اربعین؛ جلوه‌ای از تمدن توحیدی/ وقتی اولیای خدا غریب می‌شوند

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمنصور موسوی، مدرس حوزه علمیه قم در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، با بیان اینکه اربعین، جلوه‌ای از تمدن توحیدی است، اظهار کرد: شاید بتوان گفت یکی از مهمترین دلایلی که اهل بیت(ع) در میان امت زمان خود و حتی در میان برخی از یارانشان غریب بودند این بود که آنها هدفی والا در نظر داشتند و مردم اکثراً ذهن و عقلشان نمی‌کشید و نمی‌توانستند آن نقطه و هدفی که ائمه برای جامعه خود در نظر داشتند، تشخیص دهند و فهم درستی از آن پیدا نمی‌کردند.

مهمترین مکر شیطان

وی گفت: مثلاً در زمان حضرت علی(ع)، به راحتی ایشان را کنار گذاشتند و انتظاری که از حاکم داشتند ظاهراً از خلفا هم بر می‌آمد. وقتی سطح انتظار آدم‌ها پایین می‌آید، اولیا خدا غریب می‌شوند. مهمترین مکر شیطان هم دقیقاً همین است. شیطان برای اینکه انسانها را از راه خدا و اهل بیت(ع) دور کند، آنها را دنیاپرست می‌کند، یعنی چه؟ یعنی کسانی که به کم قانع‌اند. شیطان سوگند خورد که همه انسان‌ها را اغوا می‌کنم. اغوا یعنی گم‌هدفی نه گمراهی. شیطان برای اینکه در انسان گم‌هدفی ایجاد کند، برای او چند هدفی ایجاد می‌کند، هدف‌های دست پایین در دست و بال آدم می‌ریزد، او را مشغول دنیا می‌کند. اهل بیت(ع) می‌خواستند جامعه را به سمت بالاترین هدفی که خداوند از خلقت انسان دارد، هدایت کنند، ولی شیطان نمی‌گذارد این اتفاق بیفتد و سطح اهداف آدم‌ها را پایین می‌آورد.

موسوی با بیان این که مهم‌ترین کار جبهه شیطان این است که سطح خواسته‌های انسانها را تنزل می‌دهند، گفت: در مذاکرات امام حسین(ع) و عمر سعد دقت کنید هر چه امام تلاش می‌کند سطح خواسته‌های عمر سعد را بالا بیاورد، به او می‌فرماید: «من بهشت را برای تو تضمین می‌کنم. می گفت: نه ملک ری.» معلوم است وقتی سطح خواسته‌های کسی، ملک ری باشد، یزید را بر حسین(ع) ترجیح می‌دهد.

برخی از افراد دین را برای دنیا می‌خواهند

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه نظام اداری ما ناخودآگاه مردم را دنیاگرا می‌کند، گفت: آموزش و پروش ما بچه‌ها را به گونه‌ای تربیت می‌کند که برای رفتن به دانشگاه، اولین سؤالی که از مشاور می‌پرسند این است که کدام رشته بازار کار خوبی دارد؟ سطح خواسته‌ها این است. برخی از افراد، دین را هم برای دنیا می‌خواهند. یکی از تحلیل‌های زیبایی که در زیارت اربعین درباره افرادی که مقابل امام ایستادند، می‌خوانیم این است که اینها دنیا را بر امام ترجیح دادند.

موسوی ادامه داد: بنابراین یکی از مهمترین عوامل مظلومیت اهل بیت(ع) این بود که سطح خواسته‌های اکثر آدمها پایین است. وقتی انتظارشان از امام در این حد است که شکمشان را سیر کند، چه فرقی می‌کند، علی(ع) خلیفه باشد یا ابوبکر؟ حضرت فاطمه(س) در خطبه‌شان می‌فرمایند: «دنیا را هم که بخواهید با علی(ع) بهتر می‌توانید به آنچه می‌خواهید برسید.» در کربلا کسانی بودند که با امام بودند، ولی سطح خواسته‌هایشان پایین بود. شنیده بودند قرار است امام به کوفه برود شاید به نان و نوایی برسند، شب عاشورا وقتی فهمیدند، قضیه از این قرار نیست، کنار کشیدند و برگشتند؛ ضحاک مشرقی نمونه این افراد است. اینها چون سطح خواسته‌هایشان پایین است نمی‌توانند با امام همراه باشند.

