امام حسین(ع) چراغ هدایت برای همه ملت‌ها در همه اعصار است
زینب ارکوت، محقق و پژوهشگر علوم دینی اهل ترکیه گفت: امام حسین(ع) از ازل همان چراغی است که مسیر هدایت به صراط مستقیم را روشن کردند و هر کس در هر زمان و مکان که توفیق هدایت به سوی صراط مستقیم را یافت، مدیون امام حسین(ع) و وجه مصباح هدایتی حضرت است.
حادثه عاشورا یکی از مهمترین تحولات سیاسی اجتماعی تاریخ اسلام و یکی از رویداد‌های بی‌نظیر در تداوم خط رسالت پیامبران الهی است که باید به درستی تجزیه و تحلیل شود و تاکنون تحلیل‌ها و تفاسیر مختلفی درباره این واقعه ارائه شده است که برخی همچنان معتبر هستند.
در این‌باره با زینب ارکوت، مدرس، مبلغ و پژوهشگر علوم دینی در ترکیه، به گفت‌وگو نشستیم که مشروح آن را می‌خوانید.
ایکنا ـ مردم ترکیه بویژه اهل سنت چه نگاهی به عاشورا و امام حسین(ع) دارند و در ایام محرم چه می‌کنند؟
اهل سنت اکثریت جمعیت مسلمان ترکیه را تشکیل می‌دهند. در گذشته، پیش از روز عاشورا را یک روز از اعیاد محسوب می‌کردند، اما طی سال‌های اخیر با روشنگری، فعالیت‌های ارزشمند رسانه‌ها و تبلیغاتی که در فضای مجازی و در میادین شهرها صورت پذیرفت، جامعه اهل‌سنت نیز در ترکیه روز عاشورا را به عنوان روز شهادت فرزند رسول‌الله(ص) گرامی می‌دارند و به جای تبریک به یکدیگر تسلیت می‌گویند.
ایکنا ـ فکر می‌کنید بعد از قرن‌ها که از عاشورا گذشته است، بررسی نهضت حسینی چه فایده‌ای دارد؟
بررسی هرچه بهتر نهضت عاشورا بدان‌گونه که چهره واقعی آن قیام ترسیم گردد، یادآوری تحوّلات سیاسی و اجتماعی دوران پس از پیامبر(ص) خواهد بود و همواره درس‌آموز و عبرت‌انگیز است و برای جامعه امروز بیش از گذشته مورد نیاز است؛ چرا که حوادث روزبه‌روز شکل پیچیده‌تری به خود می‌گیرند و گاه کسانی ساختار عوامل پیدایش را بر هم می‌زنند و حتی سعی بر فراموشی آن دارند.
گاهی حادثه‌ها لحظه‌ای اتفاق می‌افتد و در زمان بسیار کوتاهی اثرات خود را در ابعاد وسیعی منتشر می‌سازد، امّا برخی پدیده‌های مهم به گونه‌ای واقع می‌گردند که باید ریشه‌ها و علل آن‌ها را در ده‌ها سال قبل جست‌وجو کرد. نهضت عاشورا از کامل‌ترین نمونه‌های این‌گونه حوادث است؛ چراکه حکیمانه نیست که کسی تصور کند بذر اصلی این حادثه عظیم در مدت چند روز یا چند ماه از ابتدای زمامداری یزید پاشیده شد، بلکه باید برای جست‌و‌جوی سبب‌های اصلی آن و به دست آوردن هدف‌های عالی و مقدس امام حسین بن علی(ع) و اطلاع یافتن از شرایط خاص اجتماع آن دوره اسلامی، سال‌ها به عقب بازگشت و حوادث اجتماعی آن سال‌ها را با صبر و حوصله مطالعه کرد.
