به گزارش
ایکنا؛ در این شماره از از فصلنامه علمی ـ پژوهشی «اسلام و مطالعات اجتماعی» مقالاتی با عناوین «عقلانیت کُنشِ اجتماعی، از منظر حکمت اسلامی در مواجهه با سنت وِبِری» نوشته نصرالله آقاجانی، اصغر اسلامی تنها و منصور محمدی؛ «مؤلفههای ارتباط میانفردی شیعیان با اهلسنت از دیدگاه معصومین(علیهم السلام)؛ مورد مطالعه کتاب جامع الأحادیث الشیعة» تألیف میثم فرخی و زهرا جعفری؛ «نگاه فرایندی به سنتهای اجتماعی در سوره اسراء» به قلم حسن غفاریفر و صفورا سالاریه؛ «بررسی و تحلیل نقش ایرانیان درتحولات فرجام جامعه بشریت؛ با تأکید بر مسأله ظهور و قیام» نوشته حسین الهینژاد و «بررسی ظرفیتهای روششناختی عقل و نقل در تولید علم اجتماعی اسلامی با تأکید بر اندیشه آیتالله جوادیآملی» تألیف قاسم ابراهیمیپور و سید روحالله سیدی آقاملکی منتشر شده است.
همچنین مقالات «پساسکولاریسم، سبک زندگی و آموزههای دینی (مورد مطالعه دبیرستانهای شهر قم)» تألیف محمدحسین پوریانی، مصطفی علیزاده آرند و رحمان انصاری؛ «الگوی رقابت رسانهای جبهه انقلاب اسلامی با جبهه غربی در فتنه 88 با محوریت فضای مجازی» تألیف غلامرضا خواجه سروی و کمیل خجسته نیز از دیگر مقالات منشر شده در این شماره محسوب میشوند.
نگاه فرایندی به سنتهای اجتماعی در سوره اسراء
در چکیده مقاله «نگاه فرایندی به سنتهای اجتماعی در سوره اسراء» آمده است کل نظام هستی، هدفمند و بر پایه قانون علی - معلولی استوار است. بر همین مبنا، روابط حاکم بر عالَم انسانی و غیرانسانی، مبتنی بر اصل تأثیر و تأثر است. روابط اجتماعی انسان نیز خارج از این سیستم و حتمیبودن نیست. قرآن ـ که دربردارنده قوانین چیستی و چرایی عالم هستی است ـ از هست اجتماعی سخن گفته و بر این دسته از قوانین إلزامی، نام «سُنن» نهاده است که در علوم اجتماعی به آن «سنتهای اجتماعی» گویند.
با توجه به گستردگی قرآن و محدودیت ظرفیت مقاله، در نوشتار حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با کمک منابع تفسیری، تاریخی وجامعهشناسی برای شناسایی سنتهای اجتماعی، تنها سوره مبارکه اسراء ـ که کلیدیترین سنتهای اجتماعی را یادآور شده ـ بررسی میشود تا مُدل فرایند تحقق سنتها در جوامع بشری از مبدأ تا مقصد، شناسایی و بهعنوان دانشی بنیادین، مفید برای تفسیر وقایع گذشته و تحلیل پدیدههای پیشرو باشد.
قوانین و سنتهای شناساییشده در این سوره عبارتند از: اصل هدایتگری خدا و هدایتپذیری بشر، اصل تربیتی تشویق و ترغیب، اصل مُرید و مختاربودن انسان، اصل بازخوردگیری و ارزیابی اعمال، سنت إستمهال، پاداش در قالب تنبیه مجرمین و طالحین و پیروزی صالحین و در نهایت، جانشینی اهل حق بر باطل یا سنت استخلاف.
بررسی و تحلیل نقش ایرانیان در تحولات فرجام جامعه بشریت
نویسنده مقاله «بررسی و تحلیل نقش ایرانیان درتحولات فرجام جامعه بشریت؛ با تأکید بر مسأله ظهور و قیام» در طلیعه نوشتار خود آورده است نوشتار پیشرو، بهدنبال بررسی و تحلیل نقش مؤثر ایرانیان در مراحل مختلف نهضت جهانی امام زمان(عج)است. این نهضت جهانی به سه مقطع مهم؛ ظهور، قیام و حکومت جهانی تقسیم میشود. ظهور، نویدگر آمدن منجی و قیام، بشارتگر اجرای برنامههای مُنجی و حکومت جهانی، ظرف اجرای تمام آرمانهای ادیان الهی در آخرالزمان است. این سه مقطع، زمانی محقق میشوند که پیشاپیش، مناسبات و الزامات آنها از سوی مردم در جامعه، عملیاتی شود. بنابراین، نقش مردم در تحقق آن سه رُخداد عظیم و نیز در اجرای تمهیدات و مقدمات آنها، نقش مهمی است.
