مهارت‌های کنترل زبان/ چگونه از بدگویی و زخم زبان زدن فاصله بگیریم؟

در هر نوع سبک زندگی یک سری بایدها و نبایدها وجود دارد که علاقه‌مندان به آن نوع زندگی خود را پایبند به آن می‌دانند و سبک زندگی مسلمانی نیز از این قاعده مستثنی نیست. اما نکته مهم این جا است که وقتی به بایدها و نبایدهای اخلاقی زندگی اسلامی نگاهی می‌اندازیم که بسیاری از این توصیه‌ها با زبان در ارتباط است.

پرهیز از غیبت، دروغ، تهمت، تمسخر، زخم زبان و شهادت دروغ، کتمان حقیقت و بسیاری دیگر از زشتی‌های اخلاقی مرتبط با زبان است. از این‌رو پیامبر اکرم(ص) در توصیه‌های خود به امام علی(ع) می‌فرماید: «علی! بزرگترین جهاد این است که انسان صبح کند و در نیت و قصدش نباشد که بر کسی ستم کند».

ای علی! هر که مردم از زبانش بترسند از اهل آتش باشد، یا علی! بدترین مردم کسی است که مردم از ترس دشنام و شرارتش احترامش کنند، یا علی! بدترین مردم کسی است که آخرتش را به دنیایش بفروشد و بدتر از او کسی است که آخرتش را به دنیای دیگران بفروشد.

مهارت‌های ارتباط با مخالفان را بیاموزیم

شاید ضرورت کنترل زبان را همه ما بدانیم، اما سؤال اصلی اینجا است که چگونه می‌توان به این مسئله دست یافت و به راحتی از غیبت و زخم زبان و تمسخر دیگران پرهیز کرد. کاری که بی‌شک یک مجاهدت بزرگ را می‌طلبد.

متأسفانه کسانی که در زندگی مهارت ارتباط با دیگران را نمی‌دانند، ممکن است سریع دچار خشم شده و آستانه تحمل‌شان با کوچکترین حرف و سختی پایین بیاید. این افراد برای التیام خشم خود گاه به تمسخر و زخم زبان زدن به دیگران روی می‌آورند.

اگر کسی مهارت ارتباط با دیگران را بداند، می‌داند که هر انسانی عقاید و نظرات مخصوص به خود را دارد که ممکن است با نظرات سیاسی، مذهبی و اجتماعی او متفاوت باشد و از این منظر دلیلی ندارد وقتی کوچکترین سخنی مخالف خود می‌شنویم خشمگین شده و زبان به طعنه و کنایه باز کنیم.

این مهارت‌ها بی‌شک باید در خانواده و مدرسه به فرد آموزش داده شود. والدین و معلمی که می‌گذارند فرزند و دانش‌آموزشان سخن خود را بزند و در برابر گفته‌های او که شاید خیلی مستدل نباشد مهربانانه و منطقی برخورد کنند، درس مهارت در برخورد با مخالف را به فرزند آموزش می‌دهند.

برای اطرافیانمان کرامت انسانی قائل باشیم

خداوند در قرآن کریم آیه 70 سوره اسراء می‌فرماید: «وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَني‏ آدَمَ؛ به یقین ما به انسان کرامت بخشیدیم» این در حالی است که متأسفانه برخی از افراد به واسطه غرور و کبر خود را از دیگران برتر دانسته و یه هیچ وجه برای دیگران کرامت انسانی قائل نباشند.

قائل نبودن کرامت و بزرگی برای دیگران موجب می‌شود که به راحتی به زبان خود اجازه تمسخر، زخم زبان زدن و بدگویی افراد را بدهیم و بعد نیز کوچکترین عذاب وجدانی به سراغ ما نیاید و همچنان به این رفتار زشت ادامه دهیم.

متأسفانه برخی از افراد عادت به زخم زبان زدن دارند و دیگران از گفته‌های آنان در امان نیستند در حالی که در روایات متعددی از معصومین از جمله حضرت عبد العظيم حسنی(ع) از حضرت امام رضا (ع) چنين نقل شده که مسلمان كسى است كه مردم از دست و زبان او آسوده باشند و از ما نيست آن كه همسايه اش از شرّ او در امان نباشد.

اصلاح زبان تلخ و بدگو؛ زمینه‌ساز ارتباط عمیق فرد و جامعه

بد زبانی مرضی است که درمان آن مثل سایر امراض روحی و روانی قابل درمان است اما در صورتی است که خود شخص بد زبان بخواهد که خودش را درمان کند و از عواقب آن در دنیا، مخصوصا در آخرت بترسد.

اگر شخصی بدزبان است می‌توان از طریق طرح‌های درمانی به او کمک کرد و آموزش داد که بخشی از رفتارهایشان غلط است و باید آن را اصلاح کنند. وقتی این افراد نیش زبان نمی‌زنند ابتدا خود را از درد و رنج‌های درونی رها می‌کنند.

باید به افراد دچار این بیماری روحی اطمینان داد که اصلاح زبان در وهله اول به نفع خود اوست و موجب می‌شود که روابط گرم و صمیمانه‌تری داشته باشد در حالی که زشتی‌های اخلاقی بین فرد و جامعه فاصله می‌اندازد.

حکیمه بهمن زاده/ خراسان جنوبی