100 سال شور و شعور عاشورایی در حسینیه کبابی بیرجند

به گزارش ایکنا از خراسان‌جنوبی، در دل کویر پهناور خراسان‌جنوبی، حسینیه کبابی بیرجند ایستاده است؛ بنایی که بیش از یک قرن میزبان عاشقان امام حسین(ع) و آیین‌های محرم بوده است.

این حسینیه نه تنها یادگاری از وقف نیک‌اندیشانه کربلایی غلامرضا کبابی است، بلکه خانه‌ای است که سنت‌های عزاداری به همان سبک اصیل و قدیمی همچنان در آن جاری است و هر سال با شور و حرارت برگزار می‌شود.

از روزهای آغازین محرم، فضای حسینیه با نوای سینه‌زنی و چاووشی زنده می‌شود. چادری بزرگ از جنس کنف که واقف تهیه کرده است، بر فراز حیاط پهن می‌شود تا سایه‌بان عزاداران باشد. این چادر نمادی از نیت خیر واقف است که باور دارند سایه‌اش تا جهان آخرت امتداد می‌یابد.

کنار حیاط، دیوارها در دومین روز محرم با پارچه‌های سیاه مزین به نام ائمه و پرده قلمکار عاشورا پوشیده می‌شود که جلوه‌ای خاص و معنوی به مراسم می‌بخشد. یکی از آیین‌های ویژه این حسینیه، مراسم «حسن حسین» است؛ جشنی که مردان در آن کمر یکدیگر را گرفته و دایره‌ای متحد می‌سازند و شخصی با علم در مرکز این دایره می‌چرخد. این حرکت نمادی از اتحاد، همبستگی و عزاداری در سوگ امام حسین(ع) است و فلسفه‌های عمیقی در پس خود دارد که سال‌ها در دل مردم این دیار حفظ شده است.

پرده تعزیه عاشورای این حسینیه که در هفت تابلو نقاشی شده، روایتگر صحنه‌های مختلف روز عاشوراست. این اثر هنری بی‌نظیر توسط استاد محمدحسین در سال ۱۳۳۸ هجری قمری به رنگ‌های گیاهی بر روی پارچه کرباس خلق شده و به ثبت ملی رسیده است.

ترکیب نقوش انسانی، حیوانی، گیاهی و خوشنویسی به سبک قهوه‌خانه‌ای، جلوه‌ای زنده و تاریخی به این پرده بخشیده که هر بیننده‌ای را در عمق واقعه عاشورا غرق می‌کند. در کنار این جلوه‌های معنوی، خاطرات مردم بیرجند نیز از حسینیه کبابی گویای عمق این پیوند است؛ از کودکان پشت دیوار حسینیه که غذاهای نذری را از بالا دریافت می‌کردند و طعم آن را با همه وجود حس می‌کردند، تا اعتقاد به سنگ مزار کوچکی که کنار خانه قرار دارد و حاجت‌رسان نامیده می‌شود. این‌ها همه بخشی از میراث زنده‌ای است که بیش از یک قرن است، نسل به نسل منتقل می‌شود و هنوز هم با همان شور و اصالت به جای خود پابرجاست.

وقف کربلایی غلامرضا کبابی تنها وقف یک مکان نبود، بلکه وقف احیای یک سنت دیرپا بود؛ سنتی که در گذر زمان دچار تحولات نشده و همچنان به همان شکل ناب و ساده برگزار می‌شود. این وقف، انگیزه‌ای است تا هر ساله عاشقان اباعبدالله با گردهم آمدن در این حسینیه، نه فقط عزاداری کنند بلکه به ریشه‌های فرهنگی و معنوی خود پیوند بخورند.

مراسم «حسن حسین» هر ساله در این حسینیه برگزارمی‌شود، این آیین یکی از مراسم‌ خاص و پرمعناست که به شکل دایره‌وار و با همدلی ویژه برگزار می‌شود. مردان دست به دست هم داده و علم را در میان دایره می‌چرخانند، نمادی که پیوند اجتماعی و دینی را به تصویر می‌کشد.

ثبت رسمی مراسم عزاداری حسینیه کبابی در فهرست آثار ناملموس کشور، پاسخی به ارزش فرهنگی و معنوی این آیین است.

قدمت بیش از یکصد ساله مراسم، مستنداتی شفاهی و تاریخی دارد که بر استمرار و اصالت این عزاداری تأکید دارد و حفظ آن را به‌عنوان میراثی ملی تضمین می‌کند. مراسم روضه‌خوانی و عزاداری در این حسینیه هر روز از بعدازظهر شروع و تا غروب آفتاب ادامه دارد، زمانی که اذان مغرب طنین‌انداز می‌شود و حال و هوای محرم در این مکان تاریخی، همچنان زنده و جاری است.

این استمرار در برگزاری آیین، نمادی از پایبندی مردم بیرجند به فرهنگ عاشوراست که بیش از یک قرن جان گرفته و هنوز شعله‌ور است.

سپیده قلندری