بازگشت به ریشه‌های فرهنگی جهاددانشگاهی؛ از گفتمان‌سازی تا عمل‌گرایی فرهنگی

به گزارش ایکنا از خراسان‌جنوبی، مجتبی ابراهیمی‌رومنجان، رئیس جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی در این جلسه با اشاره به اهداف شکل‌گیری شورا اظهار کرد: شاکله جهاددانشگاهی از ابتدا با تکیه بر واژه «جهاد» در کنار دانشگاه، ماهیتی فرهنگی و ارزشی داشته است. راه‌اندازی جهاددانشگاهی با نگاه فرهنگی و اسلامی‌سازی فضای دانشگاه آغاز شد و در گذر زمان، با بازنگری‌های صورت‌گرفته در اساس‌نامه، این نهاد به سمت ارتباط گسترده‌تر با اجتماع و اقتصاد نیز حرکت کرده است.

وی افزود: اعتقاد ما این است که باید به ذات اصلی و فرهنگی جهاددانشگاهی بازگردیم. نسل جدید در فضای مجازی، بستر تازه‌ای از توسعه اجتماعی را رقم زده‌اند و لازم است جهاددانشگاهی با بهره‌گیری از این ظرفیت، مسیر فرهنگی خود را تقویت کند.

ابراهیمی‌رومنجان با تأکید بر سابقه فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی در کشور گفت: برای تقویت فعالیت‌های فرهنگی، باید از تجربه سایر واحدهای جهاددانشگاهی نیز بهره برد. کلان‌موضوعات فرهنگی این نهاد در حوزه‌هایی چون ایسنا، ایکنا و افکارسنجی تبلور یافته و جهاددانشگاهی همواره در جریان‌سازی فرهنگی نقش مؤثری ایفا کرده است.

وی با بیان اینکه شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی محلی برای همفکری، هم‌افزایی و ارائه طرح‌های نو در حوزه فرهنگ خواهد بود، ادامه داد: وظیفه ما در حوزه فرهنگ، ایجاد دگرگونی فکری متناسب با شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه است و جریان فکری دانشجویان باید با روحیه، فرهنگ و مذهب جامعه همسو باشد.

تشکیل کارگروه مشورتی دانشجویان برای ایده‌پردازی فرهنگی

در ادامه، علی محمدی، معاون فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی با اشاره به طرح‌های در دست اجرا اظهار کرد: کارگروه مشورتی دانشجویان استان با هدف بهره‌گیری از ایده‌های خلاقانه دانشجویان تشکیل شده است. در این کارگروه، دانشجویان در فضایی ساده و صمیمی ایده‌های خود را مطرح می‌کنند تا پس از بررسی و تکمیل، در قالب پروژه‌های فرهنگی و آموزشی به اجرا برسند.

دبیر شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی افزود: در گذشته، دانشگاه و دانشجو گروه مرجع جامعه محسوب می‌شدند. امروز نیز می‌توان با استفاده از ایده‌های دانشجویان، جایگاه مرجعیت فرهنگی دانشگاه را تقویت کرده و روحیه امید و نشاط را در فضای دانشجویی افزایش داد.

محمدی بر ضرورت تقویت سواد رسانه‌ای در آموزش و پرورش تأکید کرد و گفت: یکی از نقاط ضعف در فضای دانشجویی، کاهش دینداری و فاصله از عمل‌گرایی فرهنگی است؛ باید در این مسیر، عمل را جایگزین شعار کنیم. گفتمان‌سازی فرهنگی و تربیت نیروهای متعهد و آگاه از الزامات اصلی فعالیت فرهنگی جهاددانشگاهی است.

توجه به مفاخر فرهنگی و نیازسنجی دقیق دانشجویان

در بخش دیگری از جلسه، حمید مرادی، معاون اسبق فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی با تأکید بر لزوم توجه به برنامه‌های فاخر فرهنگی با محوریت استقلال دانشجویان بیان کرد: در شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی، باید به مفاخر فرهنگی استان و نیازسنجی دقیق در حوزه فرهنگ توجه ویژه‌ای شود.

