جلسه تخصصی قرائت ویژه بانوان با ۲۳ سال سابقه و تربیت برترین قراء + فیلم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، شاید بسیاری از مدرسان قرآن و بانوانی که مسلط به علوم قرائت قرآنی هستند، برای تکمیل دانش علم قرائت و تجویدشان، کلاس‌هایی با حضور اساتید مجرب را جستجو می‌کنند و قطعاً عنوان کلاس تجوید استاد سیدمحسن موسوی‌بلده، استاد و مؤلف کتاب «حلیةالقرآن» به گوششان خورده است.

کلاسی که بیش از 25 سال از زمان برگزاری آن می‌گذرد و کماکان با ازدحامی از جمعیت بانوان یا بهتر بگویم مدرسان و حافظان قرآن همراه است. شاید تنها کلاسی باشد که شاگردان آن با وجود حضور مستمر در این جلسات هنوز مطالب ارائه شده برایشان تازگی دارد و با شوق بر سرکلاس حاضر می‌شوند.

کلاسی که در آن تنها به آموزش قرائت قرآن و قواعد تجوید بسنده نمی‌شود و استاد جلسه برای اینکه سختی بیان نکات تجویدی را به حلاوت تبدیل کند آن را با شوخ طبعی ممزوج می‌کند تا به ذائقه بانوان حاضر در جلسه از دختران نوجوان گرفته تا بزرگسال بنشیند و تمام اینها برای جذب آنها به قرآن و بدور کردن خستگی فهم موارد و نکات تجویدی است.

حضور حافظان کل و مدرسان قرآن بیش از 8 سال

عصر روزهای یکشنبه منزل استاد موسوی‌بلده میزبان بانوان علاقه‌مند به فراگیری قرائت قرآن، این چشمه همیشه جوشان و نامتنهاست. پایین‌تر از چهارراه سرچشمه هنگامی که وارد ابتدای کوچه سجادی می‌شوی با درب نیمه بازی روبرو می‌شوی که آب و جارو شده منتظر ورود شاگردان استاد است. هنگام ورود به جلسه هرکسی می‌داند که باید قرآن و رحلش را بردارد و سپس وارد جلسه شود.

همه با نظمی خاص در کنار یکدیگر می‌نشینند و قرآن و رحل‌هایشان را بطور منظم در یک ردیف کنار یکدیگر می‌گذارند و منتظر ورود استاده می‌شوند. آرامش و سکوتی خاص بر جلسه حاکم است و تنها صدایی که شنیده می‌شود نوای خوش قرآن است که شاگردان بعضاً با یکدیگر به مرور درس جلسه گذشته می‌پردازند.

در بدو ورود چشمم به سماء بابایی، حافظ روشندل قرآن می‌افتد که عینک آفتابیش حکایت از وضعیت ویژه‌اش دارد، به سمتش می‌روم و دستم را برروی شانه‌اش می‌گذارم، خودم را معرفی می‌کنم و از علت حضورش با شرایط خاصی که دارد در جلسات استاد می‌پرسم و اینکه پس از اینهمه مدت شاگردی استاد، محتوای کلاس‌ها برایش تکراری نشده است.

سماء که از سال 86 با کلاس‌های استاد موسوی‌بلده آشنا شده است و از سال 87 به طور رسمی در کلاس‌های او حضور داشته‌ است، از توجه ویژه استاد در اوایل ورودش می‌گوید: «استاد سعی می‌کردند که حتماً در آن ابتدا در ردیف‌ اول بنشینم تا با دقت بیشتری به مطالبی که در کلاس گفته می‌شود توجه کنم».

او که توسط دیگر شاگردان استاد چون الهام منگلی و سایر مدرسان و حافظان قرآنی که در دوره‌های گذشته شاگرد استاد بوده‌اند با جلسه بانوان استاد آشنا شده است می‌گوید: «مدتی را به صورت مستمع آزاد در جلسه شرکت می‌کردم، اما از سال 87 رسماً به عنوان شاگرد کلاس آزمون دادم و پذیرفته شدم».

