علامه در گفت‌وگو با ایکنا عنوان کرد:
تقریبا هیچ؛ سهم بودجهای کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن/ تأمین هزینه‌ها از اعتبارات داخلی
گروه سلامت ــ قائم مقام دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در پاسخ به این پرسش که یکی از انتقادات مربوط به کمیسیون، نداشتن شفافیت در بودجه و هزینه‌کرد آن است، گفت: در سه سال گذشته حتی یک ریال بودجه اختصاصی از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای کمیسیون در نظر گرفته نشده است و آخرین بودجه برای سال ۹۳ بوده است،
حسام‌الدین علامه، قائم‌مقام دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا؛ به تشریح وضعیت گذشته، حال و آینده این کمیسیون پرداخت.علامه در ابتدای این گفت‌وگو با اشاره به گزارش اخیر ایکنا، با عنوان «نگاهی به وضعیت کمیسیون‌های شورای توسعه فرهنگ قرآنی» که در آن با بررسی وضعیت کمیسیون‌های ذیل شورا به کم‌کاری و سکوت کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت پرداخته بود، گفت: اگر نهادی با رویکرد دینی و قرآنی از بودجه بیت المال استفاده و از آن بهره می‌برد قطعا باید نسبت به عملکرد آن در راستای اهدافی که برای آن بودجه تعیین شده پاسخگو باشد؛ ضمن تقدیر از تلاش ایکنا مبنی بر پیگیری و شفاف‌سازی عملکرد این نهاد‌ها می‌خواهم گلایه کنم که این خبرگزاری برای تهیه این گزارش، با دبیرخانه کمیسیون و مجموعه وزارت بهداشت هیچ گونه تماسی برای گرفتن اطلاعات صحیح و کامل به عمل نیاورده است، قطعا کار خبرنگاری و خبرگزاری شفاف سازی و پاسخ گو کنندگی مسئولان است، ولی چه بهتر پیش از هر اتهامی که به هر کدام از کمیسیون‌ها و مجموعه‌های قرآنی داده شود با خود آن مجموعه ارتباط برقرار شده و در مورد کم و کیف عملکرد آن‌ها سوال شود.
وی ادامه داد: در مورد عملکرد کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت نخست باید ببینیم، این کمیسیون در چه فضایی شکل گرفته و چه هدفی را دنبال می‌کند و امروز ما کجا قرار گرفته‌ایم. من ۲۱ مرداد‌ماه سال جاری به عنوان قائم مقام دبیر کمیسیون منصوب شده و با اینکه کمتر از یک ماه انتصاب من می‌گذرد بر خودم تکلیف دانستم که پاسخگوی عملکرد کمیسیون و شفاف سازی پیرامون آن باشم، نخست باید بگویم این کمیسیون ارتباطی با کار‌هایی که در کمیسیون‌های ترویجی و تبلیغی انجام می‌شود نداشته و عملکرد و سیاست‌های آن‌ها هم ربط و شباهتی به یکدگیر ندارد.
علامه بیان کرد: در وزارت بهداشت مرکز قرآن و عترت وجود دارد که قطعا عملکرد آن در بین مجموعه آموزش عالی در حوزه کار‌های تبلیغی و ترویجی مرسوم یک نوع پیشتازی وجود دارد؛ جشنوارههای مختلف در طراز جشنوارههای ملی برگزار می‌شود و کانون‌های مذهبی و کانون‌های قرآن و عترت در این مرکز فعال هستند و بستری برای رشد و ارتقای آن‌ها وجود دارد. البته من تأکید می‌کنم که آنچه که در این مرکز قرآن و عترت می‌گذرد با توجه به فضای سنتی و رایج سازمان‌های قرآنی در کشور هست و در همین حوزه فعالیت‌های ترویجی و تبلیغی هم جای دارد که امروزه متناسب با ذائقه مخاطب مخصوصا دانشجویان حوزه سلامت برنامه‌ها دچار تحول اساسی شود و با یک نیازسنجی صحیح به ارتقای معارف قرآنی و فضا سازی صحیح قرآنی و جریان سازی صحیح و علمی قرآن در بین دانشجویان و اساتید حوزه سلامت اقدام شود.
این مدیر قرآنی وزارت بهداشت تصریح کرد: در مورد کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی باید بگویم، یک بار در سال ۹۱ شکل گرفته و فعالیت‌های آن اوج گرفت و بیش از ۶۰ کارگاه در سطح دانشگاه‌های علوم پزشکی برای آموزش و پژوهش‌های قرآنی در حوزه سلامت برگزار کرد؛ از این کارگاه‌ها بیش از هزار مقاله استخراج شد، گونه شناسی این پژوهش‌ها نشان داد که این عناوین تکراری بوده و از عمق کافی برخوردار نیستند یا اینکه در یک نقشه جامع علمی و استاندارد، در راستای حل مسائل روز سلامت جامعه با رویکرد قرآنی و دینی نبودند، عمده آن‌ها در پی اثبات معجزات طبی با توجه به آخرین اکتشافات علمی یا به دنبال اثبات مؤیدات علمی برای گزارههای سلامت موجود در قرآن و منابع دینی بودند، این رویکرد هر چند نشان از دغدغه پاک و خالصانه اکثر پژوهشگران دانشگاهی در حوزه سلامت داشته؛ اما صرفا یک مطالعه تطبیقی و مؤیدی در حوزه قرآن و سلامت بود و ارتقای مرجعیت علمی قرآن و رویکرد حل مسئله با استفاده از آیات و روایات در حوزه سلامت را به دنبال نداشته است.
