نقدی بر برداشت تکثرگرایی از آیه 62 سوره بقره/ ضرورت مدارا با دیگر ادیان
گروه اندیشه: معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی گفت: دلایل عدیده‌ای وجود دارد که بر اساس آن می‌توان ثابت کرد آیه 62 سوره بقره معنای تکثرگرایی نمی‌دهد.
مجتبی شیدایی، معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی گفت: برخی تلاش کرده‌اند تا ازبرخی آیات قرآن مانند آیه 62 سوره بقره این معنا را را برداشت کنند که در قرآن بحث تکثرگرایی مورد پذیرش واقع شده است.
وی اظهار کرد: بحث تکثرگرایی که در غرب جان هیک آن را مطرح ساخت و در دنیای اسلام افرادی مانند آقای سروش آن را بیان کردند محل بحث فراوان بوده اما به نظر می‌رسد که باید دقیق‌تر در زمینه تکثرگرایی در اسلام و قرآن سخن گفت.
نمی‌توان با یک آیه به یک اعتقاد رسید/ ضرورت
تفسیر آیات قرآن به وسیله یکدیگر
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی بیان کرد: آیه 62
سوره بقره می‌فرماید: «إِنَّ الَّذِينَ آمَنُواْ وَالَّذِينَ هَادُواْ
وَالنَّصَارَى وَالصَّابِئِينَ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَعَمِلَ
صَالِحاً فَلَهُمْ أَجْرُهُمْ عِندَ رَبِّهِمْ وَلاَ خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَلاَ هُمْ
يَحْزَنُونَ به يقين كسانى كه ايمان آوردهاند و كسانى كه يهودى شدهاند و نصارى و
صابئين هر يك به خدا و روز واپسين ايمان آورده و عمل شايسته انجام داده باشند،
آنها را اجرى درخور حالشان در نزد پروردگارشان ثابت است، و نه بيمى بر آنها مىرود
و نه اندوهگين مىشوند.
شیدایی ادامه داد: ما نمی‌توانیم با طرح یک آیه به یک اعتقاد برسیم، بلکه بر این باوریم که آیات قرآن یکدیگر را تفسیر می‌کنند و از این جهت است که برخی بزرگان مانند آیت الله جوادی آملی بحث تفسیر آیات قرآن با یکدیگر را پی‌گیری می‌کنند.
وی افزود: در کنار این آیه باید آیات دیگری مانند آیه 85 سوره آل عمران را نیز مد نظر داشت که می‌فرماید: «وَمَن يَبْتَغِ غَيْرَ الإِسْلاَمِ دِينًا فَلَن يُقْبَلَ مِنْهُ هر كه جز اسلام دينى جويد هرگز از وى پذيرفته نشود»
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی گفت: وقتی این‌گونه آیات را می‌بینیم که دین حق را تنها اسلام معرفی می‌کند به این نتیجه می‌رسیم که آیه 62 سوره بقره وقتی بحث نجات اهل کتاب را مطرح می‌کند مقصود کسانی است که در عصر و زمان پیامبر خویش به او ایمان آوردند و بحث به بعد از بعثت پیامبر (ص) برنمی‌گردد.
اگر بخواهیم بحث تکثرگرایی دین را بپذیریم چه نیاز به بعثت پیامبر خاتم(ص) بود؟
شیدایی اظهار کرد: اصولا اگر بخواهیم بحث تکثرگرایی دین را بپذیریم
که همه ادیان به نوعی به نجات و خداوند می‌رسند چرا نیاز به بعث پیامبر خاتم(ص)
بود؟ چرا پیامبر(ص) اهل کتاب را به اسلام دعوت می‌کرد اگر آنها هم
به نجات می‌رسیدند؟
وی بیان کرد: تا اینجا به این نتیجه می‌رسیم که تکثرگرایی رد می‌شود اما در حال حاضر سوال این جا است وضع اهل کتاب در زمان ما چه می‌شود؟ آیا بهشت فقط مخصوص مسلمانان است و دیگران اهل دوزخ هستند؟
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی ادامه داد: ما واژه‌ای به نام مستضعف فکری داریم، یعنی کسانی که به دلایل عدیده‌ای مثل شرایط تربیت خانوادگی، بمباران تبلیغاتی رسانه‌ها و یا ضعف توان فکری نتوانسته اند حقیقت را دریابند.
خدا هيچ کس را جز به‌اندازه طاقتش مکلف نمی‌کند
شیدایی افزود: در اینجا آیه دیگری مطرح می‌شود و آن این است خداوند
از کسی فراتر از توانش انتظار ندارد و همان طور که قرآن می‌فرماید: «لاَ يُكَلِّفُ اللّهُ نَفْسًا
إِلاَّ وُسْعَهَا خدا هيچ کس را جز به اندازه
طاقتش مکلف نمی‌کند سوره بقره آیه 286»
وی گفت: در نتیجه اسلام حق است و تکثرگرایی رد می‌شود و نمی‌توان گفت اگر کسی راهی غیر از اسلام رفته هم حق است اما به واسطه اینکه دچار ضعف و استضعاف فکری بوده خداوند با عدل و احسانش با او رفتار می‌کند.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی اظهار کرد: برخی این عقیده را دارند این افراد اهل دوزخ نیستند اما به بهشت هم نمی‌روند و در منطقه‌ای به نام اعراف آزمایش دیگری برایشان مطرح می‌شود اما عده‌ای هم می‌گویند قضاوت درباره بهشت رفتن یا نرفتن آنان با پروردگار است.
پذیرش تکثرگرایی، دین را به سطح رفتار فردی تنزل می‌دهد
شیدایی بیان کرد: کسانی که بحث تکثرگرایی را مطرح می‌کنند با این اعتقاد
که می‌خواهد وحدت بین بشریت ایجاد کنند این موضوع را مطرح می‌کنند در حالی که
ناخواست ریشه دین را می‌زنند چرا که وقتی همه ادیان حق و درست باشد با کدام دین
باید در جامعه بشری قانونگذاری کرد؟؟ و طبیعتا این نظر موجب می‌شود دین به سطح
رفتار فردی تنزل پیدا کند که مد نظر سکولارها است.
وی ادامه داد: البته باید مد نظر داشت وقتی می‌گوییم اسلام حق است و دیگران اشتباه می‌کنند به این معنا نیست که باید با دیگران با خشونت رفتار کرد، بلکه نظر این است که به جای تساهل و تسامح درباره حق بودن ادیان به مدارا فکر کنیم.
دعوت به روش نیکو/ ضرورت مدارا با دیگر ادیان
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی گفت: مدارا در قرآن کریم در
آیه 125 سوره نحل مطرح شده که دعوت را با حکمت و روش نیکو بیان می‌کند «دْعُ إِلِى
سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُم
بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِ
وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ با حكمت و اندرز نيكو به سوي راه پروردگارت دعوت
نما و با آنها به طريقي كه نيكوتر است استدلال و مناظره كن، پروردگار تو از هر كسي
بهتر ميداند چه كساني از طريق او گمراه شدهاند و چه كساني هدايت يافتهاند.»
شیدایی با اشاره به اینکه اسلام خشونت را فقط در برخورد با کسانی که با مسلمانان با خشونت رفتار می‌کنند می‌پذیرد یادآور شد: بحث اهل کتاب با فرقه‌هایی که مثلا در هند حیوان‌پرستی دارند جدا است که اسلام به شدت این فرقه ها را رد کرده است.