به‌روز بودن مطالب ارائه شده

سماء که دوره‌اش در فصل قبل به اتمام رسیده‌ است اما با این وجود تمایل به حضور در دوره‌های بعدی داشته است و از استاد خواسته است که در دوره‌ها حضور داشته باشد تا از مطالبی که تدریس می‌شود بهره‌مند شود «مطالبی که استاد ارائه می‌کنند همیشه به روز و تازه است».

سکینه جعفرزاده، داور و مدرس قرآن که از سال 68 با کلاس‌ استاد مشغول به فراگیری تجوید سطح یک به مدت چهار سال شده است، می‌‌گوید: «از سال 72 در دارالتحفیظ تدریس تجوید سطح 1 و روان‌خوانی قرآن داشته‌ام و از سال 74 داوری مسابقات قرآن را با داوری رشته صوت و لحن در مسابقات اوقاف آغاز کرده‌ام که تاکنون ادامه دارد».

او که زمانی در این محله زندگی می‌کرده و از آن طریق با جلسات استاد آشنا شده است و فروغ‌السادات موسوی(خواهر استاد) مشوق اصلی‌اش برای حضور در این جلسات بوده است و در حال حاضر کلاس‌های صوت و لحن و تجوید نیز دارد، ادامه می‌دهد: «همچنین در مرحله کشوری مسابقات بسیج در سال 74 رتبه اول را کسب کردم، همچنین با وجود اینکه از محضر اساتیدی چون مرحوم علی اربابی و صلح‌جو بهره‌ برده‌ام اما کلاس‌های ایشان دارای محتوای تازه است که باعث جذب فرد می‌شود».

بُعد اخلاقی و ایمانی استاد علت حضور شاگردان

جعفرزاده ادامه می‌دهد: «بُعد اخلاقی و ایمانی استاد و بیان نکات اخلاقی و تفسیر در جلساتشان، موجب وابستگی من به جلسات ایشان را فراهم کرده است». 
برپایی این جلسه برای رضای خدا و رایگان بودن این کلاس و عدم دریافت هزینه‌ای از سوی شاگردان، شاید بگویم نکته اخلاقی بزرگیست که تمام حاضران جلسه به آن اقرار می‌کنند و سعی کرده‌اند آن را در کسب و کارشان پیاده کنند و بر آن اهتمام بورزند.

حالا ساعت از 16:15 گذشته است و کم‌کم جمعیت شاگردان زیاد می‌شود، رقابت صمیمانه حضور مادران به همراه فرزندشان در یادگیری نکات به روز استاد در علم قرائت حضور فاطمه شیرازی  و زهرا صریحی‌نژاد، حافظ کل و داور مسابقات قرآن، حنانه خلفی حافظ کل قرآن به همراه مادرش و شاید بهتر است بگوییم خردسال‌ترین شاگرد جلسه، جلوه‌ای زیبا به جلسه بخشیده است. یکی از بانوان از جا برمی‌خیزد و به سمت جایگاهی که برای تلاوت قرار داده شده است می‌رود، قرآن را بر روی رحل باز می‌کند و میکروفن را امتحان می‌کند تا برای قرائت شاگردان آماده باشد.

آغاز جلسات بانوان استاد موسوی‌بلده از سال 68

به فروغ‌السادات موسوی نزدیک می‌شوم و از سال آغاز کلاس‌ بانوان و علت برپایی‌اش سؤال می‌کنم، اظهار می‌کند: «من به استاد پیشنهاد دادم تا برای بانوان نیز کلاسی داشته باشد، خاطرم است که حدود سال 68 بود که اولش استاد کمی مخالفت کرد اما پس از بررسی همه جانبه و تحقیق راجع به جنبه شرعی برپایی این کلاس، بالاخره این کلاس برپا شد و تاکنون با حضور زیاد بانوان، اساتید و مدرسان قرآن همراه بوده و هست».

او می‌گوید: «در این کلاس، بانوانی که داور مسابقات قرآن هستند و بسیاری از مدرسان قرآن حضور داشتند و حتی دور اول بانوانی که حضور داشتند بارها به خارج از کشور برای اجرای برنامه دعوت شده‌اند».

