اهتمام سیاست‌گذاران و نخبگان معطوف به تحقق بیانیه گام دوم باشد
گروه سیاست و اقتصاد ــ کارشناس حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری با اشاره به بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی گفت: باید همّ و غم سیاست‌گذاران، کارگزاران، نخبگان، لایه‌های اجتماعی مخاطب این حوزه و انواع تشکل‌ها و سازمان‌های اجتماعی خصوصی و غیردولتی معطوف به تحقق این بیانیه مهم و کاربردی باشد.
پیمان محمدی، استاد دانشگاه قزوین در گفت‌وگو با ایکنا از قزوین، با اشاره به توجه جدی به حوزه علم و فناوری در بیانیه گام دوم انقلاب از سوی مقام معظم رهبری اظهار کرد: اهمیت این حوزه در بیانیه موسوم به «گام دوم» تا جایی است که مقام معظم رهبری، «علم و فناوری» یا «علم و پژوهش» را هم در بخش دستاوردهای انقلاب اسلامی جزء دستاوردهای برتر انقلاب اسلامی دانسته و به‌عنوان دستاورد دوم در بین هفت دستاورد و هم در بین مطالبات خود در صدر مطالبات خود گنجانده‌اند.
کارشناس حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری افزود: باید همّ و غم سیاست‌گذاران، کارگزاران، نخبگان، لایه‌های اجتماعی مخاطب این حوزه و انواع تشکل‌ها و سازمان‌های اجتماعی خصوصی و غیردولتی معطوف به تحقق این بیانیه مهم و کاربردی باشد.
محمدی به راهکارهایی برای تحقق این مطالبه معظم‌له اشاره و یادآور کرد: یکسری راهکارها، همان راهکارهای مسبوق به سابقه و جاافتاده‌ای است که به‌اندازه کافی توسط صاحب‌نظران طرح و مورد پردازش قرار گرفته است و خیلی راهکارهای ابتکاری محسوب نمی‌شود هرچند ممکن است نحوه تحقق آن مشمول ابتکار و قرایح خلاقانه صاحب‌نظران باشد.
وی تأکید کرد: به‌عنوان نمونه افزایش سهم تحقیق و توسعه که در شرایط کنونیِ کشور که با محدودیت منابع مالی مواجهیم، با چالش اساسی مواجه است، ممکن است یک توصیه عمومی باشد، یا منطقی‌سازی گستره تحصیلات تکمیلی بخش آموزش عالی؛ منتهی یکی از توصیه‌های مهم، این است که عرصه علم و فناوری نبایستی در یک فضای ایزوله قرار گیرد، باید مسئله‌محور و در راستای نیازها و مزیت‌های منطقه‌ای هر استان فعلیت یابد.
لزوم متناظرسازی عرصه علم و فناوری با مزیت‌های نسبی منطقه‌ای هر استان
محمدی تصریح کرد: تأکید بنده بر متناظرسازی عرصه علم و فناوری با مزیت‌های نسبی منطقه‌ای هر استان است. البته این پیشنهاد ناقض سایر حوزه‌ها و زیربخش‌های علم و فناوری کشور که همانند انرژی صبغه ملی دارند نیست، متأسفانه باید گفت در این زمینه کار بسیار کمی انجام گرفته است.
وی با اشاره به تدوین سند آمایش علم و فناوری بیان کرد: در حال حاضر تنها سندی که به آمایش علم و فناوری منطقه‌ای محدود به یک استان پرداخته باشد، سندی مربوط به استان قزوین است و سایر استان‌ها در این زمینه ورود جدی‌ای نداشته‌اند.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: ممکن است به لحاظ مفهومی هنوز ایراداتی ممکن است به این موضوع و فرآیند وجود داشته باشد با این حال موضوع بر سر این است که در کجا و کدام اسناد سیاستی و توسعه‌ای استان‌ها موضوع علم و فناوری هم‌راستا با مزیت نسبی آن استان تعریف‌شده و در خدمت توسعه منطقه‌ای آنجا قرار گرفته است.
