خلأها و نوآوری‌های نظام آموزشی حوزه علمیه را در کنار هم ببینیم
گروه فرهنگی: خروجی علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه و میزان ارتباط طلاب با بدنه جامعه از موضوعاتی است که در نشست قرآن در نظام آموزشی حوزه مطرح شد.
به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان‌جنوبی، هفته گذشته در ایکنای خراسان‌جنوبی نشستی با عنوان قرآن در نظام آموزشی حوزه برگزار شد که اولین گزارش از این نشست شنبه 24 تیرماه منتشر گردید.
در
گزارش اول نقش قرآن در رشته‌های مختلف علوم حوزوی، تحولات سال‌های اخیر حوزه علمیه
خراسان‌جنوبی بیان شد و همچنین انتقاداتی از وضعیت نظام آموزشی حوزه مطرح گردید.
در ادامه نشست قرآن در نظام آموزشی حوزه، موضوعاتی چون خروجی علمی و پژوهشی حوزه‌های علمیه و میزان ارتباط طلاب با بدنه جامعه بیان شد.
حوزه علمیه در گذشته ضریب نفوذ بالایی در جامعه داشت
حجت‌الاسلام علیرضا حسینی امام جمعه درمیان در ادامه نشست گفت: در گذشته حوزه به لحاظ علمی از زمان خودش جلوتر بود و طلبه به واسطه برخی از ضرورت‌ها از نجوم نیز بهره می‌برد و در زمینه هنر نیز قدرت نویسندگی و خط خوش از امتیازات مهم یک طلبه محسوب می‌شد.
وی اظهار کرد: از آنجایی که متون گرانبها و ارزشمندی چون گلستان تدریس می‌شد، تأثیر شعر و ادبیات بر خطابه بسیار بود و همین نوع تعلیم طلبه موجب می‌شد حوزه در زمان خودش پاسخگو و در بدنه اجتماع نفوذ داشته باشد.
امام جمعه درمیان بیان کرد: اما در حال حاضر خروجی حوزه‌های علمیه نشان می‌دهد ارتباط حوزویان با کف جامعه آنگونه که باید اثرگذار نیست و اگر مردم هنوز هم پایبند به برنامه‌های دینی هستند تنها نشأت گرفته از اعتقادات آنان است.
انتقاد از وضعیت رشد علمی در حوزه‌های علمیه
حسینی با انتقاد از وضعیت رشد علمی در حوزه‌های علمیه ادامه داد: به عنوان مثال به نظرم بعد از ملاصدرا فلسفه متوقف شده و افرادی چون علامه طباطبایی، مرحوم امام و مرحوم آشتیانی تنها مترجم فلسفه صدرایی بوده‌اند و ابتکار خاصی در این زمینه در حوزه‌ها رخ نداده است.
وی در خصوص زمینه‌های رشد علم در کشور افزود: رشد علم در مراکز و نهادهای علمی از جمله حوزه علمیه به این مهم بستگی دارد که چقدر آزاد اندیش هستیم و می‌گذاریم نظرات مخالف ما نیز سخنان خود را بیان دارند.
چرایی رشد افراد چون شهید بهشتی و مطهری
امام جمعه درمیان گفت: اگر زمانی افراد چون شهید مطهری و شهید بهشتی داشتیم به این علت بود که افرادی با نظرات مخالف چون کمونیست‌ها نظراتشان مطرح می‌شد و علماء نیز پاسخ می دادند، اما باید تأمل کنیم که در فضای فعلی شرایط چگونه است.
حسینی اظهار کرد: ممکن است عده‌ای موانع پیش روی کشور بعد از انقلاب را در زمینه وضعیت تولید علم در حوزه علوم انسانی و اسلامی مؤثر بدانند اما باید این سؤال را مطرح کرد که آیا در زمینه علوم انسانی هم تحریم بوده‌ایم؟
وی بیان کرد: ممکن است برخی از شخصیت‌های حوزوی بر اساس توانمندی‌هایشان به صورت شخصی در حوزه علم و پژوهش کارهای قابل تقدیری انجام داده باشند، ولی نمی‌توان اثر بخشی این اقدامات را در جامعه دید و بگویم تولید علم شده است.
امام جمعه درمیان ادامه داد: اگر در گذشته آموزش به زبان عربی بوده، علت آن این نکته است که زبان علم، زبان عربی بوده و اگر می‌خواهیم امروزه زبان علم زبان فارسی شود باید به این سمت برویم که نتایج کارهای علمیمان و .. به زبان فارسی نشر یابد.
