رویکرد تجاری هیئت‌های امنا و تضعیف وجهه فرهنگی مسجد

همزمان با هفته کتابخوانی، حجت‌الاسلام والمسلمین حبیب‌رضا ارزانی، دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور، در گفت‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: 14 هزار و 97 کتابخانه باز و مخزن‌دار در مساجد کشور وجود دارند که طبیعتاً شبکه گسترده‌ای برای ترویج کتاب و کتابخوانی هستند. علاوه بر برنامه‌های خاصی که بعضی مساجد برای هفته کتابخوانی تدارک می‌بینند، ستاد عالی کانون‌ها نیز برنامه‌های ویژه‌ای را در این هفته پیگیری می‌کند. نخستین گام برگزاری جلسه شورای هماهنگی کتابخانه‌های مساجد و تجلیل از کتابداران نمونه در استان‌های مختلف کشور بود که برخی از آن‌ها برگزار شده است.

وی افزود: جشنواره تقدیر از مروجان کتابخوانی روز شنبه، 25 آبان‌ماه، در سالن حجاب برگزار شد و در خلال آن از پنج کانون فعال در زمینه کتابخوانی نیز تقدیر به عمل آمد. یکی دیگر از برنامه‌ها، ترویج امانت کتاب است که در 27 استان کشور برگزار می‌شود. همچنین در استان خراسان جنوبی طرح «نذر کتاب» و «کوله‌پشتی کتاب» برای نخستین بار برگزار می‌شود که کار بدیعی است، یعنی کتاب‌هایی که افراد در منزل دارند برای مسجد نذر می‌کنند، آنگاه اهالی نیز در یک فرایند چرخشی کتاب را از مسجد قرض می‌گیرند، آن را مطالعه می‌کنند و برای مطالعه در اختیار دوستان خود قرار می‌دهند، دست آخر نیز این کتاب‌ها به مسجد بازمی‌گردد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ارزانی با اشاره به اینکه امسال 219 مسابقه کتابخوانی در مساجد کشور برگزار می‌شود، گفت: در همه استان‌های کشور و در 169 مسجد، طرح خوانش کتاب را به مناسبت هفته کتابخوانی انجام می‌دهیم، به این معنا که دانش‌آموزان به همراه معلمان خود از مدارس به مسجد دعوت می‌شوند، در دل مسجد نماز جماعت ظهر و عصر را برگزار می‌کنند و سپس برنامه‌ کتابخوانی برایشان برگزار می‌شود، با این اقدام هم پیوند مسجد و مدرسه و هم انس با کتاب و کتابخوانی تقویت می‌شود.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: روز گذشته طی مذاکره‌ای که با معاون فرهنگی وزارت ارشاد داشتم درخواست کردم تا از کتابفروشی‌ها و مراکز فرهنگی، تخفیف ویژه‌ای برای کانون‌های مساجد در نظر گرفته شود، یعنی آن تعداد از کانون‌های فرهنگی و هنری‌ مساجد که علاقه‌مند باشند، بتوانند تعدادی کتاب برای خود بخرند تا بچه‌های کانون بتوانند استفاده کنند. همچنین این هفته در 19 استان کشور و در قالب 40 برنامه مراسم معرفی کتاب برپا شده است.

37 کتابخانه در مساجد افتتاح می‌شود

دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور گفت: به مناسبت هفته کتابخوانی 37 کتابخانه مسجدی در 15 استان کشور افتتاح می‌شود، گرچه تلاش می‌کنیم این تعداد را به 50 مورد برسانیم. گزارش سالانه این کتابخانه‌ها را هر ساله به شورای فرهنگ عمومی کشور ارائه می‌دهیم اما مدیریت آن‌ها تماماً به عهده خود کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد است، این کتابخانه‌ها در بعضی مساجد در حد دو قفسه کتاب هستند اما حداقل در هزار مسجد، کتابخانه بزرگ و خوب در اختیار داریم. کتابدارانی که برای این هزار مسجد فعالیت می‌کنند نه وجهی را دریافت می‌کنند نه حمایتی می‌شوند، حتی در بعضی از این کتابخانه‌ها بیش از یک نفر، یعنی دو یا سه نفر فعالیت می‌کنند اما عموماً حمایتی نمی‌شوند.

وی افزود: بعضی مساجد با کمک هیئت امنا و از محل درآمدهای خیریه مسجد مبلغی ناچیز را در اختیار این افراد زحمت‌کش قرار می‌دهند. حداقل کاری که می‌شود برای کتابداران مسجدی انجام داد این است که بیمه شوند و حداقل به طور سالانه از آن‌ها تقدیر شود.

