تقدم تزکیه بر تعلیم نشان‌دهنده اهمیت و غایت تعلیم است
گروه فعالیت‌های قرآنی: مفسر قرآن کریم با اشاره به آیات ابتدایی سوره «الرحمن» گفت: تقدم تزکیه بر تعلیم نشان‌دهنده اهمیت و غایت کار است چرا که هدف خلقت و آفرینش تعلیم است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، نشست تخصصی «سیمای پیامبر اکرم(ص) در قرآن کریم» شب گذشته، 24 آذرماه با سخنرانی محمدعلی انصاری، مفسر قرآن کریم در محل مؤسسه فرهنگی بیان هدایت نور مشهد برگزار شد.
انصاری در این نشست بر اساس آیات دوم سوره جمعه «هُوَ الَّذِی بَعَثَ فِی الْأُمِّیِّینَ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَإِن کَانُوا مِن قَبْلُ لَفِی ضَلَالٍ مُّبِینٍ، وست آن کس که در میان بىسوادان فرستادهاى از خودشان برانگیخت تا آیات او را بر آنان بخواند و پاکشان گرداند و کتاب و حکمت بدیشان بیاموزد و [آنان] قطعا پیش از آن در گمراهى آشکارى بودند» و 129 سوره بقره «رَبَّنَا وَابْعَثْ فِیهِمْ رَسُولًا مِّنْهُمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِکَ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ وَیُزَکِّیهِمْ إِنَّکَ أَنتَ العَزِیزُ الحَکِیمُ، پروردگارا در میان آنان فرستادهاى از خودشان برانگیز تا آیات تو را بر آنان بخواند و کتاب و حکمت به آنان بیاموزد و پاکیزهشان کند زیرا که تو خود شکستناپذیر حکیمى» درباره ویژگی‌های فرستاده خداوند گفت: پیامبری که از سوی خداوند به این مقام مبعوث می‌شود از جنس خود بشریت است و با درد و رنج‌های آنان آشناست؛ او کسی است که آیات الهی را تلاوت می‌کند، آنها را به مردم می‌آموزد و ایشان را به تزکیه نفس دعوت می‌کند.
وی با بیان اینکه واژه تزکیه از ماده «زکی» گرفته شده و به معنای رشد و تطهیر است، ابراز کرد: انسانی که سیر رسیدن به حضرت حق تعالی را طی می‌کند با موانعی به نام «فُجُور» مواجه است که باید به وسیله تقوی آنها را بزداید تا بدین‌وسیله رستگار شود و در این میان قطعاً کسی رستگار است که قلبش را تزکیه کرده باشد.
این مفسر قرآن کریم با نگاهی مدیریتی به انسان اظهار کرد: انسان‌ها دارای 14 آسیب نفسانی همچون میل به سود، حسد، غرور، کبر، یأس، فزون طلبی، انحصارگرائی و ... هستند، به عبارت دیگر امیال انسانی همگی دارای آفاتی‌اند که چاره آن تزکیه نفس است.
خداوند سازوکار تزکیه را در اختیار پیامبر(ص) قرار داده است
وی با بیان اینکه خداوند سازوکار تزکیه را در اختیار پیامبر اکرم(ص) قرار داده است، به آیات ایتدایی سوره الرحمن اشاره و اظهار کرد: تزکیه بدون علم و شناخت میسر نیست؛ تقدم تزکیه بر تعلیم اهمیت و غایت کار را نشان می‌دهد چرا که هدف خلقت و آفرینش را تعلیم عنوان کرده‌اند.
انصاری با اشاره به اینکه موارد تعلیمی رسول خدا(ص) به بشریت بر دو قسم کتاب و حکمت است، درباره مفهوم «کتاب» و «حکمت» عنوان کرد: کتاب از ماده «کَتَبَ» به معنای ثبت و ضبط است، به همین جهت نوشته‌ها را مکتوبات می‌گویند؛ چون این نگاشته‌ها از ماندگارترین میراث‌های بشری هستند.
وی بیان کرد: حکمت از ماده «حَکَمَ» به معنای پایداری است که منظور همان سنت نبی خداوند(ص) است؛ قرآن کریم به تنهائی تزکیه انسان را کفایت نمی‌کند زیرا این حالت خواست خداوند است و او تمامی نکات را در این کتاب بیان نکرده است؛ بنابراین انسان‌ها نیازمند معلمی هستند در کنار این کتاب تزکیه را هم فرا بگیرند.
وی با بیان اینکه به اعتقاد مذهب شیعه پیامبراکرم(ص) پس از قرآن کریم به موضوع عترت اشاره کرده است، گفت: هنگامی که به حقایق دین توجه می‌کنیم به دو مطلب می‌رسیم؛ نخست، برخی از امور به قدری ثابت، مسلم و محرز است که نیازی به چون و چرای عقلی ندارند که به این گونه امور تعبدیات گفته می‌شود همانند پذیرش عقلی نماز و روزه؛ به عبارت دیگر این اعمال مجموعه‌ای از قواعد دینی هستند که به احکام دینی تعبیر می‌شوند.
مفسر قرآن کریم در ادامه تأکید کرد: دسته دوم، مطالب یا موضوعات تعقلی هستند؛ یعنی این مسائل دارای چون و چرای عقلی‌اند که همانند توحید شامل مجموعه عقاید و باورهای انسان مسلمان می‌شود و همچنین اصولی همچون اخلاق را دربرمی‌گیرد تا زندگی بشریت شیرین شود.
وی در ادامه قرآن کریم را در زمره اخلاقیات دانست و افزود: بخش دوم حکمت، الهی است یعنی دسته‌ای از مجموعه کارهای دینی انسان را تکمیل می‌کند، برای نمونه در آیات 20 و 21 سوره مبارکه اسراء «کُلاًّ نُّمِدُّ هَؤُلاء وَهَؤُلاء مِنْ عَطَاء رَبِّکَ وَمَا کَانَ عَطَاء رَبِّکَ مَحْظُورًا، انظُرْ کَیْفَ فَضَّلْنَا بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَلَلآخِرَةُ أَکْبَرُ دَرَجَاتٍ وَأَکْبَرُ تَفْضِیلًا، هر دو [دسته] اینان و آنان را از عطاى پروردگارت مدد مىبخشیم و عطاى پروردگارت [از کسى] منع نشده است، ببین چگونه بعضى از آنان را بر بعضى دیگر برترى دادهایم و قطعا درجات آخرت و برترى آن بزرگتر و بیشتر است» خداوند حکم می‌کند که جز او کسی را پرستش نکنند و پس از پرستش او به پدر و مادر اکرام کنند.
انصاری با اشاره به آیه 157 سوره اعراف، «الَّذِینَ یَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِیَّ الأُمِّیَّ الَّذِی یَجِدُونَهُ مَکْتُوبًا عِندَهُمْ فِی التَّوْرَاةِ وَالإِنْجِیلِ یَأْمُرُهُم بِالْمَعْرُوفِ وَیَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنکَرِ وَیُحِلُّ لَهُمُ الطَّیِّبَاتِ وَیُحَرِّمُ عَلَیْهِمُ الْخَبَآئِثَ وَیَضَعُ عَنْهُمْ إِصْرَهُمْ وَالأَغْلاَلَ الَّتِی کَانَتْ عَلَیْهِمْ فَالَّذِینَ آمَنُواْ بِهِ وَعَزَّرُوهُ وَنَصَرُوهُ وَاتَّبَعُواْ النُّورَ الَّذِیَ أُنزِلَ مَعَهُ أُوْلَئِکَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ، همانان که از این فرستاده پیامبر درس نخوانده که [نام] او را نزد خود در تورات و انجیل نوشته مىیابند پیروى مىکنند [همان پیامبرى که] آنان را به کار پسندیده فرمان مىدهد و از کار ناپسند باز مىدارد و براى آنان چیزهاى پاکیزه را حلال و چیزهاى ناپاک را بر ایشان حرام مىگرداند و از [دوش] آنان قید و بندهایى را که بر ایشان بوده است برمىدارد پس کسانى که به او ایمان آوردند و بزرگش داشتند و یاریش کردند و نورى را که با او نازل شده است پیروى کردند آنان همان رستگارانند» آن را جامع‌ترین آیه قرآن دانست و اظهار کرد: کسانی که به خداوند ایمان آورده‌اند، از رسولش پیروی می‌کنند زیرا این پیروی، به صورت عملی است و نه ادعائی.
قرآن کریم فرازمانی و فرامکانی اقدام می‌کند
وی درباره معنی کلمه «نبأ» گفت: نبأ به معنای خبری عظیم است و منظور آن دسته از اخباری است که بر شقاوت و سعادت انسان تأثیر می‌گذارد و این نشان می‌دهد که قرآن کریم فرازمانی و فرامکانی اقدام می‌کند.
مفسر قرآن کریم با بیان اینکه کلمه «نبوة» به صورت اصطلاحی به معنای بلندی است، عنوان کرد: اگر کلمه نبی قبل از رسول باشد به معنی آن است مرحله نبوت قبل از رسالت است، اما اگر پس از کلمه رسول باشد حکایت از شأن و مقام والای رسول خدا(ص) دارد.
وی درباره علت پیامبری حضرت محمد(ص) گفت: ایشان کسی بود که خواندن و نوشتن نمی‌دانست تا اولاً کسی ادعای سرقت ادبی از او نداشته باشد، ثانیاً فرد دیگر ادعای برتری استادی نسبت به او نداشته باشد و ثالثاً اگر دانش بشری او با آموزه‌های الهی درهم آمیخته می‌شد، مسئله التقاط پیش می‌آمد زیرا چیستی و چرائی وحی متفاوت از یافته‌های بشری است؛ بنابراین معجزه چنین فردی کتاب است، علاوه بر این، او فردی بود که یهودیان و مسیحیان در کتب مقدسشان خبر آمدنش را بشارت داده بودند.
انصاری با اشاره به نقل از کتاب انجیل، اظهار کرد: «من باید حقیقتی را به شما بگویم که اگر آن را به شما اطلاع ندهم آن حقیقت آرام بخش نخواهد آمد»، در انجیل‌های دیگر نیز تعبیر وکیل آمده است که همان بارقلیطا یا احمد است.
مفسر قرآن کریم در ادامه تأکید کرد: وجود ایشان آمد تا باری را از دوش مردم بردارد و آنها را از بند زنجیرهای جهل، نادانی، خرافات، فسق، شهوات و... برهاند تا آنها سبک‌بار شوند.
