چرا انتخاب چهره‌های برتر ادبیات دفاع مقدس به رسانه‌ها واگذار شد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه در جشنواره جلال آل احمد، چهره‌های برتر ادبیات دفاع مقدس از سوی رسانه‌ها انتخاب شده‌اند، گفت: چرا رسانه‌ها باید بخش مهمی را که برآیند چهل سال ادبیات دفاع مقدس است، انتخاب کنند؟ مسئله این است که رسانه‌ها خودشان در شهرت‌سازی نویسنده‌ها دخیل‌اند و در این مورد هم خطا‌هایی داشته‌اند.
به گزارش ایکنا؛ احمد شاکری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ظهر امروز در برنامه «بدون خط خوردگی» رادیو گفت‌وگو درباره حواشی جشنواره جلال آل احمد گفت: یکی از اشکالاتی که در رابطه با جایزه جلال آل احمد مطرح می‌شود، مربوط به بخش ویژه آن است که به مناسبت چهلمین سالگرد دفاع مقدس برگزار شده است. در این بخش، ۱۲ چهره به انتخاب رسانه‌ها که ۱۹ نماینده از ۱۹ رسانه بود، به عنوان چهره‌های برتر ادبیات دفاع مقدس انتخاب شدند.
وی اظهار کرد: موضوع محل بحث در چند محور مطرح است. نکته اول انتخاب‌کنندگان هستند که اساساً چنین بخش مهمی که برآیند چهل سال ادبیات دفاع مقدس است را چرا رسانه‌ها انتخاب کنند؟ مسئله این است که رسانه‌ها خودشان در شهرت‌سازی نویسنده‌ها دخیل‌اند و در این مورد هم خطا‌هایی داشته‌اند.
شاکری ملاک‌های داوری را از دیگر مباحث انتقادی در این حوزه برشمرد و گفت: بین شهرت، چهره شاخص، چهره مشهور و برتر خیلی تفاوت است. بیش از اینکه در اینجا چهره شاخص مطرح باشد، چهره‌ای مشهوری که همواره خود رسانه‌ها آن را باز تولید و باز مصرف می‌کنند، انتخاب شدند. اگرچه در بین این دوازده چهره، اینگونه نیست که همه چهره‌ها محل سوال باشند، برخی از چهره‌ها درست انتخاب شده‌اند.
وی شیوه‌های داوری را نقد کرد و توضیح داد: در جایزه جلال، هیئت علمی که نظارت می‌کنند، داوران کاملاً متخصصی را در رشته‌های خاص انتخاب می‌کنند که یا اثر دارند یا اهل نقد و نظر هستند. به نظر می‌رسد در بین کسانی که به عنوان داور بخش ویژه انتخاب شدند، نه همه، بلکه برخی از این چهره‌ها توانایی علمی کافی را برای این انتخاب ندارند.
شاکری افزود: از جمله محور‌های دیگر که می‌توان درباره آن بحث کرد، بخش‌های داوری است. از بین این ۱۲ چهره، ۳ چهره به طور خاص در حوزه مستندنگاری کار کردند و باقی داستان‌نویس هستند، در حالی که در هندسه معرفتی ادبیات دفاع مقدس و شاخه‌های متنوع، به ویژه شاخه‌هایی مثل پژوهش ادبی، نقد ادبی تأثیر بسیار مهمی در رونق دفاع مقدس داشته و دارند و معمولاً نادیده انگاشته شده‌اند و اعلام نتایج هم نشان می‌دهد که اساساً در این بخش هیچ گزینه‌ای انتخاب نشده است.
