دعای افتتاح؛ دری به سمت مغفرت پروردگار/ محتوای این دعا برای مردم تشریح شود

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان جنوبی، دعای افتتاح یکی از دعاهای خاص ماه مبارک رمضان است که توجه خاصی نسبت به آن شده، مضامین این دعا، امید دادن به انسان‌هایی است که به ناامیدی رسیده و تصور می‌کنند همه چیز به پایان رسیده است اما این دعا دری از امید و رحمت به‌ روی آنها می‌گشاید. از آن‌جا که بیش از دعاهای دیگر، خواندن دعای افتتاح در این ماه متداول است، مناسب است که محتوای این دعا برای مردم تشریح شود.

حجت‌الاسلام محمدرضا خوشخو، مدیر بنیاد مهدویت خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا گفت: رمضان ماه پرفیض و برکتی است که باید با فرصت‌شناسی و هوشیاری نهایت تلاش را برای بهره‌مندی از برکات آن برد.

وی با بیان اینکه یکی از بهترین حالات روحی انسان، زمانی است که به راز و نیاز با خالق هستی می‌پردازد، بیان کرد: دعا، توسل و نیایش یکی از بهترین حالات عبودیت و بندگی است؛ لذا انسان در زمان دعا نشان می‌دهد نیازمند خالق است که در واقع این حالت کمال بندگی و عبودیت است.

مدیر بنیاد مهدویت خراسان جنوبی با اشاره به اینکه هر عبادتی آداب و شرایطی دارد که بدون آن اثربخش نخواهد بود، افزود: باید آداب و شرایط دعا را شناخت و آن را فراهم کرد تا اثربخش باشد.

آداب دعا کردن

خوشخو تصمیم بر ترک گناه، صاف کردن قلب، غذا و کسب حلال، امر به معروف و نهی از منکر و پذیرفتن رهبر عادل و شایسته را از شرایط دعا ذکر کرد و گفت: آغاز کردن دعا با نام خدا و ذکر صفات الهی، صلوات بر پیامبر(ص) و اهل بیت(ع)، شفیع قرار دادن اولیای خدا هنگام دعا، اقرار به گناه، تضرع و زاری هنگام دعا و دو رکعت نماز حاجت قبل از دعا از جمله آداب قبل از دعا کردن است.

وی هم‌چنین کوچک نشمردن دعا، ناچیز دانستن خواسته و نیازها در برابر عظمت خدا، همت عالی و بلند نظری در دعا، عمومی کردن دعا، دعای پنهانی، دعای دسته‌جمعی، حسن ظن به استجابت دعا، دعا در وقت‌ها و مکان‌های مناسب و مقدس و اصرار ورزیدن در دعا را از دیگر آداب قبل از دعا کردن ذکر کرد.

مدیر بنیاد مهدویت خراسان جنوبی بیان کرد: سیدبن‌طاووس در کتاب «ألاقبال بالأعمال الحسنه» به سند خویش دعاى افتتاح را از کتاب دعاى ابوجعفر محمد بن عثمان بن سعید عمرى نقل کرده که در شب‌های ماه رمضان خوانده می‌شود.

خوشخو بیان کرد: اگرچه این دعا بر حسب ظاهر، از امام معصوم(ع) نقل نشده است؛ ولی با توجه به اینکه مشی حدیثی اصحاب اهل‌ بیت(ع) به‌ویژه محمدبن عثمان بن سعید به‌عنوان نایب خاص امام زمان(عج) خواندن دعاهای مأثور و رسیده از معصوم بوده است، به نظر می‌رسد این دعا با توجه به مضامین ژرفش از ناحیه مبارکه امام‌عصر(عج) یا از سایر معصومین(ع) رسیده است.

وی با اشاره به اینکه نام این دعا را از جمله اول آن «اللهمَّ انِّی افْتَتِحُ الثَّناءَ بِحَمْدِکَ» گرفته شده افزود: علامه مجلسی نیز علاوه بر نقل روایات مربوط به این دعای شریف، اعتبار آن را نیز مورد تصریح قرار داده و می‌گوید: به سند معتبر از حضرت صاحب‌الامر(عج) منقول است که به شیعیان نوشته‌اند: در هر شب ماه مبارک این دعا را بخوانید که دعای این ماه را ملائکه می‌شنوند و برای صاحبش استغفار می‌کنند.

