۲۰ نکته از جزء اول قرآن؛ از رستگاری با ولایت تا لزوم دشمن‌شناسی

سیدحامد غضنفری، کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی و مفسر قرآن در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان‌جنوبی با تأکید بر آشنایی کلی با معارف قرآن، اظهار کرد: اگر با ساختار کلی یک کتاب آشنا باشیم جستجوی جزئیات آن برایمان لذت‌بخش است؛ اگر شما هیچ اطلاعاتی راجع به یک کتابی نداشته باشید انگیزه کمتری دارید برای این‌که سراغ آن کتاب بروید.

وی ادامه داد: کتاب قرآنی که تدبر در کلمه به کلمه‌اش ضروری است؛ لازمه آن، این است که اطلاعات کلی از قبل برایمان ایجاد شود تا انگیزه شود تا در جزئیات بیشتر کار کنیم و خصوصاً اینکه این کتاب کتابی است که در عصر ظهور بسیار بسیار نقش محوری دارد. امروز قرآن به‌عنوان یک تشریفات در اول مجالس و بعضی مراسم خوانده می‌شود؛ اما در عصر ظهور این کتاب محور عمل و محور حکومت است.

غضنفری با بیان اینکه ۲۰ نکته از جزء اول قرآن می‌توان استنباط کرد، افزود: در عبارت بسم الله الرحمن الرحیم لازم است به معنای عبارات الله و رحمان و رحیم بیشتر توجه کرد، الله یعنی اسم خداوند که همه کمالات را مد نظر دارد. ما اگر می‌گوییم علیم یا حکیم یک صفت حضرت حق علمش یا حکمتش را مد نظر داریم.

وی با بیان اینکه ولی الله یعنی همه صفات کمالی، تصریح کرد: رحمان یعنی بخشندگی عام مسلمان و کافر یعنی همه؛ رحیم یعنی بخشش خاص که تنها برای یک عده خاص مؤمنان و متقین دارد.

کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی با بیان اینکه سوره حمد چکیده قرآن است که نیمی از آن مختص حق و نیمی از آن مختص خلق است، اظهار کرد: همه ستایش‌ها مخصوص ربی است که رب‌العالمین است.

غضنفری ادامه داد: رب یعنی پروردگار پرورش‌دهنده، ما در زبان عامیانه عربی مربی می‌گوییم و مربی یعنی کسی که یک برنامه‌هایی را ایجاد می‌کند و یک تقدیرهایی را رقم می‌زند برای موجودات تا آن‌ها را پرورش دهد. مربی، یکی را تشخیص می‌دهد فقیر باشد و یکی را تشخیص می‌دهد ثروتمند باشد و یکی دیگر را تشخیص می‌دهد سالم باشد و یکی دیگر مریض باشد؛ همه اینها در تشخیص اوست و مربی می‌داند.

وی بیان کرد: تقوا مهم‌ترین مفهوم قرآنی است، این کتاب مفید است و باعث رشد و صعود به قله است اگر انسان با تقوا باشد، قدرت کنترل خود را داشته باشد و اگر این قدرت را ندارد این کتاب به دردش نمی‌خورد. از نشانه‌های متقین ایمان به غیب است که در روایات داریم متقین یعنی شیعیان و مومنون به غیب که منتظران حضرت ولی عصر(عج) یکی از مصادیقش است.

غضنفری ادامه داد: نماز و زکات در کل قرآن یک نماد است، نماز نماد ارتباط مطلوب با خداوند و زکات ارتباط مطلوب با خلق است؛ برای هر چیزی زکاتی است و زکات علم نشر آن به اهلش است و زکات بدن سالم روزه گرفتن است.

کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی بیان کرد: آیات ابتدایی قرآن در سوره بقره چهار دسته از انسان‌ها را مطرح می‌کند؛ مؤمنان کسانی هستند که هم عقیده‌شان صحیح است و هم عملشان صحیح است، کافران کسانی هستند که نه عقیده‌شان صحیح است و نه عملشان. منافقان کسانی هستند که عقیده‌شان باطل، عملشان منافقانه و صحیح است؛ فاسقان برعکس منافقان، آن‌ها عقیده‌شان صحیح است و عملشان باطل است.

وی بیان کرد: طبق روایات، مهم‌ترین آزمایش انسان‌ها در روی زمین بحث ولایت است؛ خلیفه خدا در روی زمین و آسمان و آزمایش ولایت خداوند بر روی زمین فی الارض نه در آسمان‌ها و در گذشته یک انسان صورت می‌گیرد و خداوند یک خلیفه در هر زمانی روی زمین دارد که امروزه ما به او می‌گویم امام زمان(عج). هزار آیه از قرآن کریم در خصوص قوم بنی اسرائیل نازل شده که فتنه‌هایشان از گذشته بوده تا امروز که ما می‌گوییم نظام صهیونیستی ادامه پیدا کرده است؛ یک ششم قرآن در مورد این قوم است که به ما دشمن‌شناسی یاد می‌دهد.

کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی اظهار کرد: بنی اسرائیل به مسائل پست تکیه می‌کردند؛ اهل دور زدن قانون خدا بودند، بنی اسرائیل پر بودند از خواص فاسد و اما عوام ساده لوح. آیه ۱۰۲ سوره بقره بحث سحر را بیان می‌کند که یک واقعیت یا خیال است؟ واقعیت است اما نه اینکه هر اتفاقی می‌افتد و هر گره‌ای می‌افتد نسبت دهیم به سحر. برطبق آیات قرآن، ما باید بهانه گیری را از دشمن بگیریم، مسلمانان به پیامبر(ص) می‌گفتند راعنا یعنی ما را مراعات کند یعنی آرامتر بگو که دشمن از این کلمه سوء استفاده کرد، پیامبر(ص) به آن‌ها فرمود: دیگر نگویید راعنا اینها سوء استفاده می‌کنند. بگویید انظرنا یعنی ما را مد نظر داشته باش. این دیگر جای سوء استفاده ندارد.

غضنفری ادامه داد: مانند امروز که قمه‌زنی باعث سوء استفاده دشمن می‌شود؛ واجبی نیست که ما برای آن محکم پا بکوبیم. وقتی باعث سوء استفاده دشمن می‌شود، باید برای آن تغییر استراتژیک داد که این هم یک کار قرآنی است. چه زمانی دشمن از ما راضی می‌شود؟ خلاصه مطلب تا ما را بی هویت نکند از ما راضی نمی‌شود.

کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی با بیان اینکه امامت عهدالله و بالاتر از نبوت و رسالت بوده که از پشتوانه‌های بسیار مهم و علمی شیعه است، تصریح کرد: حضرت ابراهیم(ع) از خداوند خواست که از نسل او پیامبری را بیاورد که خداوند گفت دعای تو را مستجاب می‌کنم اما یک پیامبری می‌آورم که یزکیهم و یعلمهم باشد.

غضنفری ادامه داد: نکته دیگری که از آیات ابتدایی قرآن می‌توان برداشت کرد این است که تزکیه بر تعلیم مقدم است؛ چراکه اگر تزکیه نباشد تعلیم بیشتر باعث گمراهی و خطرناک شدن انسان‌ها می‌شود. برطبق آیات ابتدایی قرآن کریم، رویگردانی از مکتب انبیاء برگزیده ملاک سفاهت و حماقت و نادانی در قرآن است که امیدواریم هیچ کدام از ما در این دسته نباشیم.

کارشناس ارشد فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی یادآور شد: لازم است ضمن خواندن قرآن به معنی و مفهوم آن نیز توجه کنیم تا با تعمیق مفاهیم در ذهن و روحمان همان انسانی متعالی شویم که خدا دوست می‌دارد.