بازی‌های بومی ـ محلی در زندگی‌های مدرن رنگ باخته است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، خراسان‌جنوبی سرشار از آداب و رسوم و خرده فرهنگ‌هایی است که بیانگر فرهنگ غنی و اصیل مردمان این دیار است، بازی‌های بومی و محلی، بخشی از این آداب و آیین‌هاست که سرمایه فرهنگی این استان محسوب می‌شود.

وقتی از بازی‌­های محلی خراسان جنوبی صحبت می‌­شود، نام چند بازی خاص به ذهن شنونده خطور می­‌کند، در حالی که فرهنگ غنی خراسان جنوبی سرشار از بازی‌های شاد و مفرح است.

امروزه بیشتر بازی­‌ها، سرگرمی­‌ها و ورزش‌ها در دنیای صنعتی و مدرن رنگ و جلوه‌ای تازه یافته و بسیاری از این رشته­‌های اصیل و با هویت که ریشه در فرهنگ، باور و تاریخ نیاکانمان دارد، در پس بازی­‌های مدرن و جدید به فراموشی سپرده شده‌اند.

بازی‌های محلی؛ کودکانه‌های فراموش شده

ورزش‌­ها و بازی‌­های بومی و محلی بخشی از هویت و فرهنگ ساکنان مناطق کشورمان را تشکیل می‌­دهد‌ که در شادی و نشاط جوامع بشری نقش بسزایی دارد، لذا به اعتقاد کارشناسان برای بازیابی و جایگاه دوباره و ترویج آن برنامه ریزی و نیازسنجی شود.

امروزه با گسترش تکنولوژی و رایانه‌ای شدن بازی‌های کودکان، بسیاری از اسباب بازی‌های سنتی و بومی که زمانی نه چندان دور جایگاه ویژه‌ای در جامعه ایران داشت، به دست فراموشی سپرده شده است.

بالا‌بلندی، توپ چرخی، تیله بازی، خاله بازی، خروس جنگی، شاه‌ و وزیر، شمع گل پروانه، عمو زنجیر باف، قایم باشک، کلاغ پر، گل یا پوچ، لی لی، هفت‌سنگ، وسطی و ده‌ها بازی دیگر که هر یک نامی آشنا برای نسل‌هایی از ایرانیان است، بازی‌های کودکانه فراموش شده‌ای است که به تاریخ پیوسته است.

امروزه در کلان‌شهرها و شهرهای خرد و حتی روستاهای کشور، جای خالی بازی‌های خلاقانه و مبتکرانه کودکان دیده می‌شود.

دیگر کودکان از سنین پایین به بازی‌های رایانه‌ای روی می‌آورند و کمتر به بازی‌های دستی و فیزیکی علاقه نشان می‌دهند، بازی‌های گروهی کودکان به فراموشی سپرده شده و درحال منسوخ‌شدن است.

کودکان در بازی‌های دسته‌جمعی با محیط بیرون ارتباط برقرار می‌کنند، حمایت از افراد ضعیف را می‌آموزند، قدرت ابراز وجود پیدا می‌کنند و از ترس و خجالت رها می‌شوند.

بازی‌های کودکانه موجب ابراز احساسات، عواطف، ترس‌ها و تردیدها، مهر و محبت، خشم و کینه و نگرانی‌ها می‌شود. انسان به همه این احساس‌ها برای زندگی اجتماعی نیاز‌مند است.

به دلیل زندگی محدود در آپارتمان‌ها، جلوگیری از مزاحمت برای همسایگان، عدم امنیت در خیابان‌ها و کوچه‌ها به هنگام بازی، کودکان شهرنشین از انجام بازی‌های طبیعی محروم هستند.

اسباب‌بازی‌های سنتی جای خود را به اسباب‌بازی‌های ارزان‌قیمت چینی داده‌اند

سال‌ها پیش به هر کوچه که قدم می‌گذاشتیم پر از هیاهوی کودکان بود و کوچه فضایی مناسب بود برای بروز هیجانات و دنیای مشترک همه کودکان و بازی‌های آن دوره تجمع بی‌حاصل نبود، بلکه تمرین زندگی بود که با آداب و رسوم خودش آن را به دیگر نسل ها منتقل می‌کرد.

براساس نظر کارشناسان، بازی‌های سنتی وسیله‌ای برای تمرین انسان در زندگی اجتماعی محسوب می‌شود و این بازی‌ها یکی از مصادیق بارز میراث معنوی و احیای تاریخ و هویت فرهنگی هر جامعه است که باعث انتقال اطلاعات و معلومات به نسل های دیگر می‌شود.

در شرایط کنونی در جهانی زندگی می‌کنیم که در آن گرایش به زندگی مدرنیته جای بسیاری از سنت‌های زیبای گذشته را گرفته که حتی در بازی کودکان نیز رسوخ کرده و خطر غیرمحسوسی جامعه امروز را تهدید می‌کند.

امروزه خصلت فردی افراد بر زندگی مدرن حاکم شده و احساسات و هیجاناتی که در گذشته با بازی‌های سنتی خو گرفته بود، جایگاهی در بین بازی‌های رایانه‌ای ندارد.

بازی‌­های بومی و محلی؛ نمایشی برای یاد دهی قوانین ساده زندگی

ورزش‌­ها و بازی‌­های بومی و محلی نیز بخشی از هویت و فرهنگ ساکنان مناطق کشورمان را تشکیل می‌­دهد‌ که در شادی و نشاط جوامع بشری نقش بسزایی دارد، لذا به اعتقاد کارشناسان برای بازیابی و جایگاه دوباره و ترویج آن برنامه‌ریزی و نیازسنجی شود.

با شناخت بازی‌های بومی، قبیله‌ای، محلی و سنتی ایران که علاوه‌بر بار فرهنگی، از جذابیت و تنوع بالایی نیز برخوردارند، نه تنها می‌توان تاریخ و سنن این مرز و بوم را به شکلی پویا و عمیق به نسل‌های آینده منتقل کرد، بلکه از آن به‌عنوان بهانه‌ای برای گریز از عواقب اعتیاد به تکنولوژی و معنا و مفهوم بخشی دوباره به زندگی می‌توان استفاده کرد.

به خصوص آن‌که در بسیاری از این بازی‌ها، قوانین ساده و اولیه‌ای از شکل بهینه اداره زندگی و هدایت آن آموزش داده و تمرین می‌شود تا افراد را به مهارت‌های لازم برای روبرویی با موقعیت‌های دشوار زندگی مجهز کند.

سپیده قلندری