قرآن را متناسب با نیاز مخاطب بیان نکرده‌ایم

به گزارش ایکنا از اصفهان، حجت‌الاسلام محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز کشور در نشست دانش‌افزایی مدیران و مربیان دارالقرآن الکریم اصفهان که امروز، سوم آبان‌ماه در ساختمان غدیریه برگزار شد، با اشاره به لزوم توجه به قرآن فارغ از مدرک و نمره، اظهار کرد: قرآن را نباید به نیت مدرک آموزش دید. خواندن قرآن برای نمره و مدرک، نگاه فرد را کوتاه و حاصل او را اندک می‌کند. بنابراین، اگر هدف و نیت خود را بالاتر از این موضوعات قرار دهیم، کار ما حاصل بیشتر و بهتری خواهد داشت و در عین‌ حال، به نمره و مدرک هم دست پیدا خواهیم کرد.

وی افزود: ارتباط با بزرگان و علما از ملزومات فعالیت در زمینه قرآن است، حتی با شهدا و علمایی که در قید حیات نیستند، باید ارتباط معنوی داشته باشیم، چراکه این رابطه معنوی برکت و اثرگذاری ما را افزایش می‌دهد.

رئیس ستاد اقامه نماز کشور با اشاره به لزوم گذر از پوسته قرآن برای رسیدن به مغز و محتوای کلام، تصریح کرد: بعضی از آیات با نگاه ظاهری و بی‌توجه به معنا، بی‌خاصیت می‌شوند. برای مثال، آیه چهارم سوره مدثر که می‌فرماید: «وَثِيَابَكَ فَطَهِّرْ؛ و لباس خويشتن را پاک كن» با نگاه ظاهری امروز، بی‌معنا و بی‌خاصیت است، چراکه پیامبر(ص) حضور ندارد تا لباسی را تطهیر کند، اما این آیه در واقع به این معناست که مربی قرآن باید خوش‌لباس باشد، یا لزومی ندارد که در جلسه بانوان، مربیان، محجبه و با چادر باشند. قرآن در عین توجه به حجاب و ارزش چادر، به پوشیدن رنگ‌های شاد سفارش کرده است.

وی به لزوم بیان شیرین آیات قرآن اشاره کرد و گفت: باید مصاديق روز قرآن برای مخاطب بیان شود. مخاطب قرآن همه افراد هستند و فرد باید در یک جلسه قرآنی این درک را پیدا کند که مخاطب قرآن است. برای مثال، عبارت «الطَّلَاقُ مَرَّتَانِ...؛ طلاق رجعى دو بار است» در آیه ۲۲۹ سوره بقره بیان شده، ممکن است کسی که ازدواج نکرده و طلاق نگرفته، احساس کند آیه‌ای درباره طلاق به او مربوط نیست و حرفی برای او ندارد، اما این عبارت فقط خاص موضوع طلاق نیست، بلکه به این معناست که در ارتباط با هر کس، یک‌مرتبه همه ارتباط را قطع و همه پل‌ها را خراب نکنید، بلکه مرحله به مرحله پیش بروید.

حجت‌الاسلام قرائتی افزود: ما از قرآن استفاده به‌روز نکرده‌ایم و بیش از پرداختن به اصل و محتوا، سرگرم اسامی و عنوان‌ها شده‌ايم. بعضی از علوم که امروز با عنوان علوم قرآن شناخته می‌شوند، فقط علم هستند، نه قرآن؛ یکی از دلایل اعتراضات این روزها این است که همواره تمرکز ما بر گروه خاصی بوده، حال آنکه باید به سراغ طیف خاکستری جامعه برویم، حرف آنها را بفهمیم و نیازشان را پاسخ دهیم.

وی با بیان اینکه باید از قرآن آیاتی را بگوییم که مخاطب احساس کند، قرآن با اوست و برای او پیام دارد، گفت: جلسات سخنرانی باید حتی‌الامکان کوتاه، مفید، به دور از تقلید بی‌جا و مطابق با نگاه و نیاز مخاطب باشد، باید از سخنرانی بدون مطالعه سخت پرهیز کرده و بر آیه‌هایی که مورد نیاز مخاطب است، توقف کنیم، نه موضوعاتی که اساسا ارتباطی با جامعه هدف ما ندارد. استخراج اصول از آیات قرآن، مطالعه و فهم آن را شیرین و دلپذیر می‌کند. برای مثال، از آیات مربوط به حضرت ابراهیم(ع) و گفت‌وگوی ایشان با آزر و جمع بت‌پرستان، چند اصل دریافت می‌شود؛ اینکه در اصلاح و ارشاد و امر به معروف، سن شرط نیست، چه بسا کوچکتر توان ارشاد بزرگتر را داشته باشد. همچنین آمار و تعداد هم در ارشاد افراد شرط نیست.

این استاد و مفسر قرآن ادامه داد: در کلاس قرآن باید فضای خنده و شوخی در جریان باشد، آن هم خنده حکیمانه، نه خنده از سر توهین، تمسخر و تحقیر‌ و این یکی از مهارت‌هایی است که باید در حوزه تدریس شود. در ادعیه آمده که خداوند می‌خنداند و می‌گریاند، ما فقط بر گریاندن تمرکز کرده‌ایم، درحالی که با یک کلاس شاد و شوخی بجا، چند نفر جذب قرآن می‌شوند و مشکل ما این است که با این فضای شاد و شوخ بیگانه هستیم‌.

وی با اشاره به وجود ۳۵۰ واژه «اعوذ» در قرآن و ادعیه، تصریح کرد: یکی از آنها، «اَللّهُمَّ إنّي أعوذُ بِكَ مِن عِلمٍ لا يَنفَعُ؛ بار خدايا، به تو پناه مى‌برم از دانشى كه سود نمى‌دهد» است که بر اساس روایات، پیامبر(ص) هر روز آن را تکرار می‌کرد، در حالی که مشکل جامعه ما مبتلا بودن به علم لاینفع و بی‌حاصل در حوزه و دانشگاه است. قرآن باید به نوعی بیان شود که عوام بفهمند و خواص بپسندند، اما امروز تفاسیر ما ویژه خواص است، قرآن خود را «بَيَانٌ لِلنَّاسِ» معرفی کرده، در حالی که تفسیرهای قرآن ما «بیانُ للخواص» هستند.

حجت‌الاسلام قرائتی افزود: باید توجه داشت که عمر را چگونه و در چه مسیری هزینه می‌کنیم، بدون توجه به حرف دیگران باید ببینیم که به درد چه کار و فعالیتی می‌خوریم و در همان مسیر حرکت کنیم. در غیر این صورت، جز اتلاف عمر نتیجه‌ای به‌دست نمی‌آوریم. داروین که صاحب نظریه و مکتب در علوم طبیعی است، در دو رشته شکست خورد.

وی با بیان اینکه باید پاسخ سؤالات جوان‌ها داده شود، تأکید کرد: تا زمانی که پاسخ درست به سؤالات نسل جدید ندهیم، مدام اشکال وارد خواهند کرد و حرف ما را نمی‌شنوند، امروز در زمان کوتاه و با طرح یک شبهه می‌توان جوان را در دین سست و دین را خشن و غیرانسانی معرفی کرد. بنابراین، باید هر چه بیشتر به سمت بازنگری در قرآن، پاسخ به شبهات و توجه به موضوعات جدید و به‌روز جامعه حرکت کنیم.

گزارش پریسا عابدی