کودکان کار به ایران قاچاق می‌شوند
گروه جامعه ــ مسئول انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، نادیده گرفتن فعالیت‌های باندها در خصوص کودکان کار و خیابان را فرار از واقعیت دانست و گفت: برنامه‌ای برای شناسایی دقیق این کودکان تدوین شده است.
«حضور کودکان کار از حدود 15 کشور جهان در ایران، پیچده بودن این مسئله و ضرورت اتخاذ راه‌هاى متنوع براى مقابله با این پدیده» جدید‌ترین اظهارنظر محمد شریعتمداری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در خصوص کودکان کار و خیابان است.
به راستی از وضعیت کودکان کار و خیابانی ایران چقدر اطلاع داریم؟ مسئولان مدام در این خصوص مطرح می‌کنند که 65 تا 90 درصد این کودکان اتباع خارجی، 90 درصد آنها دارای خانواده و البته دولت و 11 دستگاه نیز متولی ساماندهی كودكان كار و خيابانی در تلاش برای ساماندهی این کودکان هستند.
اما مسئولان سازمان‌های مردم‌نهاد و غیردولتی حامی این کودکان، درجه بالای اعتیاد، ابتلا به ایدز و بیماری‌های مقاربتی، مورد تعدی و تجاوز قرار گرفتن، بهره‌کشی اقتصادی، سوء تغذیه و ... آنان را بیان می‌کنند.
در این میان با نگاهی سطحی به خیابان‌های تهران، کرج، مشهد و سایر شهرهای بزرگ ایران می‌توان به راحتی از عدم موفقیت 11 دستگاه متولی و مسئول در خصوص ساماندهی کودکان کار سخن گفت. برای بررسی وضعیت کودکان کار و خیابانی اتباع خارجی ایران، این بار نه به سراغ یک مسئول دولتی، بلکه به سراغ فاطمه اشرفی، مسئول انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، رفتیم.
وی در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ در پاسخ به این سؤال که آیا کودکان کار و خیابانی معتادند؟ گفت: اغلب این کودکان عضو خانواده‌های آسیب‌پذیرند. به همین دلیل می‌توان انتظار داشت که بخشی از اعتیاد خفیف یا عمیق این کودکان ریشه در خانواده‌های آنها داشته باشد، اما هنوز اطلاعات دقیقی نداریم که چه تعداد و چه درصدی از آنها با اعتیاد مواجه هستند.
کودکان کار استثمار می‌شوند
اشرفی درباره اینکه مسئولان بهزیستی و برخی سازمان‌های مردم‌نهاد مطرح می‌کنند که این کودکان به صورت باندی فعالیت نمی‌کنند، گفت: کاملاً قابل رؤیت است که این کودکان غالباً در یک شبکه خاص رفت و آمد دارند و مکان و زمانی که در آن کار می‌کنند و حتی کنترل منابعی که به دست می‌آورند سازماندهی شده است؛ این سازمان‌دهنده‌ها می‌توانند بزرگ‌تر نسبی یا سببی آنها و یا فرد دیگری باشند که آنان را استثمار می‌کنند.
این فعال اجتماعی تشریح کرد: در حال حاضر با موجی از حضور کودکانی روبرو هستیم که از کشورهای همسایه گروهی به ایران می‌آیند و اگر وجود گروه سازماندهی شده و سازمان‌دهنده را نپذیریم، به هیچ وجه نمی‌توانیم تصور کنیم که کودکی 10 ساله از مسیرهای طولانی و مرزها عبور می‌کند و خود را به تهران می‌رساند و در حالی که زبان فارسی را نمی‌داند، از شلوغ‌ترین چهارراه‌های تهران سردرمی‌آورد.
وی بیان کرد: آنچه تاکنون بدان دسترسی پیدا کرده‌ایم این است که کودکان تنهایی که در تهران زندگی می‌کنند و در گروه‌های کاری مشخصی به کار گمارده می‌شوند، متناسب با وسع فیزیکی، سن و قدرت تعامل و ارتباط با جامعه به کار گرفته می‌شوند. کودکانی که توان بیشتری دارند برای زباله‌گردی به کار گرفته می‌شوند و آنانی که جثه نحیف‌تری دارند سر چهارراه‌ها حضور دارند.
مسئول انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده، نادیده گرفتن فعالیت‌های باندها در خصوص کودکان کار و خیابان را فرار از واقعیت دانست و اضافه کرد: این فرار کردن از واقعیت است که فعالیت باندها را نادیده بگیریم و فقط بگوییم که این کودکان در نتیجه فقر خانواده و عدم دسترسی به خدمات اجتماعی، مجبور شده‌اند در خیابان‌ها حضور یابند تا بخشی از زندگی آنها تأمین شود.
وی ادامه داد: اگر به تحقیقات انجمن حمایت از حقوق کودک که اخیراً در خصوص کودکان زباله‌گرد منتشر شده مراجعه کنیم، می‌بینیم که نزدیک به 90 درصد آنان از افغانستان به ایران آمده‌اند و قطعاً فاقد خانواده هستند و چیزی جز قاچاق انسان و باند را نمی‌توانیم برای آنان متصور شویم؛ ضمن اینکه سهمی که در این کار بسیار مشقت‌بار برای آنان وجود دارد، نمی‌تواند آن قدر برای خانواده ارزشمند باشد که رضایت دهند فرزندانشان به چنین کارهایی دست بزنند.
