چالش‌های بودجه‌ای پیش روی فعالیت‌های قرآنی / از تغییرات در ردیف‌های قرآنی نگران و متعجبم

چنانچه پیش‌‌بینی می‌شد، واکنش‌ها به لایحه بودجه سال 1401 دولت در بخش مربوط به اعتبارات فرهنگی به ویژه حوزه دین و قرآن از همان روزهای نخست ارائه لایحه آغاز شده و مدافعان و مخالفان به بیان استدلال‌های خود می‌پردازند؛ در این بین آنچه موجب نگرانی فعالان قرآنی شده، میزان بالای تغییر در ردیف‌های مربوط به این بخش است.

در همین راستا حجت‌الاسلام والمسلمین نصرالله پژمان‌فر، رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان ارزیابی کلی خود از مجموع اعتبارات قرآنی گنجانده شده در لایحه بودجه سال 1401 پرداخت و در بخش نخست، اشاره‌ای به بند «ز» تبصره 9 لایحه داشت و گفت: آنچه در این بند آمده شامل دو نکته است؛ نخست اینکه دستگاه‌های اجرایی مجاز و نه مکلف به هزینه‌کرد 2 درصد از اعتبارات هزینه‌ای خود برای هم‌افزایی و ارتقای فعالیت‌ها و تولیدات فرهنگی از قبیل موضوعات قرآنی، نمایشی، مطبوعاتی، رسانه‌ای نوین، نشر و کتاب و گردشگری هستند که با توجه به اینکه معمولاً دستگاه‌ها این‌گونه موارد را جدی نمی‌گیرند، نمی‌توان به تحقق این رقم‌ها امیدوار بود و حتی اگر دستگاه‌ها مکلف به این کار هم بودند، باز هم نسبت به تحقق آن خیلی نمی‌توانستیم خوش‌بین باشیم.

بیشتر بخوانید:

• اعتبارات قرآنی؛ از تجمیع ردیف‌ها تا رقم‌های اسمی

وی اضافه کرد: از سویی اگر حتی دستگا‌ه‌های اجرایی بنایی برای هزینه‌کرد هم داشته باشند، باز هم فعالیت‌های قرآنی در اولویت آنها نیست و بیشتر به سایر بخش‌ها از جمله رسانه‌ای، نمایشی و غیره توجه دارند لذا مجموع جمع‌بندی این است که از این تبصره نمی‌توان انتظار اتفاق خاصی در حوزه فعالیت‌های قرآنی داشت.

حذف نام «صندوق مشارکت توسعه فرهنگ قرآنی» ذیل اعتبارات شورای عالی انقلاب فرهنگی، از دیگر موارد قابل تأمل در حوزه اعتبارات قرآنی در لایحه بودجه سال 1401 است که رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس ضمن اظهار تعجب و البته نگرانی زیاد از این اتفاق، اظهار کرد: در سال‌های گذشته با تلاش‌هایی که می‌شد رقمی برای این صندوق پیش‌بینی می‌شد که متأسفانه با وجود قانونی‌بودن صندوق، نام و اعتبار آن که در سال جاری 40 میلیارد تومان است، حذف شده و ردیف‌برنامه‌ای با عنوان برنامه «حمایت از فعالیت‌های قرآنی، کانون‌های فرهنگی هنری مساجد و بسیج محلات» که با چند دستگاه دیگر هم مشترک است، ایجاد شده است.

پژمانفر، نحوه تعیین سهم فعالیت‌های قرآنی از این برنامه و چگونگی تخصیص این اعتبارات را از چالش‌های پیش‌رو عنوان و این شیوه را نوعی بی‌توجهی به اسناد بالادستی بیان کرد.

یکی از توجیه‌های دولت برای ادغام ردیف‌ها در لایحه، کمک به شفافیت بودجه دستگاه‌هاست که در رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس با بیان اینکه اگر هر دستگاه اعتبار مستقلی برای هر بخش داشته باشد، براساس همان می‌تواند ارزیابی و گزارش عملکرد دریافت کرد، اظهار کرد: از سویی دیگر وقتی اعتبارات به شکلی عام و برای چند بخش ذیل یک دستگاه پیش‌بینی می‌شود، دستگاه‌های مختلف برای دریافت این اعتبارات باید شروع به رایزنی کنند و هرچه قدرت رایزنی و لابی‌گر دستگاهی بیشتر باشد، سهم بیشتری هم نصیبش می‌شود که همین امر به رقابت‌های ناسالم منجر می‌شود.

به گفته این نماینده مجلس یازدهم، یکی دیگر از چالش‌های ایجادشده، گرفتن فرصت برنامه‌ریزی از دستگاه‌هاست چرا که با ادغام ردیف‌ها و مشخص نبودن سهم هر بخش، دستگاه‌ها امکان برنامه‌ریزی برای طول سال را نخواهند داشت، چراکه مشخص نیست چه میزان اعتبار به آنها تخصیص می‌یابد.

وی افزود: دولت با این کار، بیشتر خود را در معرض انتقاد قرار داده، چرا که از یک سو اعتبارات را هزینه کرده و از سوی دیگر فرصت بهانه‌جویی برای دستگاه‌های ایجاد شده است.

رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس با تأکید بر اینکه قطعاً در مجلس همانند گذشته برای بهبود وضعیت اعتبارات قرآنی تلاش خواهد کرد، یادآور شد که نگرانی‌ها درباره بودجه فعالیت‌های قرآنی درسال آینده نسبت به گذشته بیشتر است.

اما اینکه چه میزان عملکرد دستگاه‌های متولی این حوزه به ویژه شورای توسعه فرهنگ قرآنی در تغییر رویکردها و نگاه‌ها به این بخش نقش داشته، نکته‌ای است که بارها از سوی حجت‌الاسلام پژمان‌فر مورد اشاره قرار گرفته است. وی مجدد یادآور شد: بخشی از این اتفاقات ناشی از رفتارها و سیاست‌‌های غلطی است که مجموعه شورای توسعه در پیش گرفته است و نتوانسته‌اند گزارش‌های دقیق و درستی از وضعیت ارائه کنند و همانطور که در گذشته نیز گفته‌ام حتی به ما در مجلس شورای اسلامی به عنوان نهاد ناظر، یک صفحه گزارش از وضعیت اعتبارت و هزینه‌کرد آن ارائه نکرده‌اند.

وی با تأکید بر اینکه در مدت باقیمانده همه تلاش خود را از طریق دولت و سازمان برنامه و بودجه برای کمک به فعالیت‌های قرآنی به‌کار خواهد گرفت، به این نکته اشاره کرد که این نوع بودجه‌ریزی برای فعالیت‌های قرآنی، حاکی از نوع نگاهی است که در آن مجموعه‌ها حاکم است که متأسفانه لایحه بودجه سال آینده نشان می‌دهد امور قرآنی در اولویت‌ این مسئولان قرار ندارد.

گفت‌وگو مجتبی برزگری