکل اوقاف و امور خیریه استان لرستان در گفتوگو با ایکنا، عدم اختصاص اعتبار و بودجه کافی به فعالیتهای قرآنی را مهمترین مشکل در حوزه قرآن دانست و گفت: متأسفانه نبود یک منابع مالی خاص فعالیتهای قرآنی باعث شده فعالیتهای قرآنی ضعیف شود که در این راستا میطلبد در دولت جدید نگاه ویژهتری به بحث بودجههای قرآنی و حمایت مادی از مؤسسات و خانههای قرآن صورت بگیرد.
وی با بیان اینکه ادارات، سازمانها و نهادهایی هم که متولی قرآن هستند از نظر بودجه و اعتبارات قرآنی با مشکل مواجه هستند، افزود: اوقاف و امور خیریه در بحث قرآن در زمینه برگزاری مسابقات سراسری قرآن کریم، برگزاری محافل قرآنی، برپایی کلاسهای آموزش قرآن و طرح تربیت حافظان قرآن فعالیت دارد اما بودجه و اعتبار لازم برای اجرای این فعالیتها را ندارد.
دریکوندی با اشاره به محدود بودن موقوفات با نیت قرآن در لرستان، خواستار حمایت مسئولان از فعالیتهای قرآنی و اختصاص بودجه و اعتبار کافی به این فعالیتها شد.
محمدتقی موسویان، از فعالان قرآنی لرستان نیز در گفتوگو با ایکنا، در بیان ضعفهای حوزه قرآن، گفت: نبود یک نهاد جامع و تصمیمگیرنده بزرگترین ضعف در حوزه قرآن است. متأسفانه قرآن متولیان زیادی دارد ولی از داشتن یک چارت سازمانی محروم و بیبهره است.
وی با تأکید بر لزوم مشخص شدن متولی اصلی امر قرآن و پرهیز از موازیکاری فعالیتهای قرآنی، افزود: تشکیل شورای توسعه فعالیتهای قرآنی در زیر مجموعه شورای عالی انقلاب فرهنگی بهمنظور تجمیع فعالیتهای قرآنی شکل گرفت که در استانها نیز این شورا به ریاست ائمه جمعه فعالیت خود را آغاز کرد اما وجود این شورا نیز نتوانست مشکلات حوزه قرآن را حل و فصل کند.
این فعال قرآنی اگر میخواهیم قرآن به جایگاه اصلی و واقعی خودش دست پیدا کند نیاز است یک سازمان یا وزارتخانه مستقل با اختیارات کافی در زیرمجموعه نهاد ریاست جمهوری تشکیل شود، در رابطه با انتظارات جامعه قرآنی از دولت و رئیسجمهور جدید گفت: انتظاری که داریم این است که دولت جدید در همه امورات کشور چه در سیاست، چه در فرهنگ، اقتصاد و مباحث اجتماعی قرآن را سرلوحه همه امور قرار دهد، چراکه اگر دستورات قرآنی در جامعه ساری و جاری شود بسیاری از ناهنجاریها و مشکلات جامعه حل و فصل خواهد شد.
مدرس حوز علمیه ازنا با بیان اینکه امیدوارم قرآن کریم بهعنوان یک سند بالادستی در قوای سهگانه کشور اعم از مجلس، قوه قضائیه و دولت و سایر ارگانها سرلوحه قرار بگیرد، گفت: از دولت آینده انتظار داریم سازمانها و ارگانهای مرتبط با قرآن را تجمیع کند تا از موازیکاری در بحث فعالیتهای قرآنی جلوگیری شود و همه فعالان قرآنی و دستگاههای مرتبط با فعالیتهای قرآنی زیر نظر یک سازمان یا وزارتخانه به اسم قرآن فعالیت کنند.
موسویان گفت: اگر امروز شاهد هستیم ارتباط مردم بهویژه نوجوانان و جوانان با قرآن کریم تا حدودی کمرنگ و ضعیف شده، ناشی از این است که فعالیتهای قرآنی متولی خاص خود را ندارد و این باعث انشقاق در فعالیتهای قرآنی شده و برخی از مردم نمیدانند برای قرآن باید به کجا مراجعه کنند و متولی اصلی فعالیتهای قرآنی کدام نهاد، ارگان و سازمان است.
حجتالاسلام صادق جعفرپور، رئیس اداره امور قرآنی ادارهکل تبلیغات اسلامی لرستان در گفتوگو با ایکنا، موازیکاری را مهمترین ضعف در حوزه قرآن دانست و گفت: متأسفانه در کارها و فعالیتهای قرآنی شاهد موازیکاری از سوی ارگانهای فرهنگی و قرآنی از جمله سازمان اوقاف و امور خیریه، تبلیغات اسلامی، فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش و سایر نهادها و ادارات هستیم و همین موازیکاری باعث شده به جای اینکه شاهد پیشرفت فعالیتها در حوزه قرآن باشیم شاهد ضعف فعالیتها در این حوزه باشیم.
