امیرمؤمنان(ع) آیینه ‌تمام‌نمای خداوند متعال است

آیت‌الله محمدباقر تحریری، تولیت حوزه علمیه مروی، در گفت‌وگو با ایکنا، به تبیین عظمت مقام معنوی امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و اظهار کرد: هرکسی نمی‌تواند درباره فضایل امیر(ع) سخن بگوید. در روایتی که اهل سنت هم نقل کرده‌اند آمده است که پیامبر(ص) فرمودند: «یا علی خدا را نشناخت جزء من و تو، مرا نشناخت جزء خدا و تو، و تو را نشناخت جزء خدا و من. این بیانگر عظمت امیرالمؤمنین(ع) است. باز پیامبر(ص) فرمودند که فضایل امیرالمؤمنین(ع) بی‌نهایت است و نمی‌توان آن را احصا کرد.» باز از پیامبر(ص) نقل شده است که حضرت فرمودند: «اگر نبود گمان بدی که نصارا نسبت به عیسی (ع) داشتند و آن حضرت را فرزند خدا دانستند، من فضایلی را برای تو می‌گفتم که دیگر از هیچ جایی عبور نمی‌کردی مگر اینکه خاک پایت را به عنوان تبرک برمی‌داشتند.» ملاحظه می‌کنیم که حتی اهل سنت هم نتوانستند فضایل امیرمؤمنان(ع) را مخفی کنند و کتاب‌هایی در این باره نوشته شده است.

وی افزود: یکی از فضایل آن حضرت همین است که در زمان سلطه شرک و بت‌پرستی که خانه خدا را بت‌ها فراگرفته بودند، مادر مکرمه‌اش با حالت اضطراب و تضرع به درگاه خداوند متعال کنار خانه خدا آمد و خانه خدا شکاف خورد و ایشان وارد خانه کعبه شد و این فرزند را به دنیا آورد. حتماً ایشان در این سه روز از ناحیه خداوند متعال پذیرایی می‌شد. بعد هم این دیوار بسته شد و هنوز هم جای آن معلوم است و اهل سنت نتوانستند محل این شکاف را پنهان کنند. غرض این است که امیرالمؤمنین(ع) از نظر فضایل هم جایگاه حقوقی دارند که همان جایگاه امامت است و هم جایگاه حقیقی که همان مقامات گوناگون معنوی است.

دعایی از حضرت حجت(ع)

در دعایی که برای ماه رجب از  امام زمان(عج) صادر شده است می‌خوانیم: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ وُلاَةُ أَمْرِكَ الْمَأْمُونُونَ عَلَى سِرِّكَ الْمُسْتَبْشِرُونَ بِأَمْرِكَ.» این دعا بسیار عمیق است. اولاً مرتبه خاص توحید را بیان می‌کند که ما معتقدیم خداوند متعال حقیقت نامتناهی است. آن حقیقت نامتناهی تجلیات گوناگونی دارد. این تجلیات در وجود مبارک ائمه(ع) ظهور پیدا کرده است و خدای متعال اینگونه خواسته است

استاد اخلاق حوزه علمیه با اشاره به یکی از ادعیه ماه رجب به بیان یکی دیگر از جلوه‌های معنوی اهل بیت(ع) و از جمله امیرالمؤمنین(ع) پرداخت و اظهار کرد: در دعایی که برای ماه رجب از امام زمان(عج) صادر شده است می‌خوانیم: «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ بِمَعَانِي جَمِيعِ مَا يَدْعُوكَ بِهِ وُلاَةُ أَمْرِكَ الْمَأْمُونُونَ عَلَى سِرِّكَ الْمُسْتَبْشِرُونَ بِأَمْرِكَ.» این دعا بسیار عمیق است. اولاً مرتبه خاص توحید را بیان می‌کند که معتقدیم خداوند متعال حقیقت نامتناهی است. آن حقیقت نامتناهی تجلیات گوناگونی دارد. این تجلیات در وجود مبارک ائمه(ع) ظهور کرده است و خدای متعال اینگونه خواسته است. در این رابطه بحث اسما و صفات الهی و بحث اولین مخلوق مطرح می‌شود که در روایات آمده است اولین مخلوق نور نبی اکرم(ص) و انوار مقدسه اهل بیت(ع) بودند که قبل از خلقت این عالم و حتی قبل از خلقت ملائکه آفریده شدند. منتهی خداوند خواسته است که آنان در عالم مادی هم ظهور داشته باشند و در عالم ماده به کمالات بی‌نهایت خدای متعال رسیده‌اند و این کمالات را ظاهر می‌کنند.

