نگاهی به موقوفه مدرسه شوکتیه و موزه وقف بیرجند

حسینیه مدرسه شوکتیه مربوط به دوره تاریخی قاجاریه با شماره ثبت 1371 در سال 1312 هجری قمری به دستور امیر اسماعیل‌خان شوکت‌الملک با هدف برپایی مراسم عزاداری حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) ساخته شد.

در سال 1326 ابراهیم‌خان شوکت‌الملک کاربری ساختمان را تغییر می‌دهد و یکی از اولین مدارس آموزش علوم نوین را با الگوگیری از مدرسه دارالفنون در این ساختمان تأسیس می‌کند.

ساختمان حسینیه مدرسه شوکتیه با معماری درونگرای ویژه مناطق بیابانی گرم و خشک انطباق کامل با اقلیم منطقه دارد. سردر ورودی بنا با تزئینات مقرنس گچی یک عنصر معماری شاخص در بناست. پس از سردر، هشتی با تزئینات رسمی‌بندی و نورگیر، گنبدخانه با تزئینات شاخص رسمی‌بندی، ایوان با طاق کلیل و دهانه وسیع 11.5 متری و حیاط بزرگ بنا با ایوانچه‌های پیرامون در دو طبقه در کنار سایر فضاها ساختار معماری بنا را شکل می‌دهند.

از میان کوچه‌های سنگفرش قدیمی که قدمتش به سال‌ها پیش برمی‌گردد به این حسینیه می‌رسی و حال در دل این بنای قدیمی که نشان از قدمت وقف در خراسان‌جنوبی دارد، موزه‌ای حاوی آثار وقفی وجود دارد که بر اهمیت این بنا بیش از پیش افزوده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین دادخدا خدایی، رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بیرجند در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: از حدود 20 سال پیش از سوی اوقاف، آثاری که قابلیت نشان دادن به مردم را در حوزه داشتند در موزه‌ای در بستر حسینیه امام رضا(ع) تعبیه شد.

وی با بیان اینکه موقوفه حسینیه امام رضا(ع) با قدمت 120 سال در بافت تاریخی بیرجند واقع است، افزود: بنای تاریخی این حسینیه با مساحت سه هزار و 178 مترمربع در بافت تاریخی شهر و در کنار دیگر بناهای تاریخی قرار داده شده است.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بیرجند ادامه داد: این بنا از محل موقوفات امیراسماعیل با نام مدرسه شوکتیه در سال 1312 به بهره‌برداری رسید و در حال حاضر دارای 120 رقبه است.

خدایی اظهار کرد: ارائه برنامه‌های فرهنگی و عزاداری و آموزش حفظ یک ساله همه در این حسینیه جای گرفته است و امروز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موقوفات با کارکرد قرآنی و فرهنگی مطرح است.

وی بیان کرد: سماورهای زغالی، انواع قهوه‌جوش و ظرف‌های تاریخی و قدیمی پذیرایی در مجالس، عزاداری‌ها و جشن‌ها، تشت‌های بزرگ مسی برای توزیع آب و شربت در گذرگاه‌ها، شمعدان‌ها و انواع چراغ‌های روشنایی و تُنگ‌های مسی در این موزه گردآوری شده‌اند که هر یک در عصر خود نیز از قیمت بالایی برخوردار بوده‌اند.

رئیس اداره اوقاف و امور خیریه بیرجند بیان کرد: وقف‌نامه‌های قدیمی جزء مهم‌ترین آثار در این موزه هستند که برای جلوگیری از دستبرد به موقوفات، در زمان‌های قدیم تدوین می‌شدند تا کسی نتواند در نیت وقف تصرفی کند.

خدایی با بیان اینکه مجموعه قرآن‌های خطی نیز از نفیس‌ترین آثار موزه وقف بیرجند است، افزود: از مهم‌ترین قرآن‌ها، قرآن‌های دست‌نویس با آب طلا هستند که ارزش زیادی دارند.

یادآور می‌شود، موزه وقف بیرجند هر ساله میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری است که برای دیدن فضای تاریخی و همچنین آثاری تاریخی که مبین وقف از گذشته‌های دور در این سرزمین است، به این مکان می‌آیند.

گزارش تصویری را اینجا ببینید.