حجت‌الاسلام والمسلمین ارزانی تأکید کرد: ایجاد یا تقویت کتابخانه‌های مسجد در روستاها بسیار حائز اهمیت است و خواهش می‌کنم که فعالان فرهنگی و مسئولان به این موضوع توجه داشته باشند، زیرا در روستاها عموماً همه فعالیت‌های فرهنگی حول مسجد انجام می‌شود و نهاد فرهنگی دیگری وجود ندارد، خیلی خوب است که با ایجاد کتابخانه در کانون‌های فرهنگی و هنری این مساجد، گامی بلند در جهت تحقق عدالت فرهنگی و اجتماعی برداشته شود. اعتباری که برای کتابخانه‌های مسجد در اختیار ما قرار داده می‌شود، آنقدر کم است که در اصل چیزی نیست.

درآمدخواهی روزافزون هیئت‌امنا 

وی با انتقاد از عملکرد بعضی هیئت‌امنای مساجد، گفت: متأسفانه بعضی مساجد به سمت درآمدزایی رفته‌اند و هیئت امنای مسجد با خود می‌گوید به جای اینکه برای کتابخانه هزینه کنیم، آن را اجاره می‌دهیم تا از آن درآمدی حاصل شود. سال گذشته از یک کتابخانه بسیار خوب در یکی از مساجد تهران بازدید کردم و بسیار خوشحال شدم که چنین مرکزی در حال فعالیت است اما ناگهان با اعتراض هیئت امنای مسجد مواجه شدم که گفتند: پول اداره این کتابخانه را پرداخت کنید یا اینکه آن را تخلیه می‌کنیم، 40 میلیون تومان ماهانه می‌توانیم درآمدزایی داشته باشیم اما در حال حاضر باید برای آن هزینه نیز کنیم.

دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور یادآوری کرد: تضعیف کتابخانه‌های مساجد به تضعیف فعالیت‌ها و وجهه فرهنگی مسجد می‌انجامد، این کتابخانه‌ها در همه ساعت‌های روز حتی ساعات غیرنماز به اعضای خود خدمت ارائه می‌دهند، یعنی عموماً از 8 صبح تا 9 و 10 شب به ارائه خدمت می‌پردازند. این کتابخانه‌ها مثل فرزندان خوبی برای ما هستند که نمی‌توانیم نفقه‌شان را پرداخت کنیم، در وهله اول خواهش داریم هیئت امنای مساجد به اهمیت کتابخانه دقت کنند و به آن نهایت کمک را داشته باشند، در وهله بعد نیز خوب است که ردیفی از بودجه برای حمایت از این کتابخانه‌ها اختصاص داده شود یا اینکه نهاد عمومی کتابخانه‌های کشور کمکی در این زمینه انجام دهند.

اقدام ارزشمند رسانه ملی در پرداخت به مسجدمحوری

مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه درباره گفتمان مسجدمحوری که با همت رسانه ملی و در برنامه «بدون توقف» مطرح می‌شود، اظهار کرد: برنامه بسیار ارزشمندی است و آن را دنبال می‌کنم، از دست‌‌اندرکاران این برنامه تشکر می‌کنم که برنامه‌ای با محوریت مسجد در رسانه ملی ارائه می‌کنند، اگرچه گلایه‌ دارم که پرداختن به موضوع مسجد، زودتر از این‌ها باید انجام می‌شد.

وی ادامه داد: البته بعضی وقت‌ها اطلاعاتی را در این برنامه می‌شنوم که صحیح نیست، ای کاش مسئولان مربوط به مسجد نیز در این برنامه حضور داشتند تا می‌توانستند به سؤالات پاسخ دهند، اینکه بدون حضور مسئول مربوط، مطالبی را مطرح کنیم و فضایی ابهام‌آلود را برای مخاطب ایجاد کنیم، شاید اخلاقی نباشد اما در مجموع تأکید می‌کنم که اقدام رسانه ملی در پرداختن به موضوع مسجد بسیار قابل تحسین است و باید ادامه یابد.

در خلوت از هم انتقاد می‌کنیم

حجت‌الاسلام والمسلمین ارزانی تصریح کرد: مسئول یعنی پاسخگو و در همه جای دنیا مردم اجازه دارند از مسئولان پرسش کنند و آن‌ها را به چالش بکشند، در کشور نیوزلند که در مسجد شیعیان، عهده‌دار مسئولیت بودم، شخصی آمد و یک دلار کمک کرد. از او پرسیدم چه انگیزه‌ای داشتی که کمک کردی و اگر کمک کردی، چرا اینقدر کم؟ پاسخ داد: «برای اینکه بتوانم از تو سؤال و مطالبه کنم! زیرا طبق قانون هر کس در این کشور یک دلار به خیریه کمک کند می‌تواند از آن سؤال کند»، لازم است ما مسئولان مسجدی فرهنگ پاسخگویی را میان خود تقویت کنیم. من به عنوان دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد آمادگی کامل دارم که در هر فضایی پاسخگوی سؤالات خبرنگاران و دغدغه‌مندان باشم.

دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد کشور در پایان گفت: انتقادات بسیاری وجود دارد که ما مسئولان مسجدی  در خلوت برای یکدیگر مطرح می‌کنیم. طرح انتقاد و پاسخگویی به آن، به تنویر افکار عمومی و بهبود عملکردها کمک می‌کند.