نقد مداحان به مداحی حاشیه‌ساز
گروه ادب ــ صد و سی و یکمین شماره از ماهنامه دینی، فرهنگی و مجالس حسینی «خیمه» با پرونده ویژه «عین صاد» بر پیشخوان نشریات قرار گرفت.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ تازه‌ترین شماره ماهنامه دینی، فرهنگی و مجالس حسینی «خیمه» با سرمقاله‌ای با عنوان «رسالت دینداران و دین‌مداران در مقابله با آسیب‌های اجتماعی» به قلم محمدرضا زائری، مدیرمسئول این نشریه، منتشر شده است. در بخشی از این سرمقاله آمده است: «هم سیره پیشوایان دین و هم شیوه عالمان راستین در تعامل با مردم و به ویژه جوانان بزهکار مشحون از محبت و مداراهاست. دریغ که صفحات دین را درست نمی‌خوانیم و با شتاب از آن می‌گذریم و مثلاً مدارایی که به تصریح روایاتی مانند «من مات مدار یا مات شهیدا، هر کس بر مدارا بمیرد، شهید مرده است» را چندان ارج نمی‌نهیم و تحملی که به تأکید احادیثی، چون «العالم و المتکلف» معیار تشخیص عالم واقعی و روحانی حقیقی از عالم‌نما و روحانی نماست چندان قدر نمی‌شناسیم و دین به عنوان یک مجموعه منسجم و به هم پیوسته برای اجرای واقعی و عملی در زندگی اجتماعی انسان را به پاره‌ای احکام ظاهری و مناسکی فروکاسته‌ایم و آن حقایق بلند و تابناک که برای سعادت ابدی جهان بشریت عرضه شده است، به مسائل ظاهری و شکلی کوچه و محله خود تنزل داده‌ایم.»
گفتوگو با احمد مهدوی دامغانی، یادداشت احمد مسجدجامعی درباره آداب و مناسک دینی در تهران قدیم، جامه‌دران، گفتوگو با مجتهدی که معمم نیست، سخنرانی امام موسی صدر درباره زن و چالش‌های جامعه مدرن، گفتوگو با فروغ پارسا درباره مسائل زنان و فقه، گفتوگو با پدر شعر آئینی درباره پیشینه این شعر و یادداشت‌های همسر روحانی مبلغ مطالب خواندنی و جالب توجه این شماره را به خود اختصاص داده است.
در پرونده ویژه این شماره به نگاه‌های تربیتی حجت‌الاسلام والمسلمین علی صفایی حائری پرداخته شده است. وی معروف به «عین صاد» بوده و در سال ۱۳۳۰ در قم متولد شد. پدرش شیخ عباس صفایی از علمای قم بود. وی پس از تحصیلات ابتدایی آموختن علوم دینی را آغاز کرد. صفایی پس از طی مقدمات در دروس خارج آیت‌الله سیدمحمد محقق داماد، آیت‌الله مرتضی حائری یزدی و پدرش آیت‌الله عباس صفایی حائری شرکت کرد. او در ۲۲ تیر سال ۱۳۷۸ بر اثر تصادف درگذشت و در گلزار شهدای علی بن جعفر قم دفن شد. استاد صفایی به هنر علاقه‌مند بود و برخی از هنرمندان سینما و شاعران با او ارتباط داشتند.
وی در نظریه‌پردازی هنر مانند آنچه در تربیت، فلسفه و عرفان بیان کرده‌اند، معتقد به تفکیک «هنر مسلمین» از «هنر اسلامی» است. همانگونه که از مفهوم تفقه در دین و آثار یعنی انذار و حذر برمی‌آید. چنین فقهی علاوه بر انتقال معرفت تأثیر عاطفی نیز دارد که به حذر منجر می‌شود. در حالی‌که فقه حکم چنین امکان و هدفی ندارد. بین فقه دین و هنر فصل مشترکی به نام زیبایی با تأثیرگذاری عاطفی وجود دارد. این بحث را می‌توان با موضوع کلام شیعی و کلام جدید و ارتباط آن‌ها با هنر و همچنین رابطه بین انسان، جهان، مسئله هنر و اخلاق نیز ادامه داد. همچنین می‌توان گفت بدون درک زیبایی، واقعه عاشورا نیز قابل فهم نخواهد بود، اما این مباحث فرصت و مجالی دیگر را می‌طلبد.
