هشدارهایی که جدی گرفته نشد و کودکی که جانش را از دست داد

روز گذشته بیرجند، صدر خبرهای فضای مجازی بود، اما نه به خاطر پتانسیل‌هایش و نه مثل همیشه به علت اینکه تمیزترین شهر ایران است؛ این بار به خاطر یک خبر کوتاه و دردآور که انگار خیلی‌ها می‌خواستند در سکوت بماند. خبر کوتاه بود و جانسوز؛ یک کودک در مقابل چشمان مادرش طعمه سگ گرسنه می‌شود و با تمام تلاش تیم پزشکی و در میان هق هق و گریه‌های مردم از این دنیا پر می‌کشد.

دوباره خبر را بخوان؛ شوخی نیست یک کودک بی‌گناه کشته شده؛ همان انسانی که خداوند برایش مرتبه بالایی دیده؛ همانی که نباید جانش دست مایه هر اتفاقی شود؛ همان که باید در کشوری که به نام اسلام مزین است، با امنیت مخافظت شود، اما اکنون چه شد؛ کودکی در میان روزهای شاد کودکی‌اش با مادر خداحافظی می‌کند با همان لباس‌های نه چندان گرم خانه وارد کوچه می‌شود تا بازی کند تا روز جدیدی را آغاز کند، اما به ساعت  نرسیده صدای خنده‌هایش خاموش می‌شود. سگی او را به دندان می‌کشد فرسنگ‌ها می‌برد، او را زخمی می‌کند، جانش را می‌ستاند و سپس خانواده‌ای داغدار می‌شود و مادری که دیگر این روز را از یاد نخواهد برد.

با مردم امیرآباد بیرجند که فاصله چندانی با بیرجند مرکز استان ندارد هم کلام می‌شویم؛ همه‌شان از ترس و واهمه داد و فریادهای یاسین چهار ساله در کوچه هایند؛ مادری می‌گرید و می‌گوید مادر یاسین در حال غذا درست کردن برای کودکش بود که با داد و و فریاد کودکان به کوچه می‌آید و آنچه را نباید می‌دید می‌بیند. این زن حرفش را با بغض قطع می‌کند دیگر نمی‌تواند ادامه دهد.

هنوز خون معصومانه یاسین روی کوچه خاکی که انگار هیچ وقت دوست ندارد آسفالت شود و رنگ خوشی را به کودکان این محله هدیه دهد به چشم می‌خورد؛ چه قدر خاک این کوچه برای همان تکه از خون یاسین داغدار به نظر می‌رسید.

دختری 12 ساله جلو می‌آید؛ می‌گوید: من برای رفتن به مدرسه‌ام که مجبورم پیاده بروم به جای رفتن از مسیر مستقیم از کوچه‌های بسیاری رد می‌شوم تا به سگ‌ها برخورد نکنم. زهرا گریه می‌کند و ادامه می‌دهد: من از فردا به مدرسه نمی‌روم چون می‌ترسم.

مرد دیگری می‌گوید: من شب‌ها که از سر کار برمی‌گردم گله سگ‌ها را می‌بینم و گاهی شده ساعت‌ها در ماشین بوده‌ام تا سگ‌ها بروند و بعد وارد خانه شوم. واقعا چرا؟ گناه ما و کودکانمان چیست.

صدای صوت قرآن از خانه یاسین می‌آید و صدای رنج پدری و صدای شیون مادری و عکسی از یاسین که این کوچه را زیباتر کرده است و غمبارتر؛ شاید این عکس باید اکنون بر دیوار اتاقش خودنمایی می کرد، اما اکنون داغی بر دل این کوچه شده.

تمام مصیبت‌ها در حالی است که ایکنا چند هفته‌ای است بر روی موضوع سگ‌های ولگرد در حال کار کردن است و پی در پی هشدارهایی را داده بود . قسمت اول این گزارش با تیتر «دوگانه «دلسوزی» یا «جدال» با سگ‌های ولگرد؟ / معرفی الگوی برتر» و در طی آن ایکنا این خطر را بارها و بارها به مسئولان گوشزد کرد، راهکار ارائه داد و به این موضوع اشاره کرد که به هر حال با وجود ازدیاد سگ‌ها به جای حیوان‌آزاری و یا اذیت آن‌ها می‌توان با مراکز نگهداری تماس گرفت تا بتوانند محیطی امن را برای این حیوانات فراهم کنند. در میان دوگانه عدم آزار و اذیت حیوانات توسط شهروندانی که آگاهی از شیوه زندگی سگ‌ها ندارند، راهکار سومی هم وجود دارد. راهکاری که می‌توان با اجرایی‌کردن آن هم به نگهداری اصولی سگ‌ها رسید و هم مانع آزار و اذیت شهروندان شد و آن راه‌حل این است که ارگان‌هایی چون دامپزشکی و اوقاف با همراهی یکدیگر هم تعداد مراکز نگهداری را افزایش داده و هم آن‌ها را با کیفیت‌تر در ارائه خدمات سازند.

