گذری بر سیر تدبر عمومی در جامعه، دانشجویان و طلاب / ورود بخش ترویجی بر هراس‌زدایی از تدبر در قرآن
مشاور دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی گفت: متأسفانه در فرهنگ عمومی جامعه پیش‌فرض‌های فرهنگی همچون بحث تفسیر به رأی در طول دهه‌ها و سده‌های گذشته رواج پیدا کرده است که نوعی هراس و ترس از تفکر در آیات قرآن بین متدینین و حتی عموم مردم وجود داشته و دارد که هنوز نیز این چالش را داریم. بنابراین بخش ترویجی باید به عنوان راهبرد جدی بر روی این هراس کار کنند تا از بین برود.
به گزارش ایکنا؛ برنامه افق رادیو قرآن، عصر امروز، 28 فروردین‌ماه با موضوع تدبر در قرآن، اهمیت این موضوع در جامعه و تأکید مقام معظم رهبری بر این موضوع و آسیب‌شناسی آن، با حضور محمدحسین فریدونی، مشاور دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی به روی آنتن این شبکه رادیویی رفت.
وی درباره مفهوم تدبر در قرآن در اسناد راهبردی کشور، ادامه داد: بحث تدبر دو وجه دارد. یکی بحث ترویجی آن است. به این معنا که افرادی که قرآن را می‌خوانند یا معنای آن را می‌فهمند و به زبان عربی مسلط هستند یا اینکه از قرآن‌های دارای ترجمه استفاده می‌کنند، لذا در هر دو حال توجه قلبی و ذهنی به مفاهیم آیات، موجب هدایت می‌شود. بنابراین توجه به این موضوع جدی است و باید این فرهنگ در میان قرآن خوانان رواج پیدا کند یا به عبارت دیگر حتی تدبر در قرآن در عموم جامعه لازم و ضروری است.
فریدونی گفت: تدبر کردن مستلزم دانستن معنای اولیه آیات و از سوی دیگر دارنده اثر هدایتی است. بنابراین نباید سرسری از مفهوم آیات عبور نکنیم. اما بخش دیگر بحث تدبر در محیط یادگیری و آموزش قرآن رخ می‌دهد. اینکه تدبر به عنوان یک موضوع مورد تأکید قرآن کریم و اهل بیت(ع) در نظام آموزش و یادگیری جایگاهی دارد، مهم است. خوشبختانه با کارهایی که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و به ویژه از دهه 80 در دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و پس از آن شورای توسعه فرهنگ عمومی انجام شد، کمیسیونی ویژه آموزش عمومی قرآن راه اندازی شد که ذیل آن 9 هدف مشتمل بر ایمان، تبعیت از قرآن و اهل بیت(ع) و روانخوانی، خواندن قرآن، درک معنا و انس با معارف قرآنی و استفاده از معارف قرآن در نظر گرفته شده است و بحث تدبر در قرآن نیز یکی دیگر از اهداف آن هست.
وی با تأکید بر اینکه در سطح عمومی نیز افراد باید توانایی و التزام به قرآن پیدا کنند، چه در بحث آموزش و پرورش و چه آموزش‌های غیر رسمی که افراد متفرقه آن را دنبال می‌کنند، افزود: تدبر در قرآن یعنی تأمل در آیات برای فهم بهتر آیات و اثرپذیری قلبی از آیات و رسیدن به این موضوع مهم است.
فریدونی ادامه داد: تدبر یک اثر دانشی و یک اثر احساسی و ایمانی در شخص دارد که موجب تذکر در وی می‌شود. خوشبختانه در دهه اخیر، در هدف‌نویسی و برنامه‌ریزی کشور در حوزه آموزش عمومی قرآن به بحث تدبر اهمیت جدی‌تری داده شده است.
مشاور دبیر شورای توسعه فرهنگ قرآنی درباره نقش حاکمیت و بخش مردمی در این موضوع، تصریح کرد: موضوع تدبر به عنوان مفهوم اجتماعی در حوزه ترویج و آموزش دنبال می‌شود و در کشور موضوعی نوپا است. به ویژه از دهه 70 به بعد این موضوع پررنگ‌تر مطرح شده است که با چالش‌های جدی نیز روبرو بوده است.
فریدونی بیان کرد: متأسفانه در فرهنگ عمومی جامعه پیش‌فرض‌های فرهنگی(چون بحث تفسیر به رأی) در طول دهه‌ها و سده‌های گذشته رواج پیدا کرده است که نوعی هراس و ترس از تفکر در آیات قرآن بین متدینین و حتی عموم مردم وجود داشته و دارد که هنوز نیز این چالش را داریم و در بستری و بخش زیادی از متدین و عموم مردم این هراس وجود دارد. بنابراین بخش ترویجی باید به عنوان راهبرد جدی بر روی این هراس کار کنند تا از بین برود.
این کارشناس با اشاره به اینکه شاید یکی دیگر از دلایل این بوده است که سیستم آموزش با مفاهیم و ترجمه قرآن کار نداشته است، ادامه داد: به این معنا که مقدمات اولیه تدبر که فهم آیات است، خیلی جدی نبوده است و بعد از انقلاب نیز جریانات سیاسی(چون مجاهدین خلق، نهضت آزادی و...) در کشور راه افتادند که از آیات تفسیر به رأی کردند. بنابراین بعد از پیروزی انقلاب نیز جریانات سیاسی موجب شد که روحیه به سراغ ترجمه، مفاهیم و نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه رفتند، فروکش کند، به طوری که استفاده ابزاری از آیات قرآن به سیر تدبر و تفکر در آیات قرآن لطمه زد و شاید بشود گفت جریان آموزشی شدن تدبر در کشور، ورای بحث‌های مقام معظم رهبری، ریشه‌اش از مَدرِس حضرت آیت‌الله جوادی آملی و یکی دیگر از شاگردان خاص ایشان شروع شد که در حوزه و دانشگاه و مؤسسات مردمی، برنامه آموزش تدبر در قرآن را با نظم و نسق خاصی تنظیم کردند و این عرضه شد و اکنون این جریان به جریان‌های متکثری تبدیل شد که در محیط‌های مختلف دنبال می‌شود.
