چگونه از دست دادن؛ نکته مغفول در تربیت

حجت‌الاسلام محمد سامانی، مدرس حوزه و دانشگاه در سیستان‌وبلوچستان در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: یکی از موضوعاتی که همیشه در طول تاریخ، بشر را رنج داده، ترس از زوال، نابودی و از دست دادن است، به همین دلیل، همواره به‌دنبال راهی بوده تا جلوی این زوال و نابودی را بگیرد.

وی این ترس و دلهره را ناشی از عدم شناخت انسان‌ها از دنیا دانست و افزود: وقتی انسان چیزی را خیلی مهم بداند و بیش از حد روی آن حساب باز کرده باشد، قطعاً با از دست دادن آن بسیار متأثر خواهد شد و در همان حالی که آن را دارد، باز همیشه این ترس را دارد که مبادا روزی آن را از دست بدهد. کسی که دنیا و بهره‌های دنیا را بزرگ بشمارد، تحمّل فقدان آن را ندارد، در حالی که این تصور، مطابق واقع نیست.

این مدرس دانشگاه بیان کرد: قرآن و روایات، این دنیا را عالم فنا می‌دانند و به انسان می‌گویند که زیادی روی آن حساب باز نکن، اینجا جای ماندن نیست؛ «قُل مَتاعُ الدُّنیا قَلِیلٌ وَ الآخِرَةُ خَیرٌ لِمَنِ اتَّقی» (نساء/77) یعنی ای پیامبر، به آنان بگو که کالای دنیا اندک است و آخرت برای پرهیزکاران، بهتر است.

وی ادامه داد: وقتی در عالم فنا به سر می‌بریم، باید آمادگی از دست دادن را داشته باشیم؛ بنابراین قطعاً از دست خواهیم داد، اما مهم این است که چگونه از دست بدهیم تا ارزش آن را داشته باشد؛ یکی از نکات مغفول تربیت فرزندان ما، همین است که به کودکان «چگونه از دست دادن» را نمی‌آموزیم.

سامانی اظهار کرد: جلوی زوال را نمی‌توانیم بگیریم، جلوی مرگ را نمی‌توانیم بگیریم، اما می‌توانیم «چگونه زیستن» و «چگونه مردن» را انتخاب کنیم. قطعاً ما کودکی، جوانی، عمر و همه این قبیل سرمایه‌ها را از دست خواهیم داد، نمی‌توان جلوی پیر شدن را گرفت، اما مهم این است که این عمر در چه راهی از دست رفته و به ازای آن، چه چیزی به دست آورده‌ایم.

وی افزود: باید از دوران کودکی، فرزندان خود را طوری تربیت کنیم که به «از دست دادن» عادت کنند؛ مثلاً نگران تمام شدن مداد و دفتر خود نباشند، اما کیفیت آن مهم باشد؛ این‌که چگونه مداد تمام شد و صفحات دفتر با چه چیزهایی پر شده، اهمیت دارد.

این مدرس حوزه و دانشگاه اضافه کرد: وقتی در مراسم عزا شرکت می‌کنیم، همه به صاحب عزا می‌گویند «ان‌شاء‌الله غم آخرتان باشد» در حالی که این یک خیال باطل است. قطعاً غم آخر ما نخواهد بود، ما در طول زندگی، پیوسته در حال از دست دادن هستیم، فقط باید هدف و راهی را انتخاب کرد که ارزش این از دست دادن‌ها را داشته باشد.

وی بیان کرد: اگر بدانیم که بعد از این دنیا، یک عالم بهتر و باکیفیت‌تری در پیش است، دیگر غصه دنیا را نمی‌خوریم، نگران مرگ و نابودی نیستیم، چون اصلاً مرگی در کار نیست، فقط انتقال از این عالم، به عالمی دیگر است.

سامانی افزود: می‌گویند حَجاج روزی مواد مخدر مصرف کرده بود و در حالی که به در تکیه داده بود، احساس می‌کرد که سرش روی در قرار گرفته و اگر در را باز کنند، سر او خواهد افتاد، به همین خاطر فریاد می‌زد که کسی در را باز نکند. ما هم دچار چنین غفلتی هستیم و گمان می‌کنیم اگر بمیریم و جسم ما به زیر خاک برود، دیگر از بین رفته‌ایم.

این مدرس حوزه و دانشگاه اظهار کرد: چیزی که ارزش عمر را دارد، رسیدن به کمال است. عمر خود را باید در راه رسیدن به کمال صرف کنیم که اولین گام آن، این است که تشخیص دهیم وظیفه ما در این عالم چیست و چه باید کرد.