وی به شیوع کرونا و تعطیل شدن بسیاری از فعالیتها در حوزه آموزش قرآن اشاره کرد و افزود: کروناویروس بسیاری از مؤسسات و خانههای قرآن را به تعطیلی کشاند و طی سال گذشته و امسال فعالیت آموزشی و کلاسهای حضوری بعضی مؤسسات راکد است و اغلب بهصورت جزئی در بستر فضای مجازی انجام میشود.
جعفرپور با تأکید بر لزوم ورود مؤسسات و خانههای قرآن به بحث درآمدزایی، اضافه کرد: اگر فعالیت مؤسسات و خانههای قرآن به همین روال پیش برود بدون شک در آینده نه چندان دور با توجه به مشکلات مالی مؤسسات و عدم حمایت مالی دولت و سازمانهای فرهنگی و قرآنی از این مؤسسات و مراکز قرآنی شاهد تعطیل شدن مؤسسات و خانهها و تشکلهای قرآنی خواهیم بود که میطلبد تدابیر لازم برای درآمدزایی این مراکز قرآنی اندیشیده شود.
رئیس اداره امور قرآنی ادارهکل تبلیغات اسلامی لرستان نبود جایگاه ثابت برای تعداد زیادی از مؤسسات قرآنی را از دیگر مشکلات دانست و ادامه داد: تعداد زیادی از مؤسسات و خانههای قرآن شهری و روستایی مکان ثابت ندارند و بهعنوان مستأجر هر سال باید از مکانی به مکان دیگر جابجا شوند و این باعث ریزش آمار قرآنآموزان این مؤسسات و خانههای قرآنی میشود.
وی افزود: یک مؤسسه قرآنی در یک محل اقدام به جذب قرآنآموز میکند و با تلاش فراوان میتواند پس از معرفی مؤسسه و فعالیتهای آموزشی تعدادی قرآنآموز و مخاطب قرآنی را جذب کند اما با سر رسید قرارداد اجاره، باید به مکان دیگری در محلهای دیگر نقل مکان کند و چون قرآنآموزان فعلی قادر به رفتن به مکان جدید نیستند این مؤسسه مجبور است دوباره از صفر شروع کند و دوباره برای تبلیغات و معرفی مؤسسه و فعالیتهای آموزشی وقت زیادی صرف کندتا دوباره تعدادی مخاطب جدید جذب کند و هر سال بخش اعظمی از وقت مدیران مؤسسات صرف تبلیغات محیطی برای جذب مخاطب میشود و این ضعف بزرگی برای فعالیتهای مؤسسات و خانههای قرآن است.
حجتالاسلام جعفرپور کمبود اعتبارات در حوزه قرآن را عامل مهمی در ضعیف شدن مؤسسات و خانههای قرآن دانست و خواستار توجه ویژه به بحث اعتبارات و بودجههای قرآنی و حمایت از مراکز، تشکلها، مؤسسات و خانههای قرآن شد.
احسان پیردادهبیرانوند، کارشناس مسئول دفتر قرآن، نماز و عترت آموزش و پرورش لرستان، در گفتوگو با ایکنا، به کمرنگ بودن فعالیتهای قرآنی و پایین آمدن اقبال عمومی برای شرکت در برنامهها و محافل قرآنی اشاره کرد و گفت: در سالهای گذشته شاهد بودیم اقشار مختلف مردم از برنامهها و فعالیتهای قرآنی استقبال چشمگیری داشتند ولی در سالهای اخیر شاهد کمرنگ و ضعیف شدن استقبال مردم از برنامههای قرآنی هستیم.
وی با تاکید بر اینکه باید فرهنگسازی مناسبی در رابطه با پیوند دادن نسل نوجوان و جوان به سمت فعالیتهای قرآنی در بین خانوادهها انجام گیرد، اضافه کرد: بخشنامه کردن امور در حوزه قرآن کارایی چندانی ندارد و لازم است فعالیتهای قرآنی حالت مردمی داشته باشد تا شاهد موفقیت در زمینه فعالیتهای قرآنی باشیم چراکه ما شاهد بودیم طرح تربیت ۱۰ هزار حافظ قرآن با وجود اینکه در قالب بخشنامه ابلاغ شد و برخی سازمانها نیز با جدیت تمام آن را دنبال کردند و این طرح نیز مورد تأکید مقام معظم رهبری نیز هست ولی تاکنون در کشور محقق نشده است.
این فعال قرآنی لرستان به نقش مؤثر تشویق در جذب مخاطبان قرآن به ویژه در سطح مدارس اشاره کرد و گفت: جامعه قرآنی استان لرستان انتظاری که از رئیسجمهور و دولت جدید دارد این است که یک کمیته یا شورایی برای فعالیتهای قرآنی متشکل از اساتید مجرب قرآنی و متولیان قرآن تشکیل دهد تا این کمیته ضمن شناسایی نقاط ضعف و قوت فعالیتهای قرآنی بر عملکرد دستگاههای قرآنی و همچنین بر نحوه توزیع اعتبار و بودجههای قرآنی نظارت داشته باشد.
