عذرخواهی؛ یک اصل در اسلام و یک ضرورت مهم انسانی

حجت‌الاسلام علی طاهری، کارشناس فرهنگی و آموزشی ستاد اقامه نماز خراسان‌جنوبی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: دین اسلام، دین رحمانیت و مهربانی است، اما نباید به این دلیل از عذابی که خداوند برای زیر پا گذاشتن حق مردم در نظر گرفته، غافل شد.

وی افزود: همه ما بارها این مورد را شنیده‌ایم که خداوند از حق خود می‌گذرد، اما از حق‌الناس خیر؛ نباید از این مورد بدون توجه در زندگی خود گذشت؛ باید کمی فکر کرد که با اقدام ما دلی نشکند؛ سرنوشت فردی تغییر نکند و خانواده‌ای از هم نپاشد.

این کارشناس مذهبی با بیان اینکه امیرالمؤمنان(ع) از پیروانشان خواسته‌اند بسیار پوزش‌پذیر باشند، تصریح کرد: گاهی معذرت‌خواهی واقعا هنری است که هر کسی جرئت استفاده از آن را ندارد، اما چون به آثار گفتار و کردار خود فکر می‌کند پوزش می‌طلبد تا حقی بر گردنش نباشد.

وی بیان کرد: نباید گفت خوب انسان جایزالخطاست پس من نباید به خاطر اشتباه خود عذرخواهی کنم؛ بلکه باید دید با این اقدام چه تأثیری بر روی زندگی دیگران داشته‌ام؛ بنابراین اگر دیدیم نیاز به عذرخواهی است باید بدون تعویق این کار را انجام دهیم.

طاهری با بیان اینکه گاهی با تعویق انداخن عذرخواهی به سمت انجام ندادن آن حرکت می‌کنیم، افزود: امام سجاد(ع) فرمود از امام حسین(ع) شنیدم که می‌فرماید: اگر مردی در این گوشم(اشاره به گوش راست خود کرد) مرا دشنام دهد و در دیگری از من پوزش بخواهد، پوزش او را می‌پذیرم؛ چرا که امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) برایم نقل کرد که از جدّم رسول خدا(ص) شنید که می‌فرماید: بر حوض کوثر وارد نمی‌شود کسی که عذر را  موجه باشد یا غیر موجه نپذیرد.

وی بیان کرد: برخی نیز  عذرخواهی نمی‌کنند چراکه فکر می‌کنند کوچک و حقیر می‌شوند در حالی که عذرخواهی با نیت اینکه حقی بر گردن ما باقی نگذارد، اتفاقا ما را در مقابل آن فرد و همچنین خداوند بزرگ می‌کند؛ روح ما را تطهیر می‌کند و اجازه نمی‌دهد زین پس هر کاری را انجام دهیم.

این کارشناس مذهبی تصریح کرد: اگر عذرخواهی را به دلیل غفلت یا فراموشی یا عذر آوردن به تعویق اندازیم کمترین اثرش ایجاد ناراحتی و کینه بین افراد است که شاید تا مدت‌ها باقی بماند.

وی با بیام اینکه عذرخواهی باید با بیان پشیمانی، اقدام برای اصلاح و صبر در برابر فرد مقابل و به دور از غرور و عدم اجبار باشد تا اثر لازم و کافی را داشته باشد، تصریح کرد: از طرفی فرد مقابل نیز بدون غرور باید عذر را بپذیرد چنانکه امام حسن مجتبی(ع) می‌فرماید: در عقوبت کسی که به تو بدی کرده عجله نکن و با بزرگواری خود یک راه پوزشی برای او باقی بگذار.

این کارشناس مذهبی اظهار کرد: اگر از همان ابتدا به کودکان و نوجوانان آموزش داده شود که می‌تواند با یک عذرخواهی مانع از ادامه یک کار اشتباه شوند دیگر در بزرگسالی با نقص این مورد مواجه نخواهند شد.

طاهری ادامه داد: در حوزه سیاست و ارتباط با مردم نیز مسئولان و سیاستمداران باید بدانند که با یک عذرخواهی می‌توانند به مردم دوباره اعتماد را برگردانند؛ این اعتماد می‌تواند مانع تنش‌ها و چالش‌ها شود؛ فراموش نکنیم مردم به این عذرخواهی نیاز ندارند آنان به رفع چالش‌ها و مشکلات نیاز دارند.

وی یادآور شد: وقتی عذرخواهی در جامعه حاکم شد یعنی افراد به کارهای خود فکر می‌کنند به این معنا که درک کرده‌اند چقدر انسان‌ها و زندگی‌هایشان به یکدیگر مربوط است و این همان نیاز  جامعه متعالی است‌.

طاهری بیان کرد: انسان همواره نیازمند عذرخواهی نیست، بلکه می‌توان با عذرخواهی از خداوند نیز مانع استمرار گناه در وجود خود شد؛ امیرمؤمنان علی(ع) می‌فرماید: اعتراف به گناه نوعی پوزش‌خواهی است؛ انکار عدم اعتراف به گناه پای فشردن بر آن است. بنابراین، می‌توان پس از نمازهای هر روز با فکر کردن به اعمال خود و پس از نماز به گناه و اعمال ناشایست خود در پیشگاه خداوند اقرار و آنها پشیمانی کرد؛ اگر چند روز این کار را انجام دهیم می‌بینیم اثرات قابل توجهی در زندگیمان خواهد داشت.