معرفی آرامگاه شخصیت‌های اثرگذار تاریخ در خراسان‌جنوبی

به گزارش ایکنا از خراسان‌جنوبی، جنوبی‌ترین نقطه خراسان مهد شخصیت‌های بزرگی است که همواره نام این سرزمین را با فرهنگ اصیلش در کشور و جهان زنده نگه داشته‌اند. آرامگاه‌های ابن حسام خوسفی، آرامگاه بوذرجمهر قاینی و آرامگاه حکیم نزاری و مدفن پروفسور گنجی مکان‌های مقدسی است که مدفن بزرگان این دیار است. در ادامه به معرفی این آرامگاه‌ها که هرساله مقصد گردشگران بسیاری است، می‌پردازیم که از نگاه مخاطبان ایکنا می‌گذرد.

آرامگاه بوذرجمهر قائنی

آرامگاه بوذرجمهر قائنی در فاصله چهار کیلومتری جنوب غربی شهر قائن و در دامنه کوهی موسوم به کوه ابوذر قرار دارد. بنای مقبره از بناهای قرن ششم و هفتم هجری است به فرم چلیپایی و با معماری بسیار زیبا ساخته شده‌ است. مصالح اصلی در ساخت بنا سنگ گچ و آجر است. درخت بنه ۷۰۰ ساله‌ای نیز در کنار این مقبره وجود دارد که به زیبایی اثر افزوده است.

بقعه آن چهار ایوانی است که گنبدی برفراز ایوان‌ها استوار است طاق ایوان‌ها به‌صورت کلیل اجرا شده است، اما جرز اصلی طاق‌ها به‌صورت نیمه بیضی باز کار شده آن‌گاه با استفاده از پوشش کاذب به شکل کلیل درآمده است. برای تزئین داخلی بنا از گچ استفاده‌ شده و نوع کاربندی پیشانی ایوان‌ها به شکل طاق‌نماهای جناقی است. تزئینات گچ‌کاری زیر گنبد نیز یکی از زیباترین بخش‌های این بنا محسوب می‌شود که لچکی‌های چهار به هشت آن مقرنس‌ها و گچ‌بری‌های خفیف و هنرمندانه‌ای دارد.  

مصالح اصلی به‌کار گرفته در ساخت این مقبره سنگ، گچ و آجر است. بنای مقبره بوذرجمهر قائنی با شماره ۲۷۵۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

آرامگاه حکیم نزاری

مقبره شاعر بزرگ سعدالدین نزاری مشهور به حکیم نزاری در شهر بیرجند واقع شده است. این شاعر بزرگ که از طرفداران فرقه اسماعیلیه بود، در دهه هفتم هجری می‌زیست. سعدالدین نزاری متولد روستای فوداج از توابع شهرستان بیرجند است.

جامی که خود از شاعران معروف است بر این باور بود که برخی از اشعار حافظ متأثر از اشعار حکیم نزاری سروده شده است و در حقیقت باور جامی بر این است که حافظ شیرازی پیرو سعدالدین نزاری بوده است. در اشعار نزاری مفاهیم فلسفی، علمی، دینی و صوفی قابل رؤیت است.

سعدالدین نزاری تحصیلاتش را در قائن و بیرجند گذراند و سپس به منظور مطالعه ادبیات و فلسفه عازم قهستان شد. وی در همان دوران جوانی مشغول به کار و کسب تجربه بود. نزاری در سال 678 هجری قمری حاصل تجارب خود را در کتابی به نام سفرنامه به نمایش گذاشت. حکیم نزاری در اواخر عمرش از اجتماع فاصله گرد و در تنهایی خودش به کار کشاورزی مشغول شد. مقبره حکیم نزاری در بافت قدیمی شهر بیرجند و به دلیل شهرتی که داشت در خیابانی به نام خودش یعنی خیابان حکیم نزاری واقع شده است. مقبره حکیم سعدالدین نزاری در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

آرامگاه ابن حسام خوسفی

آرامگاه ابن حسام خوسفی، محل دفن ابن حسام خوسفی، شاعر سده نهم هجری در خوسف استان خراسان جنوبی است. این بنا بر روی تپه‌ای سنگی قرار دارد که اطراف آن را مراتع و مزارع سرسبز می‌پوشاند. این آرامگاه برای اولین بار در سال ۹۲۰ قمری ساخته شده و آخرین مرمت آن طبق محتوای اشعار سروده شده سردر ورودی آرامگاه، با احتساب حروف ابجد سال ۱۲۹۲ هجری قمری بوده‌است.بنا دارای نقشه چلیپایی شکل و پوشش گنبدی است و در سه جهت، سه طاق نما با قوس جناقی دارد. با اینکه این بنا در اواخر دوره صفویه ساخته شده، اما به خاطر تغییراتی که در دوره قاجار در آن به‌وجود آمده، قدمت آن را قاجار حساب می‌کنند.

یادگاری از پدر علم جغرافیای ایران در بیرجند 

پروفسور گنجی، پدر علم جغرافیای ایران، علاوه بر کسب مراتب مختلف علمی؛ از علم همراه بااخلاق سرشار بود و همین امر او را در زمره دانشمندان اخلاق‌مدار قرار داد. وی در سال ۱۲۹۱ خورشیدی در بیرجند به دنیا آمد. پس از پایان ‎تحصیلات مقدماتی در ‏مدرسه شوکتیه بیرجند، وارد دارالمعلمین عالی تهران شد و در‎ ‎رشته تاریخ و جغرافیا به دریافت درجه کارشناسی ‏نائل شد. وی، سپس به‌ ‎عنوان دانشجوی برگزیده به اروپا اعزام شد و در دانشگاه ویکتوریا منچستر انگلستان به تحصیل ادامه داد و در سال ۱۳۱۷ لیسانس تخصصی خود را در جغرافیا اخذ کرد.

گنجی از سال ۱۳۱۷ تا ۱۳۵۴ در خدمت دانشگاه تهران به تدریس اشتغال داشت و نخستین کسی بود که جغرافیای نوین را وارد برنامه‌های دانشگاهی کرد. وی مراحل دانشگاهی را از دبیری تا معاونت دانشگاه طی کرد و در سال ۱۳۵۴ با اخذ درجه استادی ممتاز بازنشسته شد.

پروفسور گنجی همچنین از سال ۱۳۳۵ تا ۱۳۴۷ مدیریت اداره‌کل هواشناسی را عهده‌دار بود و در واقع بنیان‌گذار سازمان هواشناسی ایران بود. در همین سال‌ها برای مدت چهار سال ریاست منطقه آسیا را در سازمان هواشناسی عهده‌دار بود.

پروفسور محمدحسن گنجی، ۲۸ تیرماه ۱۳۹۱ بر اثر زمین خوردن در منزل شخصی خود دچار خونریزی مغزی شد. پس از آن به بیمارستان پیامبران منتقل و تحت عمل جراحی قرار گرفت که در نهایت درگذشت. پیکر ایشان پس از تشییع از مقابل دانشگاه تهران جهت خاکسپاری به زادگاهش شهر بیرجند منتقل و در دوم مردادماه ۹۱ در محل بوستان دکتر محمدحسن گنجی در خیابان توحید بیرجند، به خاک سپرده شد.