کودکان کار بی‌هویت‌اند
اشرفی با تأکید بر اینکه این مسئله رسالتی برعهده فعالان مدنی و سیاست‌گذاران اجتماعی است که اجازه ندهیم کودکی آنان قربانی مطامع سرمایه‌گذاران در این طرح‌ها یا اربابان محلی و منطقه‌ای شود، گفت: نمی‌دانیم این کودکان در نتیجه خواست قانونی و عرفی خانواده‌هایشان به ایران آورده شده‌اند؟ دزدیده شده‌اند؟ یا فریب خورده‌اند و به ایران آورده شده‌اند؟ اما براساس شواهد، نگرانی‌های ما درباره فشارهایی که به آنان وارد می‌شود خیلی زیاد است. بسیاری از آنها به دلیل اینکه هیچ ارتباط و تعاملی با کسی ندارند و فقط در کلونی‌های مشخصی نگهداری می‌شوند، حتی اجازه تعامل با پیرامون خود ندارند و اگر هم داشته باشند، اعتماد به نفس لازم را برای برقراری ارتباط با دیگران ندارند تا مشکلات خود را مطرح کنند.
وی با ابراز نگرانی از وضعیت خانواده‌های این کودکان، گفت: باید نگران خانواده‌های آنان هم باشیم که نمی‌دانند فرزندانشان در ایران هستند یا در منطقه‌ای دیگر از افغانستان. از سوی دیگر چون هیچ مدرک و سندی در مورد هویت آنان وجود ندارد نگرانیم، زیرا باندهای انتقال انسان آنان را به ایران می‌آورند و ممکن است اتفاقات ناگوار جسمی و جنسی برای آنها رخ دهد یا سوء‌استفاده شوند.
این فعال اجتماعی با تأکید بر اینکه باید نگرانی جدی ما کودکانی باشد که فارغ از هرگونه کنترل و نظارت، در خیابان‌ها رهایند، ادامه داد: در مسائل مربوط به کودکان کار و خیابانی صرفاً به جمع‌آوری این کودکان خلاصه می‌شود و اقدامات اجتماعی و توانمندسازی برای شناسایی کامل‌تر آنان و خانواده‌های آنها انجام نشده است.
پروتکل‌های کودکان کار تهیه شده است
وی با ابراز خرسندی از اینکه اخیراً یکی از سازمان‌های غیردولتی ایران با همکاری شورای اجتماعی کشور پروتکلی را تهیه کرده‌اند تا این کودکان کاملاً شناسایی شوند، گفت: در حال حاضر برنامه‌ای تدوین شده که با همکاری وزارت کشور، استانداری تهران و سازمان بهزیستی این مسئله وسیع‌تر و عمیق‌تر بررسی شود و در کنار ارزیابی فردی، پرونده مددکاری اجتماعی خانواده‌ها را هم داشته باشیم و خانواده‌ها هم بررسی شوند.
مسئول انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده ادامه داد: البته برای حمایت از کودکانی که خانواده آنها بضاعت کافی ندارند و ناگزیر فرزندانشان را برای کار فرستاده‌اند نیز برنامه‌ریزی شده است. طبق این برنامه، با شناخت موقعیت آنها و براساس قرائن و شواهد، آنان به زور به ایران منتقل شده‌اند و می‌توانیم ادعا کنیم که قربانی قاچاق کودک هستند و با همکاری سازمان‌های بین‌المللی ساماندهی شوند.
اشرفی در پاسخ به این سؤال که آیا سازمان‌های بین‌المللی به ویژه یونیسف در زمینه ساماندهی کودکان کار به ایران کمک می‌کنند؟ گفت: تا زمانی که اطلاعات دسته‌بندی‌شده و آگاهی کاملی از وضعیت قانونی و اجتماعی آنها نداشته باشیم، نمی‌توانیم پروتکل اقدام برای این سازمان‌ها تعریف کنیم.
وی اظهار کرد: امید است در طرح حمایت اجتماعی از کودکان کار با به دست آوردن اطلاعات جامع از این کودکان بتوانیم گروه‌های مختلف را تفکیک کنیم. قطعاً در میان این کودکان خانواده‌هایی هستند که مدارک اقامت قانونی در کشور و امکان برخورداری از خدمات اجتماعی بیشتری را دارند.
مسئول انجمن حمایت از زنان و کودکان پناهنده در پایان گفت: امیدواریم در نتیجه اجرای این طرح بتوانیم دورنمایی از وضعیت موجود را نزد سیاست‌گذاران و مسئولان اجرایی کشور ترسیم کنیم تا براساس اطلاعات دقیقی که به دست آمده است، امکان برنامه‌ریزی‌های مؤثرتری باشد. البته در هر کاری مخالفان و مدعیانی وجود دارد و نگرانی‌هایی را ابراز می‌کنند و گاهی این ابراز نگرانی‌ها حتی از حیطه اخلاق خارج می‌شود، اما معتقدیم باید ابزارهای مختلف را برای کمک به این کودکان در نظر بگیریم و به سمت کاهش تعداد کودکان خیابانی پیش برویم.
انتهای پیام