مدیر بنیاد مهدویت خراسان جنوبی گفت: افتتاح از «فتح» به‌معنای گشایش، باز شدن، وسعت بخشیدن و فتح و پیروزی است و در بخشی از مضامین و فرازهای اولیه دعا پیش از ذکر اوصاف الهی، فرازی بیان شده با عبارت «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى یُۆْمِنُ الْخآئِفینَ وَ یُنَجِّى الصّالِحینَ» خدایی که انسان‌های درمانده و ترسان را پناه می‌بخشد و رستگاران را نجات.

دعای افتتاح؛ دربردارنده سه اصل توحید، نبوت و امامت

خوشخو با اشاره به اینکه دعای افتتاح دربردارنده سه اصل از مهم‌ترین اصول دین شامل توحید، نبوت و امامت است، گفت: دعای افتتاح یکی از تأثیرگذارترین ادعیه جهت تعمیق اثرات معنوی دعا و تحکیم زیربنای اعتقادی افراد است.

وی افزود: دعای افتتاح صلوات جامعی است که در آن پس از حمد الهی، بر یکایک معصومین سلام و درود فرستاده شده تا ضمن تصدیق حجیت هر یک از ایشان، بر وجود ملازمت میان سه اصل توحید، نبوت و امامت تأکید شود.

مدیر بنیاد مهدویت خراسان جنوبی اظهار کرد: بعد از صلوات بر رسول خدا(ص) نوبت به صلوات بر تمامی ائمه(ع) و انوار تابناک الهی است که نور هدایت هستند در آسمان قلوب مؤمنان و به‌وسیله آنهاست که مؤمن توفیق وصال دوست یافته است.

خوشخو با اشاره به اینکه تمامی ائمه(ع) در راه استقرار بندگی خدا در زمین به شهادت رسیدند و زندگی‌شان در راه عبودیت، جهاد و شهادت گذشته است، افزود: وقتی بر آنها درود می‌فرستیم تصدیق می‌کنیم که راه سعادت و رستگاری را در پیروی عملی از این بزرگواران یافته‌ایم.

دعای افتتاح؛ گشایش دری از امید و رحمت بر انسان

الهامی، مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اینکه این دعا دری از امید و رحمت بر انسان می‌گشاید، تأکید کرد: دعا، همچنان که از نام آن پیداست به معنای روش گفت‌وگو و یا سخنان میان عبد و مولاست و شیوه خواندن و خواستن و صدا زدن است.

وی با بیان اینکه معصوم، شیوه سخن گفتن با خدا را در قالب دعا به ما می‌آموزد و این نکته بسیار قابل تأمل و شایسته دقتی است که در همه دعاها باید مورد توجه باشد، اظهار کرد: دعاها ادب سخن گفتن انسان با خدایی که در نهایت قدرت، عظمت و شوکت است را به او می‌آموزند.

زمان دعا

مدرس حوزه و دانشگاه با اشاره به اهمیت زمان در دعا، یادآور شد: هرگاه برای قرائت دعا یا مناجاتی از جانب امام معصوم(ع) زمان خاصی عنوان و مشخص شده باشد به‌طور حتم قرائت در آن زمان ویژه، اثر خاصی خواهد داشت.

الهامی با تأکید بر اینکه دعا و نیایش صحیح پشتوانه و عامل استوار و عمیقی برای بهره‌گیری از روح رمضان در راه خودسازی است، بیان کرد: باید سعی کرد شیوه دعا کردن را از مکتب خاندان رسالت آموخت؛ چرا که این موضوع یکی از ارکان اصلی دعا است.

وی گفت: درباره زمان تعیین شده برای دعای افتتاح نیز این نکته قابل توجه و تأمل است؛ چرا که روزهای ماه مبارک رمضان، غالباً به روزه و عبادت و تلاوت قرآن می‌گذرد و طبعاً شب هنگام که این دعا قرائت می‌شود، تأثیری خاص خواهد داشت.

مدرس حوزه و دانشگاه درباره این دعا اظهار کرد: نقل است که اصل این دعا از آموزه‌های حضرت ولیعصر(عج) به نایب دومشان «محمد بن عثمان عمری» در زمان غیبت صغری است که ایشان تمامی شنیده‌های خود از حضرت را در کتابی مرقوم می‌کرد.