وی افزود: یکی از ضعف‌های موجود، معرفی‌نشدن مناسب مفاخر استان و کشور است. لازم است شخصیت‌های برجسته فرهنگی در قید حیات و خانواده‌های آن‌ها شناخته شوند تا میراث فکری و فرهنگی استان حفظ و غنا یابد.

عضو شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی با اشاره به اهمیت نیازسنجی فرهنگی تصریح کرد: ما با نسلی در ارتباط هستیم که ذهنیت و نیازهایش با نسل گذشته متفاوت است. بنابراین، برنامه‌های فرهنگی باید براساس نیاز واقعی دانشجویان طراحی و اجرا شود تا مشارکت آنان جلب شود.

مرادی در پایان سخنان خود یادآور شد: اگر نیازسنجی به‌درستی انجام شود، می‌توان برنامه‌های فرهنگی اثربخش، هدفمند و در عین حال نشاط‌آور و معرفتی طراحی کرد که به پویایی فضای دانشگاه و جامعه کمک کند.

لزوم آغاز فعالیت‌های فرهنگی از مدارس و خانواده‌ها

حجت‌الاسلام قاسم فلسفی، فعال فرهنگی نیز در نشست بررسی فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی با تأکید بر اهمیت نقش خانواده و مدارس در تربیت نسل آینده، بر ضرورت آغاز برنامه‌های فرهنگی از دوران کودکی تأکید کرد و گفت: بخش عمده فعالیت‌های فرهنگی ما باید متوجه خانواده و قشر کودک باشد؛ برای اثرگذاری واقعی در جامعه، باید کار را از پایه آغاز کنیم. ورود مستقیم به دانشگاه بدون برنامه‌ریزی زیربنایی، دیر است و اثر محدودی خواهد داشت.

وی با اشاره به تجربیات خود در سال ۱۳۹۷ افزود: در آن دوره تلاش تلاش کردیم استعدادهای دانش‌آموزان در حوزه فناوری شناسایی شود، اما متأسفانه برنامه مشخصی برای نوجوانان و مدارس ابتدایی وجود نداشت. به نظر من، برای تأثیرگذاری واقعی، باید ید یک پله پایین‌تر بیاییم و از مدارس و خانواده‌ها آغاز کنیم.

فلسفی با تأکید بر اهمیت گفتمان‌سازی فرهنگی و نقش شوراهای فرهنگی گفت: تشکیل شوراهای فرهنگی می‌تواند زمینه تربیت نمایندگان فرهنگی در دانشگاه‌ها و جامعه را فراهم کند. حرف زدن کافی نیست؛ آنچه در تربیت نسل‌ها اثرگذار است، رفتار والدین و عمل‌گرایی است.

این فعال فرهنگی همچنین به ظرفیت تعامل با دانشگاه‌ها و رسانه‌ها اشاره کرد و افزود: تعامل با دانشگاه‌های استان، از جمله دانشگاه علوم پزشکی و دانشگاه صنعتی بیرجند، فرصت مناسبی برای بهره‌گیری از امکانات موجود و اجرای ایده‌های فرهنگی فراهم کرده است.

فلسفی در پایان تأکید کرد: هدف این شورا، تولید برنامه‌های عملیاتی، اثرگذار و کیفی در حوزه فرهنگ است و برنامه‌ریزی‌ها باید بر کیفیت و تأثیرگذاری واقعی متمرکز باشد، نه صرفاً بر تعداد جلسات و گزارش‌های اداری.

