حسینیه‌ای با قدمت 4 قرن در بیرجند

در بافت قدیمی شهر بیرجند در مرکز خراسان‌ جنوبی که قدم می‌زنی ساختمان‌های تاریخی با قدمت بیشتر از ۱۰۰ سال را می‌بینی که هریک داستان خاصی دارد، اما وجه اشتراک تمام این بناها از خانه‌‌ها گرفته و حسینیه‌ها یک امر است و آن توجه مردم به برگزاری مراسمات جمعی مذهبی است.

حسینیه نواب شهر بیرجند یکی از این بناهاست که در بافت قدیم شهر در محله‌ای به نام چهاردرخت قرار گرفته و مربوط به دوران قاجار است. این حسینیه به دستور یک بانو از بزرگان آن دوره ساخته شده است.

الگوی معماری بنا براساس شاخصه‌های معماری گرم و خشک بوده و دارای حیاط مرکزی و حوض است که تعدادی حجره و ایوان گرد آن ساخته شده‌اند. از قسمت‌های خاص بنا گنبدخانه زیبا با تزیینات گچبری و مقرنس‌هایی است که چشم‌ها را خیره می‌کند.

فرم خارجی گنبد به صورت کلاه فرنگی است. ایوان‌های دور حیاط در دوطبقه و با تزیینات گچی پوشانده شده‌اند. در قسمتی از بنا گچ بری از شعرهای محتشم کاشانی انجام شده است. در مجموع نمای بنا رنگ روشن دارد.

حیاط این بنا تقریبا بزرگ‌ بوده و یک حوض وسط حیاط قرار دارد و فضای سبز خاصی مشاهده نمی‌شود. در گذشته این حسینیه پذیرای طبقات مختلف جامعه در مراسمات مختلف بوده است.

تاریخ ۱۰۰۱ ه‍.ق موجود در کتیبه سردر ورودی، سال ساخت آن را نشان می‌دهد و در طول تاریخ پذیرای طبقات گوناگون مردم اعم از رجال سیاسی، نظامی و کسبه بوده‌ است. این اثر در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۷۶ با شمارهٔ ثبت ۱۸۸۴ به‌ عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌ و اکنون میزبان گردشگران بسیاری است.