پیردادهبیرانوند ادامه داد: متأسفانه طی سالهای اخیر کاهش شدید بودجهها و اعتبارات قرآنی باعث شده که فعالیتهای قرآنی در مساجد، پایگاههای مقاومت بسیج، مؤسسات و خانههای قرآنی و حتی در مدارس نیز ضعیف شود که ضرورت دارد در این زمینه تدابیر لازم اندیشیده شود.
این فعال قرآنی موازیکاری در بحث قرآن بین دستگاههای فرهنگی و قرآنی را بسیار زیاد و در برخی از موارد مشکلساز دانست و اضافه کرد: متأسفانه اوقاف و امور خیریه، تبلیغات اسلامی، آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی در کنار اتحادیه مؤسسات قرآنی در حوزه قرآن فعالیت دارند و در بسیاری موارد شاهد موازیکاری در فعالیتهای قرآنی از سوی این وزارتخانه ها و سازمانها و نهادهای مردمنهاد هستیم که ضرورت دارد کار در حیطه فعالیتهای قرآنی ساماندهی شود و این دستگاهها از موازیکاری و انجام برنامهها و فعالیتهای تکراری پرهیز کنند.
فرشته سعیدینیا، مدیر مؤسسه قرآن کوثر نبی ولایت خرمآباد در گفتوگو با ایکنا، نداشتن مکان مناسب و مستقل، بالا بودن رهن و اجارهبهای ساختمانها، عدم توانایی قرآنآموزان برای پرداخت شهریه، آمار پایین قرآنآموزان و همچنین عدم حمایت مالی ادارهکل فرهنگ و ارشاد اسلامی از مؤسسه را بخشی از مشکلات این مؤسسه قرآنی برشمرد و گفت: یک مشکل دیگر مؤسسه قرآن کوثر نبی ولایت این است که این مؤسسه در حاشیه شهر خرمآباد واقع است و ساکنان این منطقه تمایل چندانی به شرکت در کلاسهای قرآن ندارند و اگر هم رغبت و انگیزهای در برخی از آنان وجود دارد عدم توانایی پرداخت شهریه مانع از حضور آنها در کلاسهای آموزش قرآن میشود.
وی افزود: با توجه به فقر و محرومیت ساکنان این محله با کمیته امداد منطقه برای پرداخت شهریه قرآنآموزان صحبت کردیم که متاسفانه این موضوع هم نتوانست کاری از پیش ببرد و در حال حاضر این مؤسسه قرآن با مشکلات مالی فراوانی دست و پنجه نرم میکند و با وجود اینکه این مؤسسه قرآنآموز ندارد و تعطیل است اما ماهیانه اجاره مکان نسبتا بالایی را پرداخت میکنم و همین موضوع باعث شده از نظر مالی با مشکلات زیادی مواجه باشم.
این مدیر و مربی قرآن مؤسسه قرآن کوثر نبی ولایت جذب مخاطب قرآنی در شرایط فعلی را بسیار سخت دانست و اظهار کرد: برای جذب مخاطب قرآن آموزش و پرورش بهترین محلی است که میتواند در این زمینه موفق عمل کند چراکه مؤسسات قرآنی این روزها غرق در مشکلات مالی هستند تا جاییکه حتی قادر به تهیه جایزه برای قرآنآموزان نمونه خود نیز نیستند.
مینا هاشمی، مدیرمسئول مؤسسه قرآنی تبیان پلدختر نیز در گفتوگو با ایکنا به کاهش قرآنآموزان مؤسسات قرآنی در این شهرستان بهدنبال وقوع سیل و شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: یکیاز مشکلاتی که باعث کاهش آمار قرآنآموزان مؤسسات قرآن میشود جابجاییهای زیاد مؤسسات قرآنی بهدلیل نداشتن مکان مستقل است.
وی افزود: متأسفانه همین نقل و انتقالهای هر ساله یا دو و سه سال یکبار باعث میشود اعتبار مؤسسات پایین بیاید و علاوهبر این چون مؤسسات قرآنی توان پرداخت اجارهبهای سنگین ساختمانها در مناطق خوب را ندارند مجبور هستند در مناطق حاشیهای و همچنین ساختمانهای قدیمی و کهنه که اجاره آنها پایین است، مؤسسه را دایر کنند که همین موضوع مشکلاتی را در زمینه جذب قرآنآموز ایجاد میکند.
هاشمی به کاهش چشمگیر قرآنآموزان مؤسسه قرآنی تبیان پلدختر در مقایسه با سالهای قبل اشاره کرد و ادامه داد: بیتوجهی مسئولان قرآنی و فرهنگی به مباحث قرآنی، سختگیریها در بحث قرآن، غیر کاربردی بودن گواهینامههای قرآنی، رها شدن مؤسسات قرآنی به حال خود، عدم حمایت مالی مؤسسات قرآنی، بیاثر بودن مدارک قرآنی در استخدامیها و اینکه اینطور فرهنگسازی شده که قرآن فقط مربوط به آخرت است و بسیاری مشکلات و دغدغههای دیگر، باعث شده انگیزه لازم در مردم و مربیان قرآنی و حتی نخبگان و فعالان قرآنی برای فعالیتهای قرآنی وجود نداشته باشد.