«زن و چالش‌های جامعه مدرن» سخنان خواندنی از امام موسی صدر است که می‌گوید: زن مسلمان می‌خواهد وارد زندگی شود و جامعه‌ای بهتر بسازد و گذشته و حال را به چالش بکشد. برای این کار به اصالت داشتن در حرکت نیاز دارد. ولی آن‌ها برای این اراده سستی ناپذیر شما، توطئه چیده‌اند تا آن را منحرف کنند. آن‌ها در برابر شما تنها دو راه قرار داده‌اند و راه سومی در کار نیست. راه اول محافظت است. آن را محافظت نامیدند تا زنان را در خانه زندانی کنند و مشارکت زن در ساختن جامعه را فلج کنند. راه دوم را مشارکت در زندگی اجتماعی نامیدند، اما آن را بدون هیچ رعایت و مراقبتی ترسیم کردند، به گونه‌ای که وقتی زن به میدان جنگ یا مدرسه یا بازار می‌رود، او را وادار کردند به شکلی باشد که گویا به سالن نمایش لباس می‌رود.
فروغ پارسا، استاد علوم قرآن، دکترای علوم قرآن و حدیث و رئیس انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی درباره رشته‌های علوم قرآنی در دانشگاه‌ها معتقد است: فقه ما مردانه است و طبیعی است که مردانه باشد. وقتی در طول تاریخ ما یک کتاب فقهی نداریم که یک زن نوشته باشد و هیچ زنی هیچ حکمی را استنباط نکرده است. طبعاً باید دانش فقه را یک دانش مردانه تلقی کرد. در بحث حقوق زنان مهمترین مسئله این است که فقه شیعه از آموزه‌های قرآنی درباره مقام و جایگاه انسانی زن فاصله گرفته است. در واقع فقه زنان یعنی همه مباحث مربوط به حقوق زنان از حق مادر نسبت به اولاد، حضانت و ولایت گرفته تا بحث دیات، ارث، قضاوت و شهادت دادن در هیچ یک از این موارد مقتضیات زمان و مکان لحاظ نشده و از شرایط فقه پویا به هیچ وجه برخوردار نیست.
«غوغایی به بهانه داره می‌ریزه» نقدی به مداحی حاشیه‌ساز است که سیدعلی سادات رضوی در این مورد می‌گوید: متأسفانه مداحی رایج امروز فقط شورخوانی است و دلیل آن نیز ریتمیک خواندن آن است. ریتمیک خوانده شدن شور، موجب تحرک، حرکت جسمی می‌شود که هم در شادی‌ها و هم عزا اجرا می‌شود و به دلیل استقبال جوانان، برخی از مداحان تلاش خود را در این زمینه خلاصه کرده‌اند و دیگر تخصص‌های مداحی فراموش شده‌اند. اصلی‌ترین دلیل آن است که مداحان امروزی استاد ندیده‌اند و برای کسب مهارت و شاگردی نرفته‌اند، به همین دلیل مداحی‌های امروزی ریتمیک شده است.
سجاد محمدی، مداح اهل بیت(ع)، نیز معتقد است: برخی از مداحان در جامعه مذهبی، تتلو هستند و متأسفانه خواجه‌امیری‌های مداحی که منطقی و استاد دیده، حرکت کرده باشند، کم‌اند.
حیدر توکل هم، ایراد را از تشکل‌های مداحی می‌داند که شعر‌های سبک و بی‌پایه یا بی‌مغز از روی جهل ساخته می‌شوند، نه از روی عمد و اهانت. امروز یازده نهاد مرتبط با امور مداحی فعالیت می‌کند که هر کدام بودجه دارند، اما چرا این حواشی روزبه‌روز بیشتر می‌شود.
انتهای پیام
