سوره رعد و روایت کشفیات علمی قرن‌ها پیش از اثبات

حجت‌الاسلام سیدرضا هاشمی، استاد حوزه علمیه خراسان‌جنوبی در تبیین معنوی و اخلاقی آیات سوره مبارکه رعد در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی، اظهار کرد: سوره رعد سیزدهمین سوره از قرآن کریم و جزو سوره‌های مدنی است که در جزء سیزدهم قرآن جای گرفته است و یکی از 29 سوره قرآن است که با حروف مقطعه شروع می‌شود، نام این سوره نیز به معنای غرش آسمان است؛ که از آیه سیزدهم گرفته شده است.

وی با بیان اینکه  تفاسیر رعد را به تسبیح آسمان تعبیر کرده‌اند، افزود: در منطق دین تمام عالم تسبیح خدا می‌گویند «يُسَبِّحُ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ؛ آنچه در آسمان و زمین است، تسبیح خداوند می‌گویند»(جمعه / آیه 1)؛ البته شنیدن تسبیح همه این موجودات با چشم ظاهر بین ممکن نیست و نیازمند یک معرفت بالایی است.

این کارشناس دینی بیان کرد: بهترین و مشهورترین تعریفی که برای حروف مقطعه بیان شده این است که خداوند خواسته است انسان‌ها را متوجه این موضوع کند که قرآن این معجزه پیامبر خاتم(ص) که بشریت را در طول تاریخ راهنمایی می‌کند و در آن کشفیات علمی، اخبار غیبی و... وجود دارد، به اراده خداوند از حروف ساده الفبایی تشکیل شده است.

هاشمی اظهار کرد: پیام این مطلب آن است که اگر خداوند بخواهد کسی را به عزت برساند از همین اسباب ظاهری می‌رساند و اگر بخواهد کسی را مجازات کند هم هیچ قدرتی مانع اراده او نخواهد بود.

وی بیان کرد: سوره رعد با سایر سوره‌هایی که با حروف مقطعه شروع می‌شود تفاوت دارد چراکه با چند حرف از حروف مقطعه آغاز شده است؛ مثلا سوره بقره با (الم) شروع می‌شود، یا سوره یوسف با (الر) آغاز شده است، اما سوره رعد با (المر) شروع می‌شود؛ توضیحی که در تفاسیر برای این موضوع بیان شده است این است که از آنجا که میان حروف مقطعه در آغاز هر سوره با محتوای آن سوره ارتباط برقرار است، محتوای سوره رعد ترکیبی از مباحث دو سوره بقره و یوسف است و این نشان از عظمت فرستنده قرآن دارد.

درک مفاهیم قرآن نیازمند تدبر است

این کارشناس مذهبی در ادامه به مباحثی که در این سوره بیان شده پرداخت و اظهار کرد: توحید، عظمت قرآن، تنوع میوه‌ها، پیچیدگی خلقت آسمان و زمین، وفای به عهد، صله رحم و سرنوشت مخالفان انبیا از جمله موارد ذکر شده در این سوره است.

هاشمی با اشاره به نکات تفسیری این سوره، گفت: خداوند در این سوره برای فهماندن عظمت قرآن از لفظ اشاره «تلک» که برای اشاره به دور است استفاده کرده است، یعنی مفاهیم قرآن از یک عمقی برخوردار است که درک آن نیازمند تدبر است.

وی ادامه داد: قرآن برای تربیت است؛ چراکه می‌فرماید «من ربک»؛ این قرآن از سوی رب تو نازل شده است. «رب» یعنی پرورش‌دهنده، مربی و تربیت‌کننده؛ قرآن از جانب رب توست یعنی اینکه قرآن در راستای دستورات تربیتی خداست و اگر می‌خواهیم مؤدب به آدابی که خدا می‌پسندد بشویم، راهش تدبر در قرآن است.

هاشمی افزود: کلمه «بالحق» در این سوره نشان‌دهنده این است که دستورات قرآن حق است؛ ممکن است نظرات و دیدگاه‌های دیگران بعد از مدتی تغییر کند و یا اشتباه و خطا باشد، اما دستورات قرآن هیچ‌گونه اشتباه یا تغییری در آن راه ندارد، البته ملاک حقانیت اکثریت نیست.

این کارشناس مذهبی با اشاره به کشفیات علمی این سوره، گفت: پیچیدگی‌های آسمان، وجود کرات متعدد، وجود ستون‌هایی که آسمان را نگه می‌دارد که اشاره به قانون جاذبه دارد و پیچیدگی‌های زمین همه از تدبر در این سوره نمایان می‌شود.

هاشمی ادامه داد: این نظریه زمین‌شناسی که ابتدا سطح کره زمین در زیر آب بوده و سپس گودال‌هایی ایجاد شده و آب‌ها فرو رفته و زمین قابل سکونت شده است، مطابق با این نکته است که خداوند در سوره رعد بیان می‌فرماید که «هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ» اشاره به دحوالارض و گسترده شدن زمین از خانه کعبه به کل کره زمین دارد؛ بنابراین می‌بینیم که دانشمندان قرن‌ها پس از قرآن به یک نتیجه رسیده‌اند.

توجه به زوجیت در تمام مخلوقات 

وی بیان کرد: در آیه دیگری می‌فرماید «وَهُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ وَجَعَلَ فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْهَارًا وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ  إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ و اوست خدایی که بساط زمین را بگسترد و در آن کوه‌ها برافراشت و نهرها جاری ساخت و از هرگونه میوه یک جفت پدید آورد، شب تار را به روز روشن بپوشاند، همانا در این امور متفکران را دلایلی روشن بر قدرت آفریدگار است»؛ این آیه اشاره دارد که خداوند در زمین از هر چیزی زوج خلق کرده است.

این استاد حوزه اظهار کرد: در علم گیاه‌شناسی یک قانون معروفی وجود دارد به نام قانون زوجیت؛ این قانون در دنیا به نام لینه؛ دانشمند سوئدی قرن هیجدهم ثبت شده است، اما این در حالی است که قرآن کتاب ما مسلمانان در سال‌ها قبل این نکته را بیان کرده است.

وی افزود: جالب است بیان قرآن از کشف اولیه این دانشمند سوئدی دقیق‌تر است چراکه او از زوجیت بین دو گیاه سخن گفته در حالی که قرآن کریم از وجود زوجیت در حتی یک گیاه و درخت پرده برداشته است؛ یعنی گاهی  دو شکوفه یک درخت با هم زوج هستند؛ از این نکته قرآنی استفاده کرده‌اند که می‌توان یک درخت را به میوه‌های مختلف پیوند زد همان‌گونه که خداوند می‌فرماید «وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ جَعَلَ فِيهَا زَوْجَيْنِ؛ در هر میوه‌ای زوجیت قرار دارد.»

هاشمی با بیان اینکه برخی از درختان قابلیت پیوند تا هفت نوع میوه را دارند، یادآور شد: کشفیات علمی که در قرآن به آن اشاره شده و سوره رعد یکی از مضامین آن است بارها و بارها تعجب و اعجاب دانشمندان جهان را برانگیخته است.