وی ادامه داد: برای مثال اگر برای استان قزوین، اولویت بخش خدمات است، چه دنباله‌هایی از حوزه علم و فناوری بایستی پشتیبان آن موضوع باشند؟ نهادهای ملی چه تکالیف و جهت‌گیری‌هایی دارند؟ ارتباط صنعت و دانشگاه بایستی بر روی چه پروژه‌های مشترکی متمرکز باشد؟ چه رشته‌های تحصیلات تکمیلی‌ای در استان طراحی و توسعه یابد تا از این هدف توسعه‌ای حمایت کند.
کارشناس حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری ادامه داد: تأکید بر این است که جهت‌گیری کنشگران علم و فناوری از یک استان به یک استان دیگر به دلیل جهت‌گیری مختلف توسعه‌ای آنان باید متمایز و متفاوت باشد؛ اینکه همه استان‌ها در غالب علوم پایه دانشجو داشته باشند یا در اغلب علوم فنی و مهندسی دوره تحصیلات تکمیلی داشته باشند، به‌خودی‌خود بی‌معنا است.
وی اضافه کرد: باید رشته‌های دانشگاهی دانشگاه‌های یک استان در خدمت مزیت‌های نسبی آن استان یا برخی از استان‌های هم‌جوار باشد و توسعه این فضا نباید معطوف به‌غایت درآمدزایی از پذیرش دانشجو و توسعه‌ی بی‌برنامه دوره‌های تحصیلات تکمیلی گردد، البته این مسئله خود محصول یک مسئله مهم‌تری مربوط به اعتبارات ملی بخش آموزش عالی در کشور است.
محمدی با تأکید بر اینکه این موضوع نمی‌گذارد تا دست برنامه‌ریزان استانی برای طراحی و اجرای اسناد سیاستی منطقه‌ای باز باشد، گفت: این می‌تواند شروع خوبی برای توسعه درون‌زاد و بومی استان‌ها مبتنی بر سازمان‌دهی استعدادهای بومی آنان باشد و مانع از مهاجرت‌های نخبگی بین استانی شود.
لزوم توجه جدی به خودسازی و جامعه‌پردازی
وی افزود: نکته دوم اینکه مهم‌تر از فضای «علم و فناوری»، فضای «فرهنگ علم و فناوری» است. اگر فرهنگ کار علمی و فرهنگ کار فناورانه نباشد، توسعه علم و فناوری‌ای در کار نخواهد بود یعنی علم و فناوری توسعه نمی‌یابد یا اینکه به‌کندی توسعه می‌یابد.
کارشناس حوزه سیاست‌گذاری علم و فناوری تصریح کرد: باید مراقبت داشت تا کنشگران این عرصه درگیر مسائل زودگذر، پیش‌پاافتاده و یا موانع جدی نشوند. بخشی از این نیاز معطوف به بخش فرهنگی جامعه است تا بخش صنعتی و دانشگاهی.
وی با اشاره به یک مثال تاریخی بیان کرد: شما می‌دانید مشکلاتی که گالیله در ایتالیا داشت، نیوتن در انگلستان نداشت و شاید این موضوع موجب رشد و شکوفایی بهتر نیوتن در مقایسه با گالیله شد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: فرهنگ تلاش، کار جمعی، ابتکار، نوآوری و کارآفرینی بیشتر از آن‌که محصول سرریز شدن اعتبارات و تسهیلات باشد، محصول نوعی نگرش جمعی و فرهنگی به این حوزه است.
وی یکی از کارکردهای متأخر مجموعه‌های فرهنگی و فعالان فرهنگی با توجه به بیانیه گام دوم را توجه به این امر دانست و ادامه داد: نمونه‌های مختلفی از دکتر شهید کاظمی آشتیانیِ سلول‌های بنیادی گرفته تا پیشرفت‌های دکتر شهریاری هسته‌ای و تهرانی مقدم موشکی همگی محصول چنین تفکر فرهنگ علمی و جهادی است.
محمدی در پایان خاطرنشان کرد: شاید بی‌دلیل نیست که رهبری حتی در پیام اخیر خود به اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان اروپا از این فضا فروگذار نکرده و فراخوان می‌کنند، بنابراین بخش فرهنگی کشور باید برای این ویژگی در کنار دو کلیدواژه «خودسازی و جامعه‌پردازی» تمهیدات و تدابیری را بیندیشد.
انتهای پیام
