مستند «تاریخ همگان»؛ روایتی الهیاتی - فلسفی از تاریخ معاصر

به گزارش ایکنا؛ فصل اول مستند «تاریخ همگان» با موضوع «الهیات تاریخی جمهوری اسلامی ایران» و با گفت‌وگو‌هایی از سیدجواد میری و بیژن عبدالکریمی و به کارگردانی سلمان سامنی منتشر شد. به همین مناسبت گفت‌وگویی با سلمان سامنی، نویسنده، طراح و کارگردان این مستند، انجام شده که در ادامه می‌خوانید:

مستند «تاریخ همگان» چگونه روایتی است؟

تاریخ همگان روایتی الهیاتی- فلسفی است که سعی می‌کند از طریق پرداختن به وقایع تاریخی ایران معاصر، نقبی به گفت‌وگو‌های درونی روح بزند و از این طریق روایتی متفاوت را شکل دهد.

چطور می‌توان چنین کاری را انجام داد؟

امروز همه از نقد ایدئولوژی دم می‌زنند؛ در حالی که هنوز عموم روایت‌ها درگیر ایدئولوژی است. وقتی از کلمه ایدئولوژی در اینجا سخن می‌گوییم، منظورمان لزوماً معنای کلاسیک آن نیست، بلکه بحث بر سر این است که در مواجهه با پدیدار‌های تاریخی به دنبال اثبات خویش هستیم. در این برخورد پدیدار‌ها با ما سخن نمی‌گویند، بلکه از ما می‌ترسند و به اعتراف دروغین رو می‌آورند و همچنان حقیقت درونی آن‌ها بر ما آشکار نمی‌شود. پدیدار‌ها تا زمانی که احساس امنیت نکنند، از حقیقت درونی‌شان با ما سخن نمی‌گویند.

ممکن است هرکس که روایتی را طرح می‌کند، چنین ادعایی داشته باشد.

در اینجا می‌توان به متن روایت مراجعه کرد. ببینید وقتی من به رسانه‌های خارج از کشور مراجعه می‌کنم، می‌بینم که تمام تلاششان این است که نشان دهند مردم ایران کار اشتباهی کردند که به معنایی با عنوان انقلاب روی آوردند یا بعضی رسانه‌های داخلی فقط می‌خواهند نشان دهند که انقلاب معنایی بسیار متعالی است. در اینجاست که می‌گویم پدیدار‌های تاریخی همچون انقلاب از شما می‌ترسند و هرطور شما بخواهید اعتراف می‌کنند. باید توجه داشت که در این گونه روایت‌ها، مخاطب فقط برای لحظاتی با شما همراه است و هرگز به شکل پایدار درگیر تفکر نمی‌شود.

منظور شما از واژه «همگان» چیست؟

منظور از همگان ایده یا ایده‌هایی است که توانایی بسیج کردن مردمان در راه رسیدن به هدف و غایتی را دارد. باید تذکر دهیم که هر ایده‌ای در هر جغرافیا یا تاریخی توان آن را ندارد که باعث شود فرد از فردیت خویش در راه رسیدن به هدفی بگذرد. هنگامی که این اتفاق رخ می‌دهد، باید به دنبال ریشه‌های آن ایده در زمان و مکان خاصش بگردیم. بدین معنا ما از اصطلاح «تاریخ همگان» استفاده کردیم. واژه تاریخ در اینجا به معنای بررسی و تحلیل ایده یا ایده‌هایی است که توانایی بسیج کردن مردمان را در راه رسیدن به هدفی دارد.

فصل اول تاریخ همگان با عنوان «الهیات تاریخی جمهوری اسلامی ایران» منتشر شده است. منظور از الهیات تاریخی چیست و ناظر بر کدام وقایع تاریخی است؟

منظور من از واژه الهیات در اینجا بُعد کلامی و تئولوژیک آن نیست. بحث بر سر این است که برخورد ما با تاریخ غرب مدرن باعث شده که تمام ابعاد زندگی اجتماعی و فردی تاریخ و جغرافیای معاصر تحت تأثیر قرار گیرد و ما را با چالش‌های جدی روبرو کند. بدین معنا واژه خدا شاید کامل‌ترین واژه‌ای باشد که بتواند تمام این شئون را نمایش دهد. واژه‌ای که در تلاش است تعریفی دوباره از «ما» ارائه کند، اما الهیات تاریخی چندین برهه را شامل می‌شود؛ دوره قاجار که ورود نظامی غرب باعث رؤیت این تمدن نوین شد، انقلاب مشروطه، دیکتاتوری مصلح رضاشاه، کودتای ۲۸ مرداد، ورود و تأثیر سینما در ایران، عواقب انقلاب سفید تا انقلاب ۵۷.

فصل‌های بعدی این روایت به چه موضوعاتی می‌پردازد؟

در حال حاضر فصل دوم با عنوان الهیات سیاسی و فصل سوم با عنوان الهیات تراژیک کار می‌شود که روایت آن‌ها آماده شده و در مرحله پیش‌تولید است.

انتهای پیام