مقامات اولیا و انبیای الهی

وی ادامه داد: مضمون این دعای شریف این است که ما به هر یک از کمالات این اولیا از جهت علم، از جهت قدرت، از جهت احاطه وجودی و احاطه علمی به جزئیات عالم توجه کنیم، به توحید الهی می‌رسیم. مضمون دعای شریفه که از ناحیه مقدس امام زمان(عج) آمده است این است که این اولیا با تمام کمالاتی که دارند لحظه‌ای خودشان را نشان نمی‌دهند، لحظه‌ای به خودشان توجه نمی‌دهند و ادعا ندارند که یک حقیقت مستقل و جدایی از ذات مقدس الهی هستند. لذا در این دعا اینطور می‌خوانیم که خدایا ما تو را به مقاماتت می‌خوانیم، آن مقاماتی که از اولیا ظهور کرده است تا اینکه این اولیا را معادن کلمات و ارکان توحید و آیات خودت قرار دادی که اگر کسی این مقامات را بشناسد درک می‌کند که این موجودات لحظه‌ای چیزی از خودشان ندارند.

استاد حوزه علمیه یادآور شد: عبارت «لاَ فَرْقَ بَيْنَكَ وَ بَيْنَهَا إِلاَّ أَنَّهُمْ عِبَادُكَ وَ خَلْقُكَ» معنایش این است که این اولیا با اینکه کمالات گوناگون دارند اما جز بنده تو بودن چیزی را نشان نمی‌دهد و بنده محض هستند و تمام شئون خود را از تو می‌بینند. باید از این نکته غفلت نکنیم. منتهی ائمه(ع) به لحاظ زمان‌های مختلف گوشه‌ای از این کمالات را به مقتضیات زمان و مکان بروز دادند. از این جهت ما باید این دیدگاه را به اولیا داشته باشیم که ایشان هم جایگاه حقوقی دارند؛ یعنی از ناحیه خداوند خلیفه خدا و امام به حق هستند، و هم شخصیت حقیقی دارند و حقایق وجودی را به تمام معنا دارند که لحظه‌ای خودشان را نشان نمی‌دهند و آیه مطلق خدا هستند. امیرالمؤمنین(ع) در بیانی فرمودند: «چه آیه‌ای بزرگتر از من برای خداوند وجود دارد؟» یعنی همه خصوصیت حضرت علی(ع) این است که آیینه تمام‌نمای خداوند متعال هستند و لحظه‌ای از توجه به خدای متعال در همه شئون غافل نبودند.

وی در پایان گفت: این دعا آنقدر عمیق است که برای آن یک سال در مشهد در محضر علامه طباطبایی بودیم. پدر حقیر از مرحوم علامه طباطبایی از معنای این دعا سؤال کردند ایشان فرمودند که این دعا یک ماه حرف دارد. خیلی معارف بلندی در این دعا توسط امام زمان(عج) بیان شده است. بنابراین بزرگترین افتخارات دین ماست که خداوند به واسطه ولایت امیرالمؤمنین(ع)، اسلام را به عنوان دین پذیرفته است: «وَ رَضیتُ لَکُمُ الْإِسْلامَ دیناً». مایه افتخار این امت است که رهبری الهی داریم که تمام وجودش محو در ذات اقدس الهی و پیامبر بزرگ اسلام است.