جهاددانشگاهی می‌‌تواند مانع از موازی‌کاری‌های فرهنگی شود

ابوالفضل حسن‌پور، فعال حوزه رسانه نیز با تأکید بر نقش تاریخی جهاددانشگاهی در کشور گفت: جهاددانشگاهی محصول انقلاب فرهنگی است و موازی‌کاری یکی از موانع اصلی رشد فرهنگی محسوب می‌شود. پژوهش و فرهنگ زمانی مؤثر خواهند بود که منجر به انسان‌سازی شوند. فعالیت‌های فرهنگی باید در سه سطح کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت برنامه‌ریزی شوند تا آثار ماندگار بر جای بگذارند.

وی با اشاره به ضرورت تعریف برنامه‌های کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت اظهار کرد: کار فرهنگی نیازمند هزینه و سرمایه‌گذاری است و ما باید آثار ماندگار فرهنگی تولید کنیم. نمونه آن موسیقی و جشنواره‌های هنری است که در گذشته برگزار شده ولی به شکل اثربخش در جامعه باقی نمانده است.

این فعال حوزه رسانه همچنین بر اجرای طرح‌های شورای توسعه فرهنگی استان با محوریت جهاددانشگاهی تأکید کرد و گفت: این شورا می‌تواند هماهنگی میان دانشگاه‌ها، نهادهای فرهنگی و مسئولان استانی را بهبود بخشد و از تصمیم‌گیری‌های موازی جلوگیری کند. هدف ما این است که برنامه‌های فرهنگی با مشارکت متخصصان و دانشگاهیان در مسیر درست پیش رود و موجب ارتقای جامعه شود.

حسن‌پور تأکید کرد: ما آماده‌ایم تا با بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود و حمایت مالی، حرکت‌های فرهنگی در استان را به‌صورت پایدار و اثربخش ادامه دهیم و دانشجویان و جامعه از نتایج آن بهره‌مند شوند.

وی با بیان اینکه ارتباطات پژوهشی با سایر کشورها نیز می‌تواند در توسعه فرهنگی استان نقش مهمی ایفا کند، تصریح کرد: پیشنهاد می‌کنم دو جشنواره فرهنگی و پژوهشی با محوریت شخصیت‌های بزرگ استان مانند فروزان‌فر و خوشبویی تعریف شود تا چهره‌های فرهنگی و علمی کمتر شناخته‌شده به جامعه معرفی شوند. در حوزه تأمین مالی نیز آماده همکاری کامل با جهاددانشگاهی هستیم.

این فعال حوزه رسانه افزود: شکل هزینه‌کرد فعالیت‌های فرهنگی باید شفاف باشد تا بتوان براساس آن برنامه‌ریزی کرد. همچنین پیشنهاد می‌شود شورای فرهنگی استان با محوریت جهاددانشگاهی تشکیل شود تا مدیران فرهنگی استان بدانند تصمیمات کلان فرهنگی باید با محوریت این نهاد صورت گیرد.

حسن‌پور اظهار کرد: جهاددانشگاهی نباید از فرآیند تصمیم‌گیری‌های فرهنگی استان حذف شود، چراکه این نهاد از بدنه دانشگاهی و فرهنگی کشور برخاسته و متخصصان آن از تجربه و دانش بالایی برخوردارند. بسیاری از کارکنان دولت فارغ‌التحصیل همین مجموعه‌ها هستند، اما این ظرفیت‌ها هنوز به‌خوبی برای مدیران ارشد استان شناخته نشده است.

وی گفت: امیدوارم با هم‌افزایی نهادهای فرهنگی و حمایت مسئولان، بتوانیم فعالیت‌های فرهنگی مستمر، علمی و ماندگار در استان خراسان‌جنوبی رقم بزنیم و جهاددانشگاهی نقش محوری خود را در ارتقای فرهنگ استان ایفا کند.

آغاز سال تحصیلی جدید سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی با طرح شهر دانشجو

عفت خسروی‌زادنبه، مدیر سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی اظهار کرد: سازمان دانشجویان در سال تحصیلی جدید فعالیت‌های خود را با اجرای طرح «شهر دانشجو» آغاز کرده است. این طرح با هدف ایجاد شبکه‌ای یکپارچه از دانشجویان فعال سراسر استان طراحی شده است.