بر اساس روایات موجود در منابع حدیثی شیعه و اهلسنت، در میان نقشآفرینان رُخداد ظهور و قیام، نقش سرزمین ایران و ایرانیان، پررنگ و اساسی است؛بهطوری که روایات «رایات السود» ـ که گزارشگر حرکتها و نهضتهای ایرانیان در آستانه ظهور میباشد ـ به جایگاه و نقش بیبدیل ایرانیان، بهویژه نقش رهبران رایات السود؛ یعنی سید خراسانی و شعیب بنصالح در نهضت جهانی امام زمان(عج) بهعنوان فرماندهان و سران لشگر حضرت اشاره میکند. نکته آخر اینکه، رایات السود، برای رُخداد ظهور و قیام دو کاربرد دارد: کاربرد اول، زمینهساز ِظهور و قیام و کاربرد دوم، از نشانههای ظهور و قیام، تلقی میشود.
بررسی ظرفیتهای روششناختی عقل و نقل در تولید علم اجتماعی اسلامی
در طلیعه نوشتار «بررسی ظرفیتهای روششناختی عقل و نقل در تولید علم اجتماعی اسلامی با تأکید بر اندیشه آیتالله جوادیآملی» میخوانیم نگاه متفاوت فلاسفه مسلمان به مبانی معرفتی، ظرفیتهای متمایزی برای تولید علوم اجتماعی فراهم آورده است. ظرفیتهای روششناختی عقل و نقل در سه عرصه: موضوع و غایت، مبانی معرفتی و نظریههای علوم اجتماعی از منظر استاد جوادیآملی، مورد توجه قرار گرفته است. چارچوب مفهومی پژوهش حاضر، روششناسی بنیادین و روش آن، تحلیلی است.
توجه به پدیدههای اجتماعی خُرد و کلان در عرصه موضوع، عدم إنحصار علم به روش تجربی و کثرتگرایی تداخلی روشی، پذیرش وجود جامعه در کنار اصالت فرد و قانونمندی جامعه و همچنین پذیرش انواع انسان از جمله ظرفیتهای روششناختی رویکرد مذکور است که طرح سه گونه تعاملات اجتماعی: استثماری، قراردادی و عاقلانه؛ تقسیم فرهنگ به سه مُدل: استثماری، قراردادی ـ که تحت عنوان فرهنگ سکولار از آن نام برده میشود ـ و فرهنگ متعالی؛ تقسیم جامعه به استبدادی، دموکراتیک و متمدن، در زمره ظرفیتهای مبانی انسانشناختی آن است. امکان دستیابی به انواع نظریههای عقلی شامل: نظریههای تجریدی، نیمهتجریدی، تجربی، شهودی و نظریههای نقلی در تولید علم اجتماعی اسلامی نیز از جمله ظرفیتهای عقل و نقل در عرصه نظریهپردازی است.
پساسکولاریسم، سبک زندگی و آموزههای دینی
نویسنده مقاله «پساسکولاریسم، سبک زندگی و آموزههای دینی (مورد مطالعه دبیرستانهای شهر قم)» در طلیعه نوشتار خود آورده است پساسکولاریسم، بهمعنای گرایش دوباره به دین و تأثیر آن در زندگی مردم است. پژوهش حاضر، به بررسی ارتباط آموزههای دینی بر سبک زندگی دبیرستانهای ناحیه چهار قم به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه پرداخته است. برای محاسبه حجم نمونه از جدول مورگان، استفاده و برای هر دو گروه (دختر و پسر) بهصورت مستقل، نمونهای متشکل از 360 نفر بهطور تصادفی انتخاب شد. تجزیهوتحلیل اطلاعات، با استفاده از آمار استنباطی است که از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ، رگرسیون خطی ساده بهدستآمده است.
در این پژوهش، پرسشنامه سبک زندگی، شش عامل را که با هم ارتباط درونی داشتند، بررسی کرده است. انتایج پژوهش، نشان میدهد که آموزههای دینی در چهار بُعد از سبک زندگی، رابطه معناداری دارند که بیشترین تأثیر در بُعد درک از زندگی و سپس به ترتیب، مسئولیتپذیری اجتماعی، مدیریت استرس و حمایت اجتماعی بود. نتایج مقایسه میان دو گروه پسران و دختران، نشاندهنده برتری گروه پسران در دو بُعد؛ حمایت اجتماعی و مدیریت استرس نسبت به دختران و در مقابل، برتری ناچیز گروه دختران در دو بُعد؛ مسئولیتپذیری اجتماعی و درک از زندگی نسبت به گروه پسران است.
انتهای پیام