چالش‌ها و راهکارهای تدریس قرآن؛ از تسلط علمی تا استفاده از فناوری‌های نوین
قاری قرآن و مربی دارالقرآن در خراسان‌جنوبی، به بررسی عوامل موفقیت معلمان قرآن پرداخت و بر اهمیت تسلط علمی، مهارت‌های ارتباطی و خلاقیت در تدریس تأکید کرد.
وحید سازنده قاری قرآن، مدیر و معلم مدرسه و مربی دارالقرآن در خراسان‌جنوبی در گفت و گو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، گفت: عوامل متعدد و مهمی برای موفقیت یک معلم قرآن وجود دارد، نخستین مورد تسلط علمی است که شامل آگاهی بر قواعد تجوید، مفاهیم قرآنی، آشنایی با سبک‌های تلاوت قاریان معروف و احاطه بر اصول مربوط به قرائت می‌شود.
وی افزود: علاوه بر اینها مهارت‌های ارتباطی نیز از اهمیت بالایی برخوردارند تا معلم بتواند مفاهیم را به شیوه‌ای جذاب و قابل فهم به دانش‌آموزان انتقال دهد. خلاقیت در تدریس نیز نقش پررنگی دارد؛ برای مثال، می‌توان از داستان، تصاویر یا فناوری‌های مختلف استفاده کرد تا مباحث قرآنی را به شیوه‌ای تازه و جذاب ارائه داد.
سازنده در خصوص افزایش علاقه دانش‌آموزان به یادگیری قرآن، تصریح کرد: ابتدا باید زمینه‌ای فراهم کرد که آنها از جذابیت‌های موجود در این حوزه آگاه شوند، حضور در محافل قرآنی و بهره‌مندی از تشویقات موجود در این فضاها یکی از راهکارهای مؤثر است، همچنین استفاده از ویدیوها و کلیپ‌هایی که تلاوت قرآن نوجوانان هم‌سن‌وسال خودشان را نشان می‌دهد، می‌تواند تأثیر بسزایی داشته باشد. این روش نه تنها جذابیت را افزایش می‌دهد بلکه ارتباط دانش‌آموز با مفاهیم قرآنی عمیق‌تر می‌شود، به ویژه اگر این مفاهیم مستقیماً به زندگی روزمره یا جنبه‌های اخلاقی آنان مرتبط باشند.
این آموزگار قرآنی با اشاره به چالش‌هایی که معلمان قرآن با آن مواجه‌اند، گفت: بسیاری از علاقه‌مندان تازه‌وارد به این حوزه انتظاراتی غیرواقع‌بینانه دارند. آنها تصور می‌کنند که مهارت خواندن قرآن را در مدت کوتاهی کسب خواهند کرد، در حالی که یادگیری تلاوت قرآن یک فرآیند زمان‌بر و پیچیده است که نیازمند صبر و تمرین فراوان است، همچنین نسل جدید معمولاً به دنبال آموزش‌هایی با محتوای جذاب هستند و شاید فضای سنتی حفظ یا تلاوت قرآن نتواند این جذابیت را به طور کامل فراهم کند.
سازنده افزود: ایجاد این جذابیت خود مهارت ویژه‌ای از سوی معلم طلب می‌کند، اما همچنان یکی از مهم‌ترین چالش‌ها باقی می‌ماند.
این مربی قرآنی در رابطه با به‌روز نگه‌داشتن روش‌های تدریس قرآن بیان کرد: استفاده از فناوری‌ها و ابزارهای نوین آموزشی بسیار کارآمد است، از جمله این تکنیک‌ها می‌توان به بهره‌گیری از کلیپ‌های مرتبط، تولید پادکست‌های آموزشی توسط خود دانش‌آموزان یا استفاده از برنامه‌های قرآنی طراحی‌شده برای این منظور اشاره کرد.
وی تصریح کرد: این ابزارها نه تنها یادگیری گروهی و مشارکتی را تقویت می‌کنند بلکه اشتیاق بیشتری برای مطالعه در دانش‌آموزان ایجاد خواهند کرد.
سازنده در خصوص تجربه‌های چالش‌برانگیز تدریس قرآن گفت: مواردی چون هماهنگ کردن روش تدریس با نیازها و سلیقه‌های دانش‌آموزان مختلف یا مدیریت انتظارات آنان همواره از چالش‌های اصلی در این راه بوده است.