عضو شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی افزود: در این طرح، دانشجویان با ثبت‌نام در سامانه شهر دانشجو، در بستری منسجم و هوشمند گرد هم می‌آیند تا از مزایای عضویت از جمله دسترسی به دوره‌های آموزشی، برنامه‌های فرهنگی، فرصت‌های داوطلبانه، طرح‌های مهارت‌افزایی و شبکه‌سازی علمی و اجتماعی بهره‌مند شوند.

خسروی‌زادنبه تصریح کرد: براساس اطلاعات ثبت‌شده در سامانه، سازمان دانشجویان با افراد واجد شرایط ارتباط برقرار می‌کند تا زمینه همکاری‌های علمی، فرهنگی و اجتماعی فراهم شود. تاکنون ثبت‌نام در دانشگاه‌های مختلف از جمله دانشگاه بیرجند، دانشگاه صنعتی بیرجند و دانشگاه علوم پزشکی بیرجند انجام شده و فرآیند ارتباط‌گیری با دانشجویان آغاز شده است.

مدیر سازمان دانشجویان جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی همچنین از آغاز تبلیغات چهاردهمین دوره مناظره‌های دانشجویی خبر داد و گفت: مرحله استانی این مسابقات از ۱۱ آذرماه سال جاری آغاز و مراسم اختتامیه در روز ۱۶ آذرماه، همزمان با روز دانشجو برگزار خواهد شد.

وی با اشاره به بهره‌گیری از ایده‌ها و تجربیات ارزشمند اعضای شورای توسعه فعالیت‌های فرهنگی برای تقویت برنامه‌های جهاددانشگاهی، به‌ویژه در حوزه‌ آسیب‌های اجتماعی و تاب‌آوری دانشجویان افزود: هدف ما این است که دانشجویان ضمن رشد علمی، از مهارت‌های لازم برای مقابله با چالش‌های شغلی و اجتماعی پس از فارغ‌التحصیلی برخوردار شوند.

خسروی‌زادنبه که مدیریت مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در استان را نیز بر عهده دارد، تأکید کرد: ریشه بسیاری از آسیب‌های اجتماعی در دوران دانشجویی و در کمبود آموزش‌های مهارتی نهفته است. بر همین اساس، برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا فعالیت‌های سازمان دانشجویان در راستای افزایش تاب‌آوری، مهارت‌افزایی و توانمندسازی نسل جوان دانشگاهی هدایت شود.

تأکید بر استفاده از ظرفیت دانشجویان در فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای

نرگس معصومی‌مفرد، مدیر دفتر جهاددانشگاهی دانشگاه بیرجند حضور فعال دانشجویان در عرصه‌های فرهنگی و رسانه‌ای را ضرورتی برای پویایی و رشد دانشگاه دانست و اظهار کرد: یکی از بخش‌های مهم فعالیت‌های جهاددانشگاهی، خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) است و همان‌طور که پیش‌تر نیز مورد تأکید قرار گرفته، بهره‌گیری از توان و ظرفیت دانشجویان در این حوزه در دستور کار قرار دارد.

مدیر سازمان انتشارات جهاددانشگاهی خراسان‌جنوبی افزود: در زمان ثبت‌نام دانشجویان جدید در دانشگاه‌های بزرگ استان از جمله دانشگاه بیرجند، حضور فعال داشتیم و ضمن استقبال از دانشجویان، تعدادی از آنان را در سامانه «شهر دانشجو» ثبت‌نام کردیم. هدف از این اقدام، شناسایی و جذب دانشجویان مستعد برای همکاری در زمینه‌های فرهنگی، رسانه‌ای و علمی است تا بتوان از ظرفیت آنان در پیشبرد برنامه‌های جهاددانشگاهی بهره‌برداری شود.