وی به رویکرد‌ها اشاره و بیان کرد: ادبیات دفاع مقدس ما مظهر ارزش‌ها و مبانی انقلاب اسلامی است. رهبر انقلاب در ۳۱ شهریورماه امسال در مناسبت چهلمین سالگرد فرمودند «مواظب باشید دست‌های تحریف‌گر، دفاع مقدس را تحریف نکنند». حال سوال من این است؛ برخی از چهر‌هایی که در بین این دوازده تن معرفی شدند، نویسنده‌های کاملاً نام‌آشنای جریان هنجارگریز هستند که از آن تعبیر به جریان ضد جنگ و جریان ادبیات سیاه دفاع مقدس می‌شود، وجود دارند و نکته پارادوکسیکال این است که حتی بین این دوازده نفر هم توافقی وجود ندارد؛ یعنی شما فردی را انتخاب کردید که با فرد دیگر ۱۸۰ درجه در رویکرد‌ها متفاوتند. یعنی یکی دفاع مقدس را می‌ستاید و جنبه خداباوری او را نشان می‌دهد، اما دیگری در عمل، گفتار، متن و داستان می‌گوید ما اصلاً دفاع مقدس نداریم، بلکه جنگ داریم و اساساً تعبیری که به کار می‌برند، جنگ لعنتی، بی‌حاصل و خسارت‌بار است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تأکید بر اینکه وقتی روش به نحوی خاص چیده شود، دیگر در نتیجه نمی‌توان خیلی تغییر داد، گفت: روش، تعیین‌کننده نتیجه است. شما بخش جنبی جشنواره را که قرار است برآیند چهل سال ادبیات دفاع مقدس را به عنوان چهره شاخص برگزیده و معرفی کند با بخش‌های دیگر مقایسه کنید که بخش اصلی هستند. به نظر من به لحاظ کمی، کیفی و طول مدت داوری و مبانی که باید لحاظ شود، کار بخش جنبی از تمامی بخش‌های اصلی سخت‌تر است.
در ادامه ابراهیم حسن بیگی با اذعان به پذیرش این انتقادات گفت: برای انتخاب ۱۲ چهره شاخص، در دبیرخانه یکسری ملاک‌هایی را نوشته بودیم و در اختیار دوستان رسانه قرار دادیم. مشخص است وقتی می‌گوییم چهره، آن فرد باید در حوزه ادبیات دفاع مقدس هم به لحاظ کیفی و هم به لحاظ کمی کار‌های مفید، موثر و سودمندی را ارائه کرده باشد. کتاب‌هایشان فروش‌های خوبی را داشته باشد، باید جوایز خوبی را گرفته باشد و به لحاظ محتوا، چون بحث دفاع مقدس است، باید ارزشی باشد.
وی افزود: اینکه چرا رسانه‌هایی که خودشان برخی ناچهره‌ها را چهره می‌سازند، چرا آمدند و انتخابگر شدند، من هم به عنوان دبیر علمی که بر کم و کیف این تصمیمات از نظر علمی نظارت می‌کردم، سؤال بود، ولی فکر کردم یک نوعی ابداع و نوآوری در این باشد.
دبیر علمی جشنواره جلال آل احمد متذکر شد: در تمام این جشنواره‌ها همیشه این مشکلات را داریم که نمی‌توانیم به یک قضاوت عادلانه و راضی‌کننده برای همه برسیم. شاید یکی از دلایلش این است که در مورد اثر‌ها اختلاف نظر وجود دارد.
وی درباره داوران نیز گفت: اعضای هیئت علمی اعضای فرهیخته و شناخته‌شده و کم‌حاشیه‌ای هستند، اما گاهی اوقات داور‌هایی که انتخاب می‌شوند، آن‌هایی نیستند که باید انتخاب شوند. این مسئله را در همه دوره‌ها دیده‌ایم. رأی اعضای هیئت علمی برای داوری مشخص است. ولی وقتی دبیر علمی اجرایی به سراغ این افراد می‌رود که بیشترین رأی را آورده‌اند، آن‌ها حاضر نمی‌شوند بیایند و قبول نمی‌کنند؛ لذا ما گاهی در بخش‌هایی مجبور می‌شویم سراغ افرادی برویم که از ۹ نفر دبیر علمی سه نفر یا چهار نفر به عنوان اسامی رزرو آن‌ها را انتخاب کردند و اسامی‌شان را به ما داده‌اند.
انتهای پیام