علامه با بیان اینکه روند تکراری همایش‌ها و مقالات در ابتدای دولت تدبیر و امید مورد نقد جدی قرار گرفت، عنوان کرد: از ابتدای سال ۹۳ برای آسیب‌شناسی و تدوین برنامه راهبردی وقفه‌ای در کار کمیسیون ایجاد و به صورت موقت تعطیل شد، در اسفندماه سال ۹۳ در جلسه‌ای با حضور وزیر بهداشت، کمیسیون مجددا تشکیل و بر احیای مجدد آن تأکید شد، از حدود یک سال قبل دبیرخانه کمیسیون همراه با کارگروه نظام سلامت در اسلام وابسته به دفتر طب ایرانی به برگزاری کارگاه‌هایی در مورد مطالعات اسلام و سلامت پرداخت؛ ضمن اینکه در همین مدت بیش از ۱۰ کارگاه به صورت مشترک برگزار شد.
وی ادامه داد: از ابتدای سال جاری معاون فرهنگی دانشجویی وزیر بهداشت و دبیر کمیسیون تصمیم گرفت که با تقویت، زیر ساخت‌ها و تهیه امکانات لازم و تأمین منابع انسانی کمیسیون، مسیر را برای حرکت سریع‌تر و پر قدرت‌تر این کمیسیون فراهم کند.
قائم مقام دبیر کمیسیون پژوهش و آموزش عالی در نظام سلامت در پاسخ به این پرسش که یکی از انتقادات مربوط به کمیسیون، نداشتن شفافیت در بودجه و هزینه‌کرد آن است، گفت: در سه سال گذشته حتی یک ریال بودجه اختصاصی از سوی شورای توسعه فرهنگ قرآنی برای کمیسیون در نظر گرفته نشده است و آخرین بودجه برای سال ۹۳ بوده است، این مقدار بودجه هم که در سال ۹۳ به ما داده شد، صرف کارگاه‌ها شد، در طی این چهار سال هم اگر برنامه‌ای مانند ۱۰ کارگاه مذکور برگزار شد بودجه آن تماما از محل بودجه وزارت بهداشت، تأمین شده است.
وی همچنین در رابطه با این پرسش که وزارت بهداشت این کمیسیون را فعال کرده تا عضویت دبیر کمیسیون (فراهانی، معاون فرهنگی، دانشجویی وزیر بهداشت) در شورای توسعه فرهنگ قرآنی قانونی و توجیه‌پذیر باشد؟ توضیح داد: اصلا این کمیسیون در دولت دهم شکل گرفته و ارکان آن همان زمان مشخص شده است و در حقیقت سمت‌ها از دولت قبل بوده است؛ ایشان به عنوان یک شخص حقوقی در این شورا و به عنوان دبیر کمیسیون حضور دارند. این جایگاه در اصل متعلق به معاونت فرهنگی و دانشجویی وزیر بهداشت است، به جای دکتر فراهانی هر فرد دیگری هم بود به عنوان نماینده وزارت بهداشت می‌بایست در این جایگاه حضور پیدا کند، چنانکه قبل از فراهانی، معاون پیشین فرهنگی دانشجویی در این جایگاه حضور داشته است، شخص آقای فراهانی در جلسات شورای توسعه فرهنگ قرآنی به شدت فعال هستند و مخصوصا از فعالیت‌های سازمان‌های مردم نهاد در شورا دفاع می‌کنند، حتی رایزنی‌هایی برای برقراری خط اعتباری بودجه شورای توسعه فرهنگ قرآنی انجام دادند.
علامه در رابطه با دلیل عدم اختصاص بودجه از سوی شورای توسعه فرهنگی قرآنی به کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت اظهار کرد: شورا خود بودجهای نداشته است تا بتواند به دیگر ارکان خود ردیفی اختصاص داده و آن را پرداخت کند. با توجه به وضعیت نامناسب بودجه کشور، بودجه شورا توسعه فرهنگی در جداول فرعی تعریف شده بود، کاری که به همت حجت‌الاسلام محمدی امسال صورت گرفت این بود که این بودجه به جدول اصلی انتقال پیدا کند و بر آن اساس به محض اینکه بودجهای به این شورا اختصاص پیدا کند، قطعا با توجه به عنایت و همکاری با وزارت بهداشت، سهم کمیسیون هم داده می‌شود و ما پیگیر این موضوع هستیم.
وی یادآور شد: این وظیفه شورای عالی انقلاب فرهنگی است که با رایزنی‌های صورت گرفته با سازمان برنامه و بودجه، اصل بودجه شورای توسعه فرهنگ قرآنی را محقق کند.