تقریباً شاگردان سه یا چهار ردیف حلقه زده‌اند، البته نه خیلی منظم، چشمم به فاطمه شیرازی، حافظ قرآن می‌افتد از اینکه پس از این همه سال هنوز در کلاس‌های استاد با این چنین ذوقی و انرژی حاضر می‌شود، می‌پرسم، می‌گوید:«نزد استاد قرائت تخصصی قرآن را فرا می‌گیرد و از سال 83 قرائت قرآن را آغاز کردم که تاکنون سعی کرده‌ام با وجود اینکه تلاوت‌های دیگر قراء را گوش می‌دهم و به لحن آنها می‌خوانم اما در مرحله تقلید نمانم بلکه در قرائت قرآن، سبک موسیقی و لحن خودم را داشته باشم».

خوش‌رویی استاد

یکی از شاگردان که تازه از اسفندماه 83 به این جلسه ملحق شده‌ است از خوشرویی استاد و ارائه مطالب تجویدی به بهترین نحو و بدور از خشکی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «شاید این وجه تمایز کلاس‌های تجوید استاد موسوی‌بلده باشد که موجب شده تا شاگردانی پای ثابت داشته باشد».

مهناز مرندی، مدرس قرآن که از سال 79 وارد این زمینه شده است و از سال 87 با مؤسسه دارالتحفیظ با کلاس‌های استاد آشنا شده است از شاگردان دیگر این جلسه است که با وجود اینکه مدت‌‌های زیادی است از حضورش می‌گذر علت حضورش را خشوع استاد و انعطاف‌پذیری‌ او بیان می‌کند و می‌گوید: «نوع تدریس ایشان باعث جذب شاگردان به کلاسشان شده است».

زمزمه‌های شاگردان بیشتر می‌شود، برخاستن به احترام ورود استاد به همراه ذکر صلوات قرآنی جلسه را زیباتر می‌کند. پس از اینکه استاد در جایگاهش مستقر می‌شد و کتش را بر پشت صندلی تنظیم می‌کند احوالپرسی نیز با شاگردان می‌کند و سپس میکروفن را بر روی پیراهنش تعبیه می‌کند. 

جمع‌خوانی قرآن پس از ورود به جلسه

سوره و شماره‌ آیه‌ای که باید تلاوت شود را از بانوان می‌پرسد و سپس صلواتی می‌فرستد که شاگردان نیز با او همکلام می‌شنود، نوای زیبای استاد یا بهتر بگویم صدای آسمانی‌اش، گوش جان را می‌نوازد و پس از قرائت آیه شریفه «بسم‌الله الرحمن الرحیم» سکوتی بر جلسه حاکم می‌شود و شاگردان پس از گوش دادن دقیق به تلاوت استاد پس از او زمزمه می‌کنند و آیه‌ها را یکی پس از دیگری جمع‌خوانی می‌کنند.

چهار، پنج آیه که جمع‌خوانی شاگردان به اتمام می‌رسد استاد رو به یکی از شاگردان می‌کند و می‌گوید: «قرائت کنید...»ـ هر جلسه سه یا چهار نفر از بانوان قرآن را به سبک تقلیدی یا براساس درسی که در جلسه گذشته گرفته‌اند، قرائت می‌کنند ـ شاگرد که انتظارش را نداشت با حالت تعجب و تأکیدی رو به استاد می‌گوید: «من...!!!» استاد موسوی‌بلده با تبسم ادامه می‌دهد: «فعلاً دریای رحمت در حال جوشش است». اساس و محور این کلاس استاد بر روی تجوید است.

قرائت تحقیق چند نفر از شاگردان

طی هر جلسه چند نفر از شاگردان به قرائت تحقیق می‌پردازند و مواردی که در تلاوت آنها باید تذکر داده شود به ترتیب اولویت موارد تجویدی و سپس موارد صوت و لحنی و مقاماتی، توسط استاد تذکر داده می‌شود. هنگامی که استاد نکته‌ای را هنگام تلاوت شاگرد، تذکر می‌دهد زمزمه بانوان برای اصلاح آن مورد به صورت نوایی ظریف به گوش می‌رسد.