اگر امروز این راه‌حل پیاده‌سازی شده و یا فکر جدی برای آن شود در بلندمدت اثر مفیدی بر کنترل جمعیت سگ‌ها خواهد گذاشت و از طرفی اکوسیستم خلقت خداوندی دست خوش تغییرات نخواهد شد. به نوعی با نظم دادن به این مسئله، وظیفه مردم تحویل دادن سگ‌ها به مراکز نگهداری، وظیفه شهرداری ایجاد مراکز جمع‌آوری حیوانات و وظیفه سازمان‌هایی چون اوقاف کمک رسانی و جلب مشارکت مردم برای وقف در زمینه حیوانات که یک نوع نیاز جامعه نیز است، تعریف می‌شود.

همچنین ایکنا در گزارشی با تیتر« با دل‌رحمی بی‌مورد شهر را پناهگاه سگ‌های بلاصاحب نکنیم»؛ که همین چند روز پیش منتشر شد، به این موضوع پرداخت که باید به مردم آگاهی داد با سگ‌های بلاصاحب چگونه برخورد کنند. در این گزرارش بیان شد که کارشناسان محیط زیست معتقدند هرگونه غذارسانی به سگ‌های بلاصاحب باعث دادن امتیاز ویژه به این گونه، تولید مثل بیشتر و افزایش جمعیت آنها می‌شود؛ همین امر باعث شده که اکنون در ایران بین یک تا سه میلیون سگ بلاصاحب وجود داشته باشد؛ در صورتی که کل جمعیت حیات وحش قابل شمارش کشور زیر ۲۰۰ هزار فرد است. اکنون جمعیت این حیوانات از حیات وحش بیشتر شده و این امر برهم زننده تعادل طبیعت است، اما باید دقت کرد تا با تحت فشار قرار دادن مردم و سوء‌استفاده از مسائل اعتقادی که رسانه‌های معاند به آن دامن می‌زنند نباید به افزایش این جمعیت و مشکلات پیش رو دامن زد.

با تمام این گوشزدها که رسانه با تحلیلی استنباط خود از سطح شهر و آنچه می‌بیند، ارائه می‌دهد باز هم دستگاه‌های اجرایی به خود نیامده و کاری نکردند.

شهرداری بیرجند در صفحه خود در فضای مجازی شب گذشته متنی را با این عنوان منتشر می‌کند: به دنبال انتشار خبری با عنوان گاز گرفتن سگ که منجر به فوت پسربچه ای در امیرآباد بیرجند شد ضمن ابراز همدردی و تاسف این حادثه ذکر چند نکته برای تنویر افمکار عمومی الزامی به نظر می‌رسد:

براساس بند 15 ماده 55 قانون شهرداری‌ها مسئولیت جلوگیری از شیوع بیماری‌های واگیردار انسانی و حیوانی و دفع حیواناتی که مبتلا به بیماری مسری بوده و با در شهر بدون صاحب رها شدند برعهده شهرداری است و در این راستا جمع آوری سگ‌های بلاصاحب مطالبه‌ای مردمی است که در حوزه خدماتی شهر نیز برعهده شهرداری بیرجند است، اما همانگونه که در تیتر خبر اعلام شده محل این حادثه امیرآباد بیوده که در حوزه خدمات شهری شهرداری بیرجند نیست.

البته باید گفت که این اعلامیه مسئولیتی را از شهرداری سلب نمی‌کند چراکه فردا، هفته‌های آینده یا ماه‌های آینده در بیرجند نیز این موضوع اتفاق خواهد افتاد. یاسین آخرین قربانی نیست...

نگهداری سگ‌ها با همکاری سمن‌ها 

احمد لطایفی، مدیر امور پسماند شهرداری بیرجند با تشکر از پیگیری‌های مجدانه ایکنا در مورد این موضوع، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی اظهار کرد: شهرداری بیرجند مانند سایر شهرداری‌های کشور برابر  دستورالعمل نسبت به اختصاص زمینی در سایت پسماند شهرداری به وسعت سه هزار مترمربع برای ساخت پناهگاه اقدام کرده با تجهیز و فنس کشی‌ها و حداسازی سگ‌ها نسبت بله زنده گیری سگ‌ها اقدام می‌کند.