قائم مقام دبیر کمیسیون پژوهش و آموزش عالی قرآن در نظام سلامت در ادامه به تشریح برخی فعالیت‌های این کمیسیون پرداخت و یادآور شد: دبیرخانه کمیسیون در یک سال گذشته و خصوصا در شش‌ماه اخیر به شدت فعال بوده است؛ جلسات هفتگی شورای فکری دبیرخانه کمیسیون با حضور اساتید قرآن پژوهی، حوزه علوم حدیث برگزار می‌شود، ضمن اینکه یک نقشه جامعی برای مطالعات اسلام و سلامت با رویکرد میان رشته‌ای طراحی شده است.
وی ادامه داد: نگاه ما این است که جلسات اصلی کمیسیون اصلی که در آن مسئولان حوزه سلامت کشور و مدیران ارشد حوزه فرهنگی و قرآنی مرتبط با کمیسیون حضور دارند، جایگاه سیاست‌گذاری بوده و جایگاه یک کار پژوهشی دقیق را ندارد، این وظیفه دبیرخانه کمیسیون است که با تشکیل کارگروه‌ها و هسته‌های مطالعاتی به پیاده سازی و اجرای منویات و سیاست‌های تعبیه شده کمیسیون اقدام کند. بر همین اساس ما یک نقشه جامعی را طراحی کرده و ده‌ها جلسه مصاحبه با صاحب نظران حوزه قرآنی و روایی برگزار کرده‌ایم، طی سه ماه آینده، نقشه جامع همراه با منطق علمی مطالعات و مقدمه تبیینی مطالعات اسلام و سلامت همراه با سند راهبردی کمیسیون پژوهش و آموزش قرآنی در نظام سلامت رونمایی می‌شود، در همین راستا کمیسیون اقدام به جذب نیرو‌های پژوهشگر کرده است.
علامه افزود: یکی از محور‌های اصلی این نقشه جامع مطالعاتی، احصا و تدوین گزارههای سلامت در منبع قرآن کریم است، همچنین موضوع سلامت پژوهی در قرآن با رویکرد میان رشته‌ای عنوان همایشی است که فراخوان آن به زودی اعلام می‌شود، این همایش یک رویکرد نوین و کار آمد و با منطق علمی و روشمند به مطالعات قرآن پژوهی و سلامت دارد، همچنین از دو هفته قبل که اولین جلسه کارگاه آموزشی پژوهشی دبیرخانه کمیسیون با حضور صاحب نظران برجسته برای تولید محتوای پژوهشی با تأکید بر مسائل روشی در پژوهش‌های قرآنی توسط دبیرخانه کمیسیون در وزارت بهداشت تشکیل شد ۲۱ شهریور‌ماه، کارگاه بعدی برگزار می‌شود و از چهارم مهرماه، سعی داریم این جلسات را به صورت ثابت برگزار کنیم.
وی تأکید کرد: ما به دنبال این هستیم که با برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور اساتید و صاحب نظران قرآن پژوهی و پیاده سازی و تدوین مطالب و ارائه آن در فضای مجازی مسیر را برای پژوهشگران عرصه سلامت مهیا کنیم تا آن‌ها بتوانند به صورت روشمند و مسئله محور در حوزه قرآن و سلامت فعالیت داشته باشند؛ بر همین اساس از کار‌های دیگری که در دبیرخانه کمیسیون در حال تدوین است، موضوع طراحی زیر ساخت نرم افزاری سامانه جامع مطالعات اسلام و سلامت بوده و سعی داریم با توجه به وضعیت اقتصادی کشور از تمامی ظرفیت‌های نرم افزاری موجود در وزارتخانه استفاده کرده است و با اصلاح و متناسب سازی آن‌ها با فعالیت‌های دبیرخانه کمیسیون بتوانیم در پایان سال سامانه شایسته‌ای را برای کمیسیون و فعالیت‌های پژوهشی آن فراهم کنیم.
علامه بیان کرد: جنس فعالیت‌های کمیسیون قرآن و سلامت از جنس پژوهش‌های میان رشته‌ای است، برای مقایسه خروجی‌های کمیسیون باید به تمام فعالیت‌های بین‌رشته‌ای که در حوزه علم اسلامی در ۴۰ سال اخیر صورت گرفته است، نگاه کرد. مطالعات اقتصاد و دین سال‌ها است که در حال انجام است، ولی از ثمره عملی آن واقعیت خارجی وجود ندارد؛ فکر می‌کنم که باید یک نگاه کاربردی و درست به این موضوع داشت، نگاهی مبتنی بر یک نظام جامع علمی که بتواند بستر مشارکت همه پژوهشگران و دغدغه‌مند دین و سلامت را فراهم کند تا بتوانیم با یک رویکرد روشمند و حل مسئله محور در سه سال آینده خروجی‌های قابل توجه و استفاده در حوزه سلامت مخصوصا در حوزه سلامت روانی، معنوی و اجتماعی ارائه کنیم.
انتهای پیام