معصومی‌مفرد ادامه داد: فعالیت در خبرگزاری ایسنا یکی از محورهای اصلی این همکاری است، اما در کنار آن، حوزه‌هایی مانند برگزاری مناظره‌های دانشجویی، برنامه‌های فرهنگی، کارگاه‌های مهارتی و دوره‌های آموزشی نیز مدنظر قرار دارد تا مجموعه‌ای متنوع از خدمات فرهنگی و آموزشی به جامعه دانشجویی ارائه شود.

وی با اشاره به برنامه‌های سازمان انتشارات جهاددانشگاهی برای اعضای هیئت علمی دانشگاه‌ها گفت: در بخش سازمان ترویج مطالعه و نشر نیز برنامه‌هایی در دست اجراست تا زمینه ارتقای فرهنگ مطالعه و انتشار آثار علمی اساتید دانشگاه فراهم شود.

مدیر دفتر جهاددانشگاهی دانشگاه بیرجند در ادامه اظهار کرد: پیشنهادات ارزشمندی در خصوص جذب و فعالیت دانشجویان علاقه‌مند به حوزه خبر ارائه شده که امیدواریم در جلسات آتی مشترک با دانشگاه مورد بررسی و تصویب قرار گیرد.

معصومی‌مفرد در پایان تأکید کرد: سیاست جهاددانشگاهی بر پایه حضور مؤثر و هدفمند دانشجویان در عرصه‌های فرهنگی، علمی و رسانه‌ای است. تلاش می‌کنیم با همکاری مسئولان دانشگاه، ارتباطی منسجم‌تر و فعال‌تر برقرار کنیم تا بتوانیم گام‌های مؤثری در راستای ارتقای سطح فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای دانشگاه برداریم.

تأکید بر بهره‌گیری از ظرفیت دانشجویان بین‌الملل

سپیده قلندری‌اسفدن، سردبیر خبرگزاری‌های ایسنا و ایکنا در خراسان‌جنوبی نیز در این جلسه با تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت دانشجویان بین‌الملل در فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای گفت: این ظرفیت ارزشمند با استقرار دفاتر فرهنگی جهاددانشگاهی در دانشگاه‌ها به‌صورت هدفمند به‌کار گرفته خواهد شد.

وی افزود: در حوزه آموزشی نیز برنامه‌ریزی‌های متعددی انجام شده است. یکی از این برنامه‌ها، طراحی و اجرای دوره تخصصی آموزش هوش مصنوعی در عرصه خبر است که می‌تواند مورد توجه دانشگاه‌ها و به‌ویژه دانشجویان علاقه‌مند به حوزه رسانه قرار گیرد. همچنین، برگزاری نشست‌ها و میزگردهای تخصصی از دیگر برنامه‌هایی است که بخشی از آن در خبرگزاری‌ها انجام می‌شود و قابلیت انتقال و برگزاری در محیط دانشگاه را نیز دارد.

قلندری‌اسفدن با بیان اینکه بخش مهمی از فعالیت‌های خبرگزاری ایسنا علاوه بر بازتاب مطالبات و نیازهای جامعه دانشگاهی، در حوزه آموزش‌های تخصصی برای دانشجویان متمرکز است، تصریح کرد: در ادامه مسیر همکاری با دانشگاه‌ها، از دیدگاه‌ها و نظرات ارزشمند اساتید و مسئولان دانشگاه نیز برای بهبود و گسترش فعالیت‌های رسانه‌ای بهره‌مند خواهیم شد.

ضرورت تقویت پیوست فرهنگی و رسانه‌ای رویدادها

مسعودی، رئیس گروه نوآوری، فناوری، کارآفرینی و ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه بیرجند با اشاره به جایگاه فرهنگی خراسان‌جنوبی گفت: این استان در رتبه زیر پنج توسعه فرهنگی کشور قرار دارد و لازم است با استفاده از ظرفیت‌های جهاددانشگاهی، پیوست فرهنگی و رسانه‌ای رویدادها تقویت شود.