ایکنا ـ به نظر شما چه دلایلی موجب جنگ و شهادت امام حسین(ع) شد؟
مهمترین دلایل جنگ و شهادت امام حسین(ع)، تبعیت از هوا و هوس در مقابل تبعیت از ولیّ خدا بود. خداوند برای انسان‌ها رهبران هدایت قرار داده و به مردم هم دستور داده است که مطیع رهبران الهی باشند، اما امت مقام رهبران الهی را پایین آوردند، همانند انسان‌های معمولی نگاهشان کردند و در مقابل امر و فرمان ایشان نظر خود و دیگران را مطرح کردند. اگر جامعه اطاعت از ولیّ‌خدا را ترک کند، کار قتل اولیای الهی خیلی آسان می‌شود، چون کسانی که خارج از ولایت الهی باشند زیر پرچم ولایت شیطان می‌روند.
بی‌بصیرتی امت یکی از دلایل قتل امام حسین(ع) بود. روز عرفه که حضرت(ع) مکه را ترک کردند، بسیاری گفتند این کار را انجام ندهید، زیرا خطر مرگ به همراه دارد.
در واقع اطاعت بی‌چون و چرا از ولیّ خدا از اصول دین است. متاسفانه وقتی افراد بسیاری دیدند که اصل و ستون دین خدا در حال مبارزه با ظلم و ستم است، بی‌اعتنایی کردند و اصل دین را کنار گذاشتند و به فروع چسبیدند.
ایکنا ـ می‌گویند امام حسین(ع) مصباح الهدی است، اما فکر می‌کنید چرا عده‌ای این چراغ هدایت را ندیدند و با او به جنگ برخاستند؟
اینکه امام‌حسین(ع) از جنگ پرهیز کردند و پیشنهاد دادند به سمت دیگری بروند درست است. علت این پیشنهاد امام حسین(ع) ترس و گریز از مرگ یا حفظ جان خودش و اهل‌بیت(ع) نبود، بلکه امام به منزله پدر امت است، حتی مهر و محبت امام بر امت، بیشتر از مهر و محبت پدر است. یکی از علل قیام امام حسین(ع) مبارزه با ستم و دفاع از مظلوم، بیداری و نجات مردم بود و امام حسین(ع) تا آخرین لحظه از عمر بابرکتشان حتی در قتلگاه به دنبال هدایت مردم و نیز دشمنان بودند. سخنرانی‌های حضرت در روز عاشورا و حتی روشنگری در این روز عظیم نشان‌دهنده زعامت و امامت امت اسلامی و هدایت آنان است که متاسفانه جاه‌طلبی و دنیاپرستی مانع از آن شد که مردم از سخاوتمندی حضرت سیدالشهدا(ع) غافل شوند.
در این بین اندک افرادی توانستند از وجه هدایتی امام حسین(ع) بهره ببرند که مصداقش یاران و اصحاب امام حسین(ع) بودند که توسط مربی الهی و امام عالم، طوری رشد داده شدند که به اعلی علیین رسیدند؛ بنابراین اینکه پیامبراکرم(ص) فرمودند؛ «اِنَّ الْحُسین مِصباحُ الْهُدی وَ سَفینَهُ الْنِّجاة» ناظر بر این موضوع است. امام حسین(ع) از ازل همان چراغ هدایتی است که مسیر هدایت به صراط مستقیم را روشن کردند و بر اساس این حدیث هر کس در هر زمان و مکان که توفیق هدایت به سوی صراط مستقیم را یافت، مدیون امام حسین(ع) و وجه مصباح هدایتی حضرت است. چقدر زیباست که از این وجه به آیه «إهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ» نگاه شود و شرط هدایت به سمت صراط مستقیم، بهره از وجه مصباح الهدایی امام حسین(ع) است.