وی افزود: بخش اداره و نگهداری از حیوانات را به انجمن حمایت از حیوانات بیرجند واگذار کردیم و در بخش زنده گیری از سطح شهر یک اکیپ را تجهیز کردیم که به صورت روزانه در سطح شهر موضوع را پایش می‌کنند.

مدیر امور پسماند شهرداری بیرجند با بیان اینکه در آبان ماه 172 قلاده سگ و در آذرماه 157 قلاده را تحویل پناهگاه بیرجند دادیم، تصریح کرد: سگ‌ها بعد از زنده گیری قرنطینه و سپس واکسیناسیون انجام شده و عقیم سازی می‌شوند تا در ضرورت رهاسازی مجدد شاهد افزایش جمعیت نباشیم.

لطایفی ادامه داد: یکی از معضلاتی که باعث شده تعداد این حیوانات در سطح شهر افزایش پیدا کند این است که متاسفانه در سطح شهر افرادی داریم که حمایت را بلد نیستند و خواستار این هستیم شهروندان حمایت‌های خود را به انجمن حمایت از حیوانات بیرجند ارائه دهند تا کمک‌ها کانالیزه شده و ساماندهی شود.

به تعامل نیاز داریم 

مهدی بهترین، شهردار بیرجند نیز گفت: همانگونه که بارها اعلام شده شهرداری بیرجند نسبت به زنده گیری سگ‌های ولگرد و نگهداری در محل پناهگاه حیوانات بلاصاحب با کمک سمن‌های مردمی اقدام کرده است.

وی افزود: ذکر یک نکته ضروری است که حل این مشکل جز با تعامل و همکاری شهرداری، تشکل‌های غیردولتی، شهروندان و نهادهای مربوطه امکان پذیر نیست.

خطر بالقوه‌ای برای جامعه شهری

محمد اصغرزاده، مدیرکل دامپزشکی خراسان‌جنوبی نیز با قدردانی از دلسوزی‌های رسانه‌ای مجموعه ایکنا، گفت: سگ‌های بلاصاحب به صورت تک و گله‌ای در فصل زمستان خطر بالقوه‌ای برای جامعه شهری هستند چراکه در این فصل بیشتر به دنبال پیدا کردن غذا هستند و در اطراف روستاها و شهرها تجمع می‌کنند و بیماری‌های آنان از روی بی اطلاعی و ترحم بی مورد راحت می‌تواند منتقل شود.

وی با بیان اینکه بارها تاکید شده که مردم به این سگ‌ها نزدیک نشده و به آنان غذا ندهند؛ افزود: در پناهگاه جمع آوری شده این سگ‌ها، واکسیناسیون، ضدعفونی و سم پاشی به صورت رایگان انجام می‌شود.

اصغرزاده بیان کرد: پیشنهاد ما این است که اگر شهروندان در مناطق روستایی و شهری سگ بلاصاحبی دیدند بلافاصله به دهیاری‌ها و شهرداری‌ها گزارش دهند و به هیچ عنوان به این سگ‌ها نزدیک نشوند.

وی با اشاره به اینکه هاری خطری محتمل است به همین دلیل است که کارشناسان می‌گویند جهت غذادهی به سگ‌ها نزدیک نشوید، اظهار کرد: پیشنهاد می‌شود در مناطقی که امکان آن وجود دارد شهرداری مشابه بیرجند و قاینات مراکزی را با هماهنگی و حمایت سمن‌ها راه اندازی کند؛ عقیم سازی جز موظفی ادارات دولتی نیست و توسط دامپزشکان به صورت رایگان و خودجوش در مراکز انجام می‌شود و هزینه‌های دارویی نیز به صورت خیریه تنجام می‌شود.

وقتی زیستگاه‌ها مورد تهدیدند 

بهمن مودی، معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی نیز با قداردانی از تلاش دغدغه مند رسانه ایکنا در گفت‌وگو با این رسانه در رابطه با سگ‌های بلاصاحب و معضلات آن‌ها از دیدگاه زیست محیطی، گفت: محیط زیست با حیوانات وحشی سر و کار دارد و سگ و گربه ولو اینکه بلاصاحب باشند جز حیوانات وحشی محسوب نمی‌شوند.