وی افزود: پلتفرم‌های آنلاین می‌توانند نقش مهمی در معرفی هویت فرهنگی بیرجند و گسترش ارتباطات فرهنگی استان ایفا کنند.

مسعودی با اشاره به پیشنهاد برگزاری نشست‌های ماهانه هم‌اندیشی فرهنگی با محوریت استانداری خراسان‌جنوبی گفت: ایجاد منظومه‌ای یکپارچه از پژوهش، فرهنگ و رسانه می‌تواند مسیر توسعه فرهنگی استان را هموارتر کند. بهره‌گیری از ظرفیت حضور دانشجویان، اساتید، تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی و شبکه دانشجویان از جمله عواملی است که می‌تواند جایگاه جهاددانشگاهی را در عرصه فرهنگی استان ارتقا دهد.

رئیس گروه نوآوری، فناوری، کارآفرینی و ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه بیرجند با بیان اینکه اقدامات جهاددانشگاهی باید بر پایه دو رویکرد اساسی استوار باشد، اظهار کرد: نخست، ارائه ایده‌ها و پیشنهادهای نو و دوم، ارزیابی و پالایش برنامه‌های پیشنهادی برای حفظ و ارتقای اعتبار جهاد و در مجموع اعتبار فرهنگی استان است.

وی با اشاره به تفاوت ساختاری جهاددانشگاهی و دانشگاه‌ها گفت: جهاددانشگاهی به دلیل چابکی در تصمیم‌گیری و اجرا از فرصت‌های خوبی برای ایفای نقش مؤثر در حوزه فرهنگ برخوردار است، هرچند این تفاوت می‌تواند در برخی موارد چالش‌هایی نیز ایجاد کند.

رئیس گروه ارتباط با جامعه و صنعت دانشگاه بیرجند افزود: نسل امروز نسبت به مفاهیم سنتی فرهنگ علاقه‌مندی کمتری دارد، بنابراین لازم است فعالیت‌های فرهنگی با رویکرد عملی و کاربردی طراحی شود. توسعه برنامه‌های فرهنگی باید براساس مدل‌های عملیاتی و قابل اجرا صورت گیرد و از ورود به حوزه‌هایی خارج از رسالت جهاددانشگاهی، مانند فعالیت‌های مدارس، پرهیز شود.

وی تأکید کرد: ظرفیت‌های فرهنگی استان، از جمله رتبه بالای خراسان‌جنوبی در شاخص توسعه فرهنگی، فرصتی ارزشمند برای جهاددانشگاهی است تا الگوهای موفق خود را در سطح ملی معرفی کند. همچنین بزرگداشت شخصیت‌های فرهنگی و علمی باید به‌صورت مدون و مستمر انجام شود تا تجربه‌ها و دانش آنان به نسل‌های بعدی منتقل شود و از غفلت در این حوزه جلوگیری شود.

مسعودی با اشاره به چالش تأمین مالی برنامه‌های فرهنگی تصریح کرد: همکاری با بخش خصوصی و صنایع بزرگ استان می‌تواند نقش مهمی در پشتیبانی مالی فعالیت‌های فرهنگی جهاددانشگاهی ایفا کند.

وی یادآور شد: خبرگزاری ایسنا و سایر رسانه‌ها ابزار ارزشمندی برای اطلاع‌رسانی، برندینگ و تقویت جایگاه جهاددانشگاهی هستند. تولید محتوا، گفت‌وگوهای تخصصی و هم‌اندیشی‌های فرهنگی در دانشگاه‌ها می‌تواند به افزایش مشارکت دانشجویان و اثرگذاری برنامه‌ها کمک کند. هدف ما این است که با تکیه بر برند فرهنگی جهاددانشگاهی، فعالیت‌های اثرگذار و پایدار فرهنگی را توسعه دهیم و از تمام ظرفیت‌ها برای ارتقای نقش جهاد در استان و کشور بهره ببریم.