از طلبه قدیس نسازیم
حسینی افزود: یکی دیگر از انتقادات وارده به برخی از حوزه های علمیه این است که طلبه را در سال‌های نخست تحصیل در فضای قدسی و ملکوتی آموزش و تعلیم می‌دهیم که این مسئله آسیب‌هایی را به همراه دارد.
وی با اشاره به اینکه فاصله گرفتن طلبه از واقعیت‌های جامعه و ترس طلبه از پوشیدن لباس روحانیت از جمله این آسیب‌ها است، یادآور شد: نباید شأن طلبگی را به گونه‌ای تعریف کنیم که طلبه از جامعه فاصله گرفته و یا از یک طلبه قدیس بسازیم.
حجت‌الاسلام مجتبی شیدایی معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی در رابطه با سخنان مطرح شده گفت: اگر نقص‌ها و خلأهای موجود را می‌بینیم، لازم است کارهای نو و بدیعی که در حوزه‌های علمیه صورت گرفته را نیز ببینیم.
نمونه ای از فعالیت‌های پژوهشی تأثیرگذار توسط شخصیت‌های حوزوی
وی اظهار کرد: بسیاری از مؤسسات و مراکز علمی چون مؤسسه راهبردی علوم و معارف اسلامی فعالیت‌های پژوهشی قابل توجه‌ای داشته‌اند که قضاوت منصفانه ایجاب می‌کند این فعالیت‌های علمی نیز دیده شود.
معاون پژوهشی حوزه‌های علمیه خراسان‌جنوبی بیان کرد: کتبی چون نگرش سیستمی به دین و راهنمای تحقیق براساس نگرش اسلام به علم و هستی از حجت‌الاسلام واسطی را از جمله مصداق‌های فعالیت‌های پژوهشی توسط شخصیت‌های حوزوی است.
شیدایی افزود: غرب بعد از 300-400 سال به رشد علمی فعلی رسیده است، آن هم در شرایطی که هیچ کدام از موانعی که کشور ما با آن رو به رو است را نداشته، اما ما در یک فرصت مجدد 40 ساله و رو به رو شدن با بحران‌های متعدد و ... توانسته‌ایم به همین میزان تولید علم فعلی برسیم.
وی ادامه داد: اگر می‌گوییم ظهور افرادی چون شهید بهشتی و مطهری به واسطه این بود که نظرات مخالف نیز بیان می‌شد، آیا در دهه‌های اخیر مسائلی چون پلورالیسم و هرمنوتیک مطرح نشده و علماء پاسخ‌های متناسب نداده‌اند؟ آیا این مسائل نباید دیده شود؟
نتایج تحقیقات و پژوهش‌ها را در بسته بندی زیبا نشر بدهیم
معاون پژوهشی حوزه‌های علمیه خراسان جنوبی افزود: اما نکته‌ای که ضروری به نظر می‌رسد این است که ما داشته‌های خود در حوزه علم و پژوهش را باید در یک بسته‌بندی زیبا عرضه کنیم که این مهم تاکنون اتفاق نیفتاده است.
شیدایی یادآور شد: نکته قابل توجه دیگر این است که اگر در گذشته زبان علم عربی بوده دلیل آن را باید در عربی بودن زبان دین و قرآن جست‌و‌جو کرد و از طرف دیگر می‌شود نتایج علوم اسلامی و انسانی به زبان عربی نشر یابد ولی برای مخاطبین دیگر زبان‌ها ترجمه شود.
طلبه نباید از واقعیت‌های جامعه فاصله بگیرد
محمد جعفری، مدرس دانشگاه و فارغ التحصیل حوزه علمیه نیز در ادامه نشست نگاهی به ضرورت ارتباط بیشتر طلاب با واقعیت‌های جامعه داشت و گفت: متأسفانه در شرایط فعلی طلبه را به گونه‌ای تعلیم می‌دهیم که با جامعه بیرون خود فاصله زیادی دارد.
وی اظهار کرد: این مسئله در میان طلابی که در خوابگاه زندگی می‌کنند بیشتر نمود پیدا می‌کند چرا که سایر طلاب در حین تعلیم و آموزش با کف جامعه ارتباط دارند و واقعیت‌های اطراف خود را مشاهده می‌کنند.
این مدرس دانشگاه یادآور شد: من نیز با این موضوع موافقم که برخی از محتواهای آموزشی که در حوزه تدریس می‌شود، ضروری نیست و زمان آموزش برخی از متون را نیز می‌توان تغییر داد تا شاهد نتایج بهتری باشیم.
گزارش از حکیمه بهمن زاده