ایکنا ـ در پاسخ قبلی گفتید که امام حسین(ع) برای همه زمان‌ها و همه مکان‌ها چراغ هدایت است. از نظر شما پیام اصلی حرکت اباعبدالله چیست؟
قیام عاشورا ابعاد اسلامی و انسانی دارد و همچون یک دانشگاه درس ایثار، مقاومت، آزادگی و دلدادگی دارد. برپا شدن عدالت در جامعه، زنده نگه داشتن امر به معروف و نهی ازمنکر، مسولیت بزرگان جامعه در برابر ظلم و استکبار ستیزی و دفاع از مظلوم، استقرار حکومت اسلامی و فراگیر، آزاد‌سازی بشر از هر گونه اسارت‌های ظاهری و دنیوی، خلاصی از برده شیطان بودن یعنی اطاعت و ترس از حاکمان جور و ستم، رهایی از اسارت‌های درونی مانند جهل و تعصب، بی‌اعتنایی به دستورات و آموزه‌های الهی و نیز عدم تبعیت از هوا و هوس نفسانی بخشی از درس‌های عاشورا و نهضت حسینی است؛ لذا عاشورا یک پیام ثابت همانند پیام انبیای الهی در طول تاریخ بشریت دارد و آن مبارزه با استکبار و دفاع از مظلوم است. قیام عاشورا محدود به یک زمان و مکان است اما پیام عاشورا از آغاز خلقت آدم ابوالبشر تا خاتم رسولان ادامه داشته و برای جامعه بشری امروز عبرت‌آموز و درس‌آموز است.
اصلی‌ترین پیام عاشورا مبارزه با ظلم وستم است و مختص به ظلم وستم ظاهری نیست. انسان باید با ظلم و ستم شیطان و نفس درون خود مبارزه کند. لذا درون هر انسان یک لشکر مانند لشکر یزید وجود دارد که باید با آن مبارزه کرد. اگر نگاهی به واقعه کربلا و شب و روز عاشورا داشته باشیم، خواهیم دید کسانی در صف یاران حضرت ماندگار شدند که ابتدا با نفس درون خود مبارزه کردند و آن را بر زمین زدند و به بالاترین درجات نزد خداوند متعال رسیدند. در مقابل لشکر عمرسعد و عبیدالله هستند که نفسشان آن‌ها را به زمین زد و به قعر دوزخ فرستاد.
ایکنا ـ عاشورا و محرم چگونه می‌تواند به اصلاح وضعیت دینی و اخلاقی جامعه کمک کند و در سال‌های اخیر چه تاثیری در جوامع اسلامی گذاشته است؟
در ایام عاشورا و محرم مردم با عشق و اشتیاق در مجالس عزای سیدالشهدا(ع) شرکت می‌کنند؛ لذا این مجالس فرصت مغتنمی برای رساندن پیام دین و اخلاق برای مردم است. اینجاست که خطبا و ذاکرین اهل‌بیت(ع) می‌توانند نقش هدایتگر و روشنگر جامعه اسلامی را به خوبی ایفا کنند، به طوری که اگر معارف عاشورا و نهضت حسینی با سند برای مردم بازگو شود، خلق و خوی علوی و فاطمی در جامعه بیش از پیش جاری و حدود الهی در میان امت اسلامی اجرا می‌گردد.
ایکنا ـ عموما درباره زندگی امام حسین(ع) کمتر سخن گفته می‌شود و بیشتر به 10 روز اول محرم پرداخته می‌شود. به نظر شما به عنوان یک مبلغ، چقدر لازم است به ۵۷ سال زندگی امام حسین(ع) توجه شود که ایشان قبل از عاشورا چه می‌کردند؟
شرط اول برای درک واقعه کربلا و حماسه حسینی و همچنین دریافت پیام عاشورا، شناخت امام حسین(ع) است. اگر زندگی امام‌حسین(ع) را منحصر به کربلا کنیم، امام(ع) را فقط یک مبارز عادی و انسان حق‌طلبی دیده‌ایم و مقام ولایی، عصمت و عظمت حضرت را خوب ندیده‌ایم. لذا شناخت و درک واقعی قیام امام حسین(ع)، حماسه و پیام عاشورا، مشروط به شناخت دوران امامت حضرت و جوانی ایشان است. وقتی قرار است کسی را الگو بدانیم، باید نسبت به تمام ابعاد زندگی و سیره علمی و علمی ایشان آگاهی داشته باشیم.
گفت‌وگو از اکبر پوست‌چیان
انتهای پیام