الهامی به فرازهایی از این دعا اشاره و اظهار کرد: در دعاى افتتاح آمده است: «وَاسْتَجِبْ بِهِ دَعْوَتَنا وَ اَعْطِنا بِهِ سُؤْلَنا و بَلِّغْنا بِهِ مِنَ الدُّنْیا وَ الْأَخِرَةِ امالَنا و اَعْطِنا بِهِ فَوْقً غْبَتِنا یا خَیْرَ الْمسؤلینَ؛ دعاهاى ما را مستجاب و درخواست‌هاى ما را عطا فرما و به آرزوهایى که در دنیا و آخرت داریم برسان و به ما فوق آنچه مایلیم عطا فرما اى بهترین سؤال‌شدگان».

تشریح فرازهای سه‌گانه دعای افتتاح

حجت‌الاسلام موسوی، کارشناس مذهبی در تشریح فرازهایی از این دعا گفت: بخش اول این دعا به اوصاف و صفات حضرت حق اشاره دارد و اوج خداشناسی و معرفت الرب در مضامین آن متبلور است اوصافی که هر یک دنیایی از عظمت پروردگار را به تصویر می‌کشد.

وی درباره فرازهای بخش دوم این دعا اظهار کرد: درود و صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان پاکش و بیان جایگاه والا و فضایل و کمالات آنان از فرازهای بخش دوم این دعا است.

این کارشناس مذهبی بخش سوم دعای افتتاح را مربوط به حضرت ولى عصر(عج)، شکوه از غیبت، دعا براى تعجیل در ظهور، آرزوى استقرار دولت حق و حکومت عدل آن بزرگوار و خدمت‌گزارى در دولت کریمه عنوان کرد.

موسوی بیان کرد: در بخشى از دعاى افتتاح آمده است: «اَللَّهُمَّ اِنّا نَشْکُو اِلَیْکَ فَقْدَ نَبِیّنا صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ غَیْبَة وَ لِیِّناَ وَ کَثرَةَ عَدُوِّنا و قِلّةَ عَدَدِنا وَ شِدَّةَ الْفِتَن بِنا و تَظاهُرَ الزَّمانِ عَلَیْنا؛ بار الها به درگاه تو شکایت مى‌کنیم از فقدان پیغمبرت(ص) و از غیبت امام ما و بسیارى دشمن ما و کمى عدد ما و فتنه‌هاى سخت بر ما و غلبه محیط روزگار بر ما».

وی با تأکید بر اینکه سنت امتحان یکى از سنت‌هاى مهم و تغییرناپذیر الهى است، افزود: بر طبق این سنت هر کس که ادعاى ایمان نکند و خود را مؤمن بداند، مورد آزمایش الهى قرار خواهد گرفت تا علاوه بر این که خود را بهتر بشناسد با قبولى در این امتحانات بر درجات و رشد خود بیفزاید.

اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ وَ أَعْزِزْ؛ راه جامعی برای یاری امام زمان(عج)

این کارشناس مذهبی با اشاره به فرازی از این دعا «اللَّهُمَّ أَعِزَّهُ وَ أَعْزِزْ بِهِ وَ انْصُرْهُ وَ انْتَصِرْ بِهِ وَ انْصُرْهُ نَصْرا عَزِیزا وَ افْتَحْ لَهُ فَتْحا یَسِیرا وَ اجْعَلْ لَهُ مِنْ لَدُنْکَ سُلْطَانا نَصِیرا؛ خدایا عزیزش بدار، و به دیگران توسط او عزّت بده و یاری‌اش کن و به دیگران از سوى او یارى ده یارى‌اش ده‏ یارى پیروزمندانه و بر پیروزیش با پیروزى آسان و از پیش خود براى او سلطنتى پیروزى آفرین قرار ده»، متذکر شد: این فراز زیبا نقشه راه جامعی برای یاری امام زمان(عج) است.

موسوی با اشاره به اینکه رسیدن جامعه ایمانی به عزت تنها از طریق ولی خدا و اولیای الهی مقدور است، یادآور شد: فراگیری علم و تسلط بر علوم مادی و معنوی راهی روشن برای یاری حضرت مهدی(عج) است.

وی با اشاره به اینکه دعای افتتاح فقط وردی معنوی نیست بلکه ورود به جرگه منتظران امام زمان(عج) است، اظهار کرد: آیین‌نامه انتظار در این بخش از دعا به ما تعلیم داده شده است؛ لذا درونمایه این فرازها آموزنده تکالیف عصر غیبت و یادآوری التزام ما به امامت حجّت موجود است.