وی افزود: جمعیت این سگ‌ها در شهر و حاشیه شهرها، مرغداری‌ها و روستاها افزایش پیدا کرده که یکی از دلایل تغذیه بی مورد است که مردم از روی ترحم انجام می‌دهند که نتیجه آن زاد و ولد بیشتر است.

مودی ادامه داد: در حیوانات میزان طعمه عامل پایه برای رشد جمعیت است و نظر به اینکه در حال حاضر جمعیت سگ‌های بلاصاحب زیاد شده طبیعتا برای تامین غذای خود از زباله‌های شهری استفاده کرده و تعدادی نیز که توانمندتر بوده به سمت زیستگاه‌ها در حرکت هستند که این یک تهدید برای جمعیت جانوری استان بوده و می‌تواند کاهنده جمعیت طعمه‌های گرگ، یوزپلنگ، پلنگ و سایر گونه‌ها باشد و تبعاتی دارد و از طرفی باعث ایجاد خسارت به دامداری‌ها می‌شود.

وی با بیان اینکه بسیاری از خزندگان در شرایط نامطوب هستند که می‌تواند یک سگ گرسنه آن‌ها را شکار کند که این تهدید دوم است، تصریح کرد: در جمعیت یوزپلنگ استان جمعیت سگ‌های بلاصاحب در حد مسئله ساز نیست؛ هرچند وقتی سگ‌های بلاصاحب گله شوند یک یوز را نیز می‌توانند بکشند.

مودی بیان کرد: در بحث شهری دستورالعملی مبنی بر کنترل سگ‌های بلاصاحب وجود دارد؛ قانوان تهمیداتی را چاره اندیشی کرده و آن این است که در داخل شهرها تعادل برقرار کرده و کنترل جمعیت سگ‌های بلاصاحب بعهده شهرداری است و در خارج از شهرها برعهده بخشداری‌هاست.

وی افزود: کاهش جمعیت در این دستورالعمل تحت عنوان کشتار یا از بین بردن نیامده و قانون گذار خواسته سگ‌های بلاصاحب گرفته شوند؛ عقیم شده و سپس رهاسازی شوند چراکه جلوی افزایش جمعیت را برای سال‌های بعد بتوانند بگیرند.

معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با بیان اینکه این معضل در داخل شهرها تبعات اجتماعی و روحی و روانی و بهداشتی نیز دارد که جمعیت انسانی را نیز تهدید می‌کند، تصریح کرد: قانون نتوانسته یک بند جامع و با قابلیت اجرایی برای این موضوع ارائه دهد.  

متولیان پیگیر نیستند

حجت الاسلام ابراهیم حمیدی، رییس کل دادگستری خراسان جنوبی نیز در گفت‌وگو با ایکنا بیان کرد: مهم ترین آسیب سگ‌های ولگرد در جامعه این است که متولیانی که باید پیگیر باشند پیگیر این امر نیستند و باعث می‌شود ما در طول سال ده‌ها مورد از این اتفاقات داشته باشیم؛ دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد سال‌هاست ابلاغ شده و باید جلسات منظم آن در سطح استان و هم در شهرستان‌ها تشکیل می‌شد.

وی افزود: در این دستورالعمل برای حدود 10 سازمان شرح وظایف دیده شده و باید کنترل می‌کردند تا این اتفاقات نمی‌افتاد؛ تاکنون براساس اطلاعات به دست آمده یک جلسه هم نه در سطح شهرستان‌ها و نه در سح استان برگزار نشده است و ممکن است در خلال جلسات دیگر به این بحث پرداخته شده باشد اما اینکه ویژه این کارگروه این جلسه ویژه برگزار شود خیر؛ این موضوع باید ساماندهی شود جلسات منظم آن برگزار شود و ما پیگیری خواهیم کرد.

جلساتی بر روی کاغذ 

حمیدی ادامه داد: دستورالعمل ساماندهی سگ‌های ولگرد سال‌ها است که ابلاغ شده اما تاکنون به عنوان عضو هیچگونه دعوتی از دستگاه قضا نشده که بیانگر برگزار نشدن آن است هرچند ممکن است به صورت مقطعی در برخی جلسات مطرح شده باشد.

علی رغم این اظهارات فرماندار بیرجند اعلام کرده بود این جلسات تشکیل شده است؛ حال آنکه ما بازتاب رسانه‌ای از آن ندیده‌ایم. همچنین شب گذشته رییس کل دادگستری خراسان‌جنوبی در جلسه فوق العاده‌ای که در خصوص ساماندهی سگ‌های ولگرد خراسان‌جنوبی برگزار شد ضرب‌الاجلی یک‌ماهه برای شهرداری و دهیاری‌های مرکز استان و حومه نسبت به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد صادر کرد.