فریدونی بیان کرد: تعداد مؤسسات تخصصی در حوزه تدبر در قرآن به 10 عدد نمی‌رسد که برخی از آنها در تهران، قم، مشهد و ... هستند. حجت الاسلام الهی‌زاده از شاگردان آیت‌الله جوادی آملی هستند که در کنار آن، دو جریان دیگر صاحب مکتب هستند؛ یکی کانون زبان قرآن است که مؤسس و پدر معنوی آن دکتر محمدعلی لسانی فشارکی است و دارنده نظریه در عرصه تدبر در قرآن هستند و دیگری مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران است. البته اینها از جهت‌هایی باهم شباهت دارند و از جنبه‌هایی رویه خاص خود را دارند و بعضاً برخی نیز لایه کاریشان از دیگری عمیق‌تر است، اما هر سه روش تدبر در قرآن را آموزش می‌دهند، اما لایه و سطحشان متفاوت است.
وی ادامه داد: مدرسه قرآن و عترت دانشگاه تهران حتی در زمینه تولید آثار رسانه‌ای و محتوایی فعال است و در این جریان کرونایی برای 12 پایه تحصیلی آموزش پرورش برنامه منظم تهیه کرده‌اند، به طوری که در بستر مجازی به آموزش هزار و 800 نفر از معلمان آموزش ابتدایی در بحث تدبر به کودکان در خصوص سُور کوچک قرآن پرداختند. البته گروه های دیگری نیز هستند که در این زمینه کار کرده‌اند. به عبارت دیگر می‌توان گفت از زمانی که مرکز قرآنی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استقرار پیدا کرد، یکی از برنامه‌هایش توسعه آموزش تدبر از طریق مؤسسات بود که به سایر مؤسسات تسری دهند که در سنوات گذشته با هماهنگی اتحادیه و سایر مجموعه‌ها، بسته های آموزشی استاد الهی‌زاده و حجت‌الاسلام صبوحی در مؤسسات اجرا شده و حتی به صورت غیررسمی برای معلمان آموزش و پرروش اقدام شده است.
فریدونی درباره بحث تدبر در قرآن درمیان دانشگاهیان، بیان کرد: دانشجویان کارشناسی دو واحد تفسیر عمومی قرآن را می‌گذارند و غیر از آن برنامه‌های قرآنی، جزو برنامه‌های فوق برنامه دانشجویان است که خوشبختانه نهاد نمایندگی رهبری با استقاده از اساتید مجرب، کتاب‌های آموزش تفسیر(که تمام دانشجویان کارشناسی این درس را می‌گذرانند) را به سمت رویکرد تدبر محوری برده‌اند.
وی درباره بحث تدبر عمومی قرآن در میان طلاب جدید الورود حوزه‌های علمیه، افزود: در برنامه درسی سنوات اخیر طلاب نیز برنامه یک دور مرور تمامی آیات با رویکرد تدبری در نظر گرفته شده است و این علاوه بر برنامه‌های فوق برنامه معاونت تهذیب حوزه در بحث تربیت مربی در این امر است.
فریدونی بیان کرد: در سال‌های اخیر نیز برای دانشجویان رشته علوم قرآنی دانشگاه‌ها نیز طی برنامه‌ریزی انجام شده، حزب پایانی قرآن کریم به سبک حوزوی‌ها در قالب قرائت، ترجمه و مفردات و تفسیر موضوعی جاسازی شده است. همچنین در آموزش و پرورش و بحث آموزش عمومی نیز دو نفر اثرگذار بودند که از دهه 70 در این زمینه فعالیت می‌کردند؛ آقایان سیدمحسن میرباقری و مهندس وکیل که در قالب پیام‌های قرآنی، تأمل در آیات را آرام آرام وارد دروس کردند. همچنین با بازنگری محتواهای آموزشی در کل آموزش و پرورش طی سال‌های اخیر از جمله برنامه یادگیری قرآن و عربی، مسئله تدبر و فهم به صورت کلیدی و محوری و جد‌ی‌تر از گذشته مطرح شده است تا فرهنگ تدبر و مقدمات لازم برای یک جوان مسلمان، گسترش پیدا کند.
وی در پایان گفت: کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن دربرگیرنده سلسله جلسات مقام معظم رهبری در مسجد امام حسن مجتبی(ع) مشهد مقدس در سال 1353 شمسی است و حتی فایل آن را می‌توان از روی سایت‌ها دریافت کرد تا با تفکر صحیح اسلامی به دور از تحجر و روشن فکری‌های انحرافی آشنا شد.
یادآور می‌شود، برنامه افق با محوریت پیگیری مطالبات مقام معظم رهبری از جامعه قرآنی با هدف آسیب‌شناسی فعالیت‌های قرآنی کشور و ارائه گزارش از روند اجرایی برنامه‌های مختلف قرآنی در سطح کشور و گفت‌وگو با مسئولان قرآنی، از سوی گروه اطلاع‌رسانی رادیو قرآن به تهیه‌کنندگی فاطمه رحمانی و کارشناس‌مجری جواد نصیری، ساعت 16:15 تا 17 از موج اف ام ردیف ۱۰۰ تقدیم شنوندگان این شبکه رادیویی می‌شود.
انتهای پیام