بانوانی که بیش از سه جلسه غیبت می‌کنند به عنوان مهمان در کلاس حضور دارند و نمی‌توانند به قرائت قرآن بپردازند، این را یکی از شاگردان استاد که بیش از هشت سال از حضورش در این جلسات می‌گذرد می‌گوید و ادامه می‌دهد: «با وجود اینکه دوره‌های برخی از بانوان به اتمام رسیده‌ است اما به دلیل اینکه در هر دوره مطالب جدید ارائه می‌شود، شاگردان از استاد برای حضور در دوره‌های دیگر درخواست می‌کنند تا مبادا از مطالب تازه و بکر تجویدی و قرائت قرآن که ارائه می‌شود، عقب بمانند و غافل باشند».

تأکید بر حفظ نظم جلسه از سوی استاد

استاد سپس به حاضر و غایب کردن شاگردان می‌پردازد و در این میان نام نفر بعدی را برای رفتن به جایگاه و تلاوت کردن صدا می‌کند، شاگرد از استاد می‌خواهد که جلسه بعدی قرائت کند و استاد با تأکید بر این امر که «نظم جلسه بهم نخورد و در جلسات دیگر سایر شاگردان توقع نکنند که نوبتشان را به جلسه بعد موکول کنند» قبول می‌کند.

اکنون دیگر بیشتر از سه چهارم کلاس گذشته است، استاد حین بیان نکات تجویدی، تفسیری و اختلاف وقف‌های قراء مصری را که موجب اختلاف و ایهام در معنا می‌شود، متذکر می‌شود و می‌گوید: «باید به وقف‌ها، هنگامی که لازم است و یا در جایی که نباید وقف کرد یا جایز نیست، باید توجه کرد».

سپس استاد به بیان نکات تجویدی به صرت تئوری و از کتاب حلیةالقرآن سطح 2 می‌پردازد و می‌گوید: «زینت بخشیدن به نحوه خواندن قرآن با ادای بهتر حروف امری مهم است و باید هر حرفی از مخرجش ادا شود تا بطور کامل به گوش مخاطب و شنونده بنشیند» و تدریسش را ادامه می‌دهد.

تأکید بر قرار دادن و تشویق فرزندان بر آموزش قرآن

استاد سید‌محسن موسوی‌ بلده در جلسه‌اش بر قرار دادن و تشویق فرزندان در راه آموزش قرآن تأکید می‌کند و از بازگشت دیر به هنگامش از جلساتی که برای آموختن قرآن می‌‌رفت می‌گوید و ادامه می‌دهد: «هنگامی که بچه‌ای 10 ساله بودم و به جلسات قرآن می‌رفتم ساعت دو بامداد به خانه برمی‌گشتم. پنجره اتاق پدرم رو به کوچه بود و هنگامی که جلوی خانه می‌رسیدم آن موقع شب به پنجره اتاق او می‌زدم و ایشان را از خواب بیدار می‌کردم و می‌آمد و درب را برایم باز می‌کردم».

او با تأکید بر اینکه پدر و مادرها نباید مقابل حضور فرزندانشان در جلسات قرآن باشند، می‌گوید: «پدر و مادرها برای ما زحمات زیادی بدون هیچ چشم‌داشتی کشیده‌اند و اینها بودند که ما را با این فضاها آشنا کرده‌اند و پای رحل‌های قرآن نشاندن و اینکه حق آنها را نمی‌توانیم هیچگاه ادا کنیم».

سپس جلسه‌اش را با قرائت زیبا و دلنشین دعای پایان تلاوت قرآن کریم به اتمام می‌رساند «أَللهُمَ نـَوِّر قـُلوُبَنــَا بالقـــُرآن وَ زَیّــِـن أَخلاقـَنا بـِالقُرآن/ وَ أَصلِـح اُمُورَنـــَا بالقـُــرآن وَأشفِ مَرَضَینـَا بـِالقـُـرآن/ وَاَدِّ دُیــونــَنـَــــــا بالقــُــرآن وَ فـَرِّج هُمُومَنـَا بـِالقــُرآن‌...».

گزارش از سمیرا باباجهد انصاری