بررسی نظریه‌ سلامت معنوی اسلامی

به گزارش خبرنگار ایکنا، کمیته دستگاهی شورای نظریه‌پردازی، نقد و مناظره علمی در دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) پیش اجلاسیه‌ نظریه‌ سلامت معنوی اسلامی یا مدل قلب سلیم را با هدف ارائه خدمات جامعه‌نگر که مبتنی بر باورها و اعتقادات دین اسلام باشد، برگزار کرد.

در این پیش اجلاسیه‌ که با حضور تعدادی از اعضای فرهنگستان علوم پزشکی و شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور، در دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) برگزار شد، مینو اسدزندی دبیر کمیته دستگاهی دانشگاه بقیه‌الله تهران، به تشریح نظریه قلب سلیم پرداخت و اظهار امیدواری کرد تلاش‌های دو دهه وی در تحقیقات متعدد علمی در حوزه شواهد دینی، بتواند راهکار برون رفت از مشکلات حوزه خدمات سلامت معنوی در کشور را فراهم کرده و با اقبال وزیر بهداشت و اعضای وزارتخانه بهداشت، زمینه اجرایی شدن فرمان مقام معظم رهبری در استفاده از ظرفیت‌های مراکز بهداشتی و درمانی کشور برای تعمیق معنویت و اخلاق فراهم شود.

وی ادامه داد: در طی 20 سال فعالیت علمی خود در حوزه سلامت معنوی، برای ارائه مدل قلب سلیم از پارادایم دین اسلام  از شواهد دینی (آیات موثق قرآن کریم و تفسیر المیزان علامه طباطبایی و کتب موثق روایی شیعه) استفاده کرده‌ و 80 مقاله معتبر، 27 طرح و پایان‌نامه تحقیقاتی و 24 کتاب مرتبط در این زمینه منتشر شده است. همچنین اثر بخشی مدل در مطالعات بالینی متعدد بررسی شده که بیانگر بنیه قوی این نظریه است.

صاحب نظریه قلب سلیم، با اشاره به مشکلات موجود در حوزه خدمات سلامت معنوی کشور، گفت: با وجود اینکه هم اکنون در ایران، به نحو شایسته‌ای در درمان بیماری‌های جسمی از آخرین دستاوردهای علمی روز دنیا استفاده می‌شود، اما سازمان بهداشت جهانی، نحوه ارائه خدمات سلامت معنوی را به جهت وابستگی آن به باورها و فرهنگ جوامع مختلف، به هر کشور واگذار کرده است تا این خدمات به شکل جامعه نگر (هماهنگ با باورها، فرهنگ و اعتقادات مردم هر کشور) ارائه شود. 

وی ادامه داد: این در حالی است که در ایران علیرغم اینکه اکثر مردم مسلمان هستند، عدم معرفی مدل قلب سلیم یا نظریه سلامت معنوی اسلامی، عدم وجود واحدهای درسی مرتبط با بُعد معنوی وجود انسان، نیازها و رنج‌های آن در دروس دانشجویان علوم پزشکی کل کشور، متاسفانه شاهدیم که در مراکز خدمات سلامت یا تیم درمانی این امر مهم را  به طور کامل به روحانیون واگذار کرده‌اند تا آنها بیماران را با احکام نماز و سایر عبادات آشنا کنند.

سنجش دینداری مسلمانان

اسدزندی اضافه کرد: همچنین برای تسکین آلام روحی بیماران و خانواده‌ها از لوگوتراپی ویکتور فرانکل روانپزشک یهودی یا دیدگاه معنویت درمانی یونگ مسیحی پروتستان استفاده می شود و مبتنی بر دیدگاه مسیحیت کاتولیک و مدل کلارک، اقدام به کاربرد ابزارهای سنجش دینداری مسلمانان می‌شود و بیماری را عذاب الهی و عقوبت گناهان مردم معرفی می‌کنند که تمام  این موارد با آموزه‌های اسلام عزیز (آیات و روایات اهل بیت علیهم السلام درباره نهی از تجسس و تفتیش عقاید، نهی از اعتراف به گناه و ...) منافات دارند.

وی در خصوص نتایج این عملکردها، گفت: همین اقدامات سبب بروز آسیب به دینداری آحاد جامعه خصوصا بیماران و خانواده‌های آنها شده و زمینه روی آوردن افراد به معنویت سکولار و یا معنویت فرادینی را فراهم کرده است.

اسدزندی ضمن تأکید بر ضرورت آموزش نظریه سلامت معنوی اسلامی در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور و ضرورت برخورداری مشاوران و مراقبان معنوی از شایستگی بالینی، بر لزوم سنجش شایستگی ارائه کنندگان خدمات سلامت معنوی و اعطای مجوز به آنها و ممانعت از ورود افراد فاقد صلاحیت به این حوزه مهم سلامت جامعه، تأکید کرد.  

در پایان این جلسه و براساس نظر داوران، مدل قلب سلیم به عنوان یک مدل اسلامی برگرفته از مذهب شیعه دارای استانداردهای علمی جهانی و واجد نوآوری شناخته و مقرر شد نظریه پرداز بعد از اعمال نظرات ناقدان، درباره نظریه خود مطالب تکمیلی را انجام و مجدداً بحث و تبادل نظر صورت گیرد.

عبدالحسین خسروپناه، دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی نقد و مناظره علمی شورای عالی انقلاب فرهنگی و معاون علوم انسانی و هنر دانشگاه آزاد اسلامی؛ غلامعلی افروز، استاد ممتاز دانشگاه تهران؛ مجید طرقی استاد حوزه و دانشگاه؛ ادیب‌زاده روانپزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه بقیه الله؛ احمدی استاد روانشناسی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) داوران این جلسه بودند.

همچنین علیرضا پیروزمند، عضو هیئت علمی و قائم مقام دفتر فرهنگستان علوم اسلامی؛ حجت‌الاسلام عباسعلی واشیان، استاد جامعه المصطفی؛ حجت‌الاسلام غلامرضا نورمحمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران؛ حجت‌الاسلام غلامی، رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم نیز به عنوان کمیته ناقدان این جلسه حضور داشتند.

این برنامه به ریاست ابوالقاسمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) در سالن اجتماعات امام رضا(ع) دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج) برگزار شد و علی مسگر، معاون حمایت و گفتمان سازی شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان ناظر در این جلسه حضور داشت.