وی افزود: حادثه بد و دلخراشی است که نباید اینطور اتفاقات در شهر اتفاق بیفتد و امنیت خانواده‌ها دچار آسیب شود به همین اگر بعد از گذشت یک ماه آینده شاهد تردد سگ‌های ولگرد باشیم با متولیان برخورد قضایی خواهد شد؛ ما به عنوان دستگاه قضایی تکلیف داریم‌ که موارد را بررسی و تصمیمات اتخاذ شود و از باب حقوق عامه وظیفه دستگاه قضا است که مردم انتظار دارند این موضوع با جدیت پیگیری شود.

رییس کل دادگستری خراسان‌جنوبی اظهار کرد: مهمترین مساله بررسی عملکرد دستگاه‌های متولی در مورد ساماندهی سگ‌های ولگرد است که دادستان، معاونت پیشگیری از وقوع جرم و اداره کل بازرسی این مهم را به جد پیگیری کنند.

وی تصریح کرد: دستورالعمل کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد اگر به خوبی انجام شود شاهد اینگونه مشکلاتی نخواهیم بود و در این دستورالعمل کارگروه‌های استانی، شهرستانی و ‌شهر مشخص شده اما متاسفانه برخی از متولیان حتی اطلاعی از این دستورالعمل ندارند.

حمیدی گفت: همین ترک فعل‌ها باعث اینگونه اتفاقات می‌شود که در سال جاری تاکنون ۱۶ مورد سگ‌گزیدگی اتفاق افتاده که منجر به جراحت و ‌فوت شده است؛ این اتفاق قابل تامل و توجه است سگ‌های ولگرد تهدیدی برای جامعه به حساب می‌آیند و امنیت مردم را به خطر می‌اندازند و احساس امنیت را از خانواده‌ها می‌گیرند.

وی یادآور شد: از جهت سلامتی هم سگ‌های ولگرد ناقل بیماری هستند و حتی اگر مشکل امنیتی نداشته باشد نفس تردد آنها سلامت جامعه را با مشکل مواجه می‌کند؛ حتما باید در دادسرا پرونده‌ای در این مورد تشکیل شود تا موضوع به‌طور ویژه پیگیری و با نظارت مستقیم دادستان با بازپرس ویژه پیگیری شود.

وی تاکید کرد: قصور و تقصیر و ترک فعل‌ها که منتهی به این حادثه شده باید پیگیری شود و افراد پاسخگو باشند، حق خانواده طفل محفوظ است که در صورت مطالبه و هرگونه قصور و تقصیر باید پاسخگو باشند که حق اولیا دم پیگیری شود؛ تهدید بودن سگ‌ها حتی برای سگ‌های خانگی هم در ارتباط با بهداشت و سلامت صدق می‌کند که تهدید بهداشتی است و باید توصیه‌های دینی فرهنگ‌سازی شود زیرا نگهداری سگ پسندیده نیست.

وی بیان کرد: اگر کسی بخواهد سگ‌های خانگی را در سطح شهر تردد بدهد مورد برخورد قرار خواهد گرفت زیرا ممکن است سگ خانگی گازگرفتگی نداشته باشد اما تهدیدی بهداشتی است.

حمیدی یادآور شد: تشکیل جلسات کنترل سگ‌های ولگرد باید مورد بررسی قرار گیرد که چرا تاکنون برگزار نشده است نباید بعد از اتفاق مسایل مورد بررسی قرار گیرد بلکه قبل از وقوع باید پیگیری شود و بدانیم اگر ما مسئولیت‌مان را به خوبی انجام دهیم سگ ولگرد گرسنه‌ای پیدا نمی‌شود که کسی بخواهد به آن غذا دهد اما فرهنگ‌سازی لازم در این خصوص باید به‌خوبی انجام شود.

وقتی رسانه چشم بیدار جامعه است و قرار است مشکلات را رصد و به مسئولان گزارش دهد و سپس با هم فکری به دنبال ارائه راهکار و پیشنهاد و رفع معضلات باشد؛ پس باید هشدارهایش جدی گرفته شود. ایکنا به بررسی این موضوع به صورت هفتگی می‌پردازد تا ببیند مسئولان چه می‌کنند؛ تا ببیند دوباره این اتفاق تلخ خواهد افتاد یا خیر.