امام را برای خودشان می‌خواهند

این مدرس حوزه با طرح این سؤال که هدف والایی که ائمه(ع) دنبال می‌کنند و اکثر انسانها با آن پیوند نمی‌خورند و به این جهت حاضرند تحت مدیریت غیر امام هم قرار بگیرند، چیست؟ گفت: قدر و ارزش آدمها به اندازه ارزش‌های آنهاست. قلب ما باید با کجا پیوند بخورد که بتوانیم تا آخر راه با امام حسین(ع) و فرزند امام حسین(ع) همراهی کنیم؟ از یا حسین گفتن تا با حسین(ع) بودن خیلی راه است. حضرت اباعبدالله(ع) وقتی می‌خواست حرکت کند، فرمود: «من کان باذلا فینا مهجته و موطنا علی لقاء الله نفسه فلیرحل معنا» مسئله، مسئله لقاءالله است. فقط کسانی می‌توانند در معیت با حسین(ع) باشند که آرزویشان لقاءالله و توحید باشد. آخرین جمله زیارت عاشورا: «و الذین بذلوا مهجهم دون الحسین» علامت صدق این هدف است. یعنی کسانی که خونشان را در پای امام ریختند. اینها کسانی هستند که واقعا دل در گرو لقاءالله بسته‌اند. چه کسانی می‌توانند از خودشان بگذرند؟ کسانی که خداخواه باشند. نقطه مقابل خداخواهی، خودخواهی است. کارهایی که از روی خودخواهی انجام می‌دهیم، اصلا ما را به امام زمانمان نزدیک نمی‌کند‌. اکثر آدمها، امام را می‌خواهند، اما، امام را برای خودشان می‌خواهند.

راه‌ تشخیص هیئت یا مداح خوب

وی گفت: کسانی می‌توانند در معیت با اهل بیت(ع) تا آخر را بمانند که تمام وجودشان خداخواهی شده باشد. حسین(ع) را برای خدا بخواه. اگر می‌خواهید بدانید با امام حسین(ع) هستید، یا نه ببینید وقتی یاد امام می‌کنید، نماز را بیشتر دوست دارید؟ خدا را بیشتر دوست دارید؟ یکی از راه‌های ساده تشخیص هیئت‌ها و مداح‌های خوب این است که ببینیم پامنبری‌های آنها چقدر اهل نماز شده‌اند. ارتباط با امام حسین(ع) باید بتواند تو را خدایی کند.

این مدرس حوزه علمیه با بیان اینکه هدف اصلی اهل بیت(ع) ایجاد یک جامعه توحیدی و تربیت انسان‌های موحد است، گفت:  اگر می‌گذاشتند تربیت نبوی، ختم به تربیت علوی شود، فهم این حرف‌ها آسان‌تر بود. در اینجا این سؤال پیش می‌آید که این سیستم تربیتی چگونه اتفاق می‌افتد؟ در اربعین، خداوند یک چشمه از جامعه مهدوی را به ما نشان می‌دهد. چرا؟ چون سایه ولایت امام بالای سر جامعه آمده است. تنها جامعه‌ای به توحید می‌رسد که سایه ولایت امام را بالای سر خود داشته باشد. تمدنی که امام عصر(عج) ایجاد می‌کند مهمترین خصوصیتش این است که رأس هرم آن، توحید و خداپرستی است، نه شیطان پرستی و هواپرستی. از آن طرف تمدن مادی که ما در آن نفس می‌کشیم، پر از شرک و شیطان پرستی و هواپرستی است.

موسوی ادامه داد: در اربعین، انسان جلوه‌ای از توحید می‌بیند. آیا می‌توانیم از اربعین درس‌های تمدن‌ساز بگیریم؟ آیا اربعین می‌تواند مقدمه‌ساز ظهور امام عصر(عج) باشد؟ اولین شرطش این است که تعریف خود را از توحید در این تمدن مشخص کنیم.

نیاز امروز ما

وی با بیان اینکه اولین اتفاقی که در جامعه مهدوی رخ می‌دهد این است که روح توحید در جامعه عیان می‌شود، توضیح داد: توحید را ما نمی‌توانیم آنچنان که در تراز یک تمدن است، بفهمیم، چرا؟ چون در حوزه‌های علمیه ما اگر درباره توحید صبحت کردند، با رویکرد کلامی و فلسفی با ما صحبت کردند. تعریف توحید با رویکرد اجتماعی حکومتی نیاز امروز ما است. آن توحیدی که اسلام به آن دعوت می‌کند، توحیدی است بالاتر از پاسخ به یک سؤال. توحید اسلامی الهامی است در زمینه حکومت.

این مدرس حوزه بیان کرد: بنابراین، بزرگ ترین عامل مظلومیت اهل بیت(ع) این بود که هدف آنها بسیار والا بود و اکثر آدم ها سطح خواسته‌های پایینی دارند. اگر کسی بخواهد دل در گو لقاء الهی داشته باشد، باید اهل از خود گذشتگی باشد.