این قاری قرآن بیان کرد: برخی افراد با اشتیاق به حوزه تلاوت قرآن روی می‌آورند، اما این اشتیاق نیازمند داشتن توانایی‌های خاصی است. یکی از این توانایی‌ها، هوش موسیقایی است که بخشی از آن ژنتیکی بوده و بخشی نیز از طریق یادگیری تقویت می‌شود؛ هرچند ممکن است در برخی افراد این استعداد به‌طور طبیعی قوی‌تر یا ضعیف‌تر باشد، در عین حال گروهی وجود دارند که علی‌رغم علاقه شدید به یادگیری قرآن، چنین استعدادی را ندارند یا این استعداد در سایر زمینه‌ها ظهور می‌کند.
وی گفت: برای ساده‌سازی مفاهیم قرآنی و بیان آن برای دانش‌آموزان، لازم است از زبان ساده، مثال‌های ملموس زندگی روزمره و اصطلاحات متناسب با سن و سطح درک آنها استفاده شود. جلسات آموزشی باید به‌گونه‌ای تنظیم شوند که هم علاقه‌مندان بدون استعداد ویژه نیز بتوانند با این مفاهیم ارتباط برقرار کنند و از یادگیری بهره ببرند.
نقش فناوری در آموزش قرآن حیاتی است
سازنده بیان کرد: نقش فناوری در آموزش قرآن نیز بسیار حیاتی است پیشرفت تکنولوژی شرایط تدریس را نسبت به گذشته بسیار آسان‌تر کرده است. استفاده از ویدئوها، نرم‌افزارهای آموزشی، پروژکتورها و ابزارهای بصری باعث جذاب‌تر و مؤثرتر شدن فرآیند یادگیری شده است. معلمان باید علاوه بر آشنایی با محتوای قرآنی، به شیوه‌های نوین آموزشی و فناوری‌های مرتبط مسلط باشند تا بتوانند آموزش مؤثری ارائه دهند.
وی در خصوص روش‌های تدریس گفت: ابزارهای متنوعی مانند بازی‌های آموزشی، داستان‌پردازی قرآنی، نمایش‌های مرتبط و استفاده از شبکه‌های اجتماعی یا نرم‌افزارهای جذاب قابل استفاده هستند. همچنین برای دانش‌آموزانی که علاقه زیادی به حوزه قرائت قرآن ندارند، نمایش کلیپ‌های کوتاه از هم‌سالانشان یا روش‌های خلاقانه دیگر می‌تواند میل و انگیزه آنها را افزایش دهد.
وی درباره نحوه تدریس مؤثر قرآن در شرایط مختلف و زندگی روزمره افراد، گفت: باید بر چند مورد مهم تأکید شود، ابتدا آموزش باید فراتر از انتقال صرف اطلاعات باشد و به اصلاح مهارت‌های ارتباطی معلم نیز توجه شود. مهارت‌هایی نظیر روانشناسی ارتباط با دانش‌آموزان از اهمیت بسزایی برخوردار است.
وی ادامه داد: معلم قرآن باید بیاموزد که در کلاس درس چگونه با دانش‌آموزان تعامل کند و از روش‌های تدریسی مناسب بهره ببرد تا بیشترین تأثیرگذاری را داشته باشد. برای ایجاد یک محیط آموزشی مثبت و حمایتی در کلاس قرآن، باید به تفاوت استعدادها توجه کرد. کسانی که استعدادهای بیشتری دارند، باید به گونه‌ای تشویق شوند که انگیزه‌شان حفظ شود و مهارت‌هایشان ارتقا یابد.
این مربی قرآن تصریح کرد: در مقابل، دانش‌آموزانی که ممکن است نیاز به توجه بیشتری داشته باشند، باید از حمایت ویژه برخوردار شوند تا روحیه‌شان تقویت شود و علاقه آنها برای تلاش بیشتر ایجاد گردد. همچنین باید از هرگونه رفتارهای تمسخرآمیز در کلاس جلوگیری کرد و گروه‌بندی‌هایی انجام شود که دانش‌آموزان با توانایی بیشتر به هم‌کلاسی‌های ضعیف‌تر کمک کنند.
وی ادامه داد: در مورد توصیه به معلمان جدید قرآن باید گفت که یکی از موارد ضروری برای آنها، به‌روز بودن اطلاعاتشان است. معلم قرآن باید با نکات و مفاهیم نوین آشنا باشد و بتواند آنها را با بیانی تازه و جذاب انتقال دهد.
این مربی قرآن افزود: با توجه به پیشرفت فناوری، دانش‌آموزان امروزی دسترسی گسترده‌ای به فضای مجازی دارند و اطلاعات را به سادگی دریافت می‌کنند. بنابراین، معلم باید همواره دانش خود را به‌روزرسانی کند تا بتواند محتوای متنوع‌تر و کاربردی‌تری ارائه کند و علاوه بر این، معلمان قرآن باید مهارت‌های ارتباطی قوی داشته باشند تا بتوانند با دانش‌آموزان خود رابطه‌ای مؤثر برقرار